Հայաստանի հասարակությունն այսօր սգում է Գյումրիում մեկ տարի առաջ տեղի ունեցած ողբերգության զոհերի՝ Ավետիսյանների ընտանիքի գնդակահարության տարելիցը: Մեկ տարի առաջ հին Նոր տարին դիմավորել պատրաստվող Հայաստանը «դիմավորեց» իր պատմության հերթական ողբերգությունը:
Գյումրիում մեկ տարի առաջ տեղի ունեցած ոճրագործությունն իր դրսևորումով բոլորովին համեմատելի չէ այն ողբերգությունների հետ, որ հայ ժողովուրդն ապրել է իր կյանքում, այդ թվում և՝ նորանկախ Հայաստանի պատմության ընթացքում: Բայց իր բնույթով, իր ազդեցությամբ, իր առաջացրած հասարակական արձագանքով և ցնցումով այդ ողբերգությունը իր տեղն է զբաղեցրել նորագույն պատմության երկու այլ արյունահեղությունների՝ Հոկտեմբերի 27-ի և Մարտի 1-ի կողքին, սև էջերում:
Գյումրիի ոճրագործության կամ Պերմյակովի գործի մասին անցնող տարվա ընթացքում ասվել կամ խոսվել է բազմաթիվ անգամներ, բազմաթիվ տեսանկյուններից, տարբեր մակարդակներում: Եվ անկասկած, այդ գործը բաց վերքի նման շարունակելու է իր զգացողությունը թողնել Հայաստանի հասարակական և պետական ընթացքի վրա, ինչպես շարունակում են թողնել Հոկտեմբերի 27-ն ու Մարտի 1-ը: Ողբերգություններն ընդհանրապես ունեն այդ «հատկանիշը», և հենց դրանով են նաև ողբերգություն, դրանում է նաև նրանց ողբերգական էությունը, ոչ թե լոկ կատարվածի ծանրությամբ:
Ողբերգության սարսափելի հատկանիշներից է շարունակվելու, կրկնվելու հատկությունը, երբ չեն քաղվում անհրաժեշտ դասերը: Մենք անհրաժեշտ դասեր չքաղեցինք Հոկտեմբերի 27-ից, մենք չենք քաղել դասերը Մարտի 1-ից: Ի՞նչ դասեր ենք քաղել մենք հունվարի 12-ից: Ընդ որում՝ խնդիրը այստեղ, իհարկե, ոճրագործությունների, ողբերգությունների բացահայտումը չէ միայն: Ավելին՝ միգուցե ամբողջական բացահայտումը, լիարժեք բացահայտումը հենց լինելու է ավելի հետագայի արդյունքը, որ կլինի անհրաժեշտ դասերը քաղելու պարագայում: Մենք բոլորովին չենք փորձում համեմատել արյունալի այդ էջերը, մեկը բխեցնել մյուսից: Սակայն մեկ բան այդ ամենում ընդհանուր է՝ հայ ժողովուրդը, Հայաստանի Հանրապետությունը, մենք բոլորս:
Մուսա Միքայելյան
Հոդվածն ամբողջությամբ կարող եք կարդալ «Ժամանակ» թերթի այսօրվա համարում
