Վահան Յովհաննիսեան. Մարտունակ հայու դաշնակցական տեսակին հայրենական վերընձիւղումը

Ներկայացվում է կրճատումներով՝ yerakouyn.com-ում հրապարակված Նազարէթ Պէրպէրեանի հոդվածից: 

Դեկ­տեմ­բեր 28-ի այս օ­րը կ­՚ո­գե­կո­չենք մա­հո­ւան ա­ռա­ջին տա­րե­լի­ցը մեր ժո­ղո­վուր­դի ճա­ռա­գայ­թող դէմ­քե­րէն ­Վա­հան ­Յով­հան­նի­սեա­նի, որ ­Հա­յաս­տա­նի ա­զա­տագ­րու­թեան դատն ու հայ ժո­ղո­վուր­դի մար­տու­նա­կու­թեան վե­րա­կանգ­նու­մը պաշ­տա­մուն­քի կի­զա­կէտ ու­նե­ցող իր կեան­քով, գոր­ծով ու գա­ղա­փա­րա­կան աշ­ խար­հով՝ նո­րօ­րեայ շունչ եւ թռիչք տո­ւաւ ՎԱՀԱԳՆԱՏԻՊ ­Մար­տու­նակ ­Հա­յու ԴԱՇՆԱԿՑԱԿԱՆ տե­սա­կին հայ­րե­նա­կան վե­րըն­ձիւղ­ման։

Իբ­րեւ այդ­պի­սին՝ իբ­րեւ ­Վա­հագ­նի ա­ռաս­պե­լա­կան մար­տու­նա­կու­թեան եւ ­Դաշ­նակ­ցա­կա­նի ան­վե­հեր յանդգ­նու­թեան նո­րօ­րեայ մարմ­նա­ւո­րու­մի ան­մա­հա­ցաւ ­Վա­հան ­Յով­հան­նի­սեան մեր սե­րունդ­նե­րու յի­շո­ղու­թեան մէջ։

Նոր ­Ժա­մա­նակ­նե­րու հա­մա­տա­րած ար­ժեզրկ­ման պայ­ման­նե­րուն մէջ մա­շած յան­կեր­գի ճա­կա­տագ­րին դա­տա­պար­տո­ւած բա­ռե­րուն, ի­մաստ­նե­րուն, ա­ւանդ­նե­րուն, հա­ւա­տար­մու­թիւն­նե­րուն, զո­հա­բե­րու­թեան եւ ա­րու­թեան ա­ւանդ­նե­րուն նո­րա­րա՜ր կեն­դա­նու­թիւն եւ ի­րա­ւու­թիւն, այ­լեւ վա­րա­կիչ ու ա­ռաջ­նոր­դող օ­րի­նակ հա­ղոր­դեց ­Վա­հան ­Յով­հան­նի­սեան՝ պայ­ծա­ռա­միտ, յայտ­նա­գոր­ծող, խո­հա­պաշտ եւ պայ­քա­րու­նակ այս պատ­մա­բանն ու հնա­գէ­տը, որ Ար­ցա­խի ա­զա­տագ­րու­թեան եւ վե­րան­կա­խա­ցեալ ­Հա­յաս­տա­նի քա­ղա­քա­կան ու պե­տա­կան վե­րա­կանգն­ման եր­թին յա­ռա­ջա­պահ դրօ­շա­կիր­նե­րէն դար­ձաւ ե՛ւ բա­նիւ, ե՛ւ գոր­ծով։

Կարդացեք նաև

Նիկոլ Փաշինյանին ճանաչելուց հետո Հովիկ Աղազարյանը հավատաց Քրիստոսին, գուցե այսօր սկսեց Ֆեմիդայի՞ն հավատալ. փաստաբան

• 22:03 17.09.2024

«Հիմնավոր կասկած իսպառ գոյություն չուներ». Վահան Հովհաննիսյանը՝ Վահագն Չախալյանի մեղադրանքի եւ խափանման միջոցի մասին

• 14:45 19.05.2024

Շենգավիթի քննչական բաժնում անձի խոշտանգման վերաբերյալ տեղեկությունները իրականությանը չեն համապատասխանում. Գոռ Աբրահամյան

• 15:54 19.04.2024

Տա­կա­ւին կու գայ ժա­մա­նա­կը, երբ մեր դա­րաշր­ջա­նի հա­յոց պատ­մու­թիւ­նը վեր­ծա­նող ու ար­ժե­ւո­րող գի­տա­կան միտ­քը ար­ժա­նին կը մա­տու­ցա­նէ այն ներդ­րու­մին ու ա­ւան­դին, ո­րոնք Վա­հան Յով­հան­նի­սեան ա­նու­նով դրոշ­մե­ցին վեր­ջին քա­ռորդ դա­րու հայ ժո­ղո­վուր­դի քա­ղա­քա­կան-պե­տա­կան ինք­նա­հաս­տատ­ման դժո­ւա­րին եր­թին ո­րո­շա­կի պա­հե­րը, ձեռք­բե­րում­նե­րը։

Հ­ռե­տոր չէր ­Վա­հան ­Յով­հան­նի­սեան, բայց շնորհքն ու­նէր ինչ­պէս բազ­մա­հա­զա­րա­նոց զան­գո­ւա­ծա­յին հա­ւաք­նե­րու բե­մա­հար­թա­կէն, այն­պէս եւ մի­ջազ­գա­յին ա­տեան­նե­րուն մէջ կամ դաշ­նակ­ցա­կան բազ­մա­մարդ ժո­ղով­նե­րու կամ հան­դի­պում­նե­րու ըն­թաց­քին միտք եւ ուղ­ղու­թիւն հու­նա­ւո­րե­լու, բուռն տա­րա­կար­ծու­թիւն­ներ ու կրքոտ հա­կադ­րու­թիւն­ներ հաշ­տեց­նե­լու, այ­լեւ ու մա­նա­ւանդ՝ ոս­կեայ մի­ջին­նե­րու ուղ­ղու­թեամբ տե­ղա­շարժ ա­ռա­ջաց­նե­լու։

Գա­ղա­փա­րա­խօս չէր ­Վա­հան ­Յով­հան­նի­սեան, բայց ան­պայ­ման եւ շեշ­տա­կի չա­փով ու­նէր աշ­խար­հին ու դա­րաշր­ջա­նին բա­ցո­ւած խու­զար­կու, ըն­կա­լու­նակ միտք եւ տե­սա­կէտ հու­նա­ւո­րե­լու բա­ցա­ռիկ ըն­դու­նա­կու­թիւն։

Ռազ­մա­գէտ չէր ­Վա­հան ­Յով­հան­նի­սեան, բայց Ար­ցա­խեան Ա­զա­տա­մար­տը եւ դաշ­նակ­ցա­կա­նի յանդգ­նու­թիւ­նը ա­նոր մէջ թրծե­ցին ու թե­ւա­ւո­րե­ցին այն ­Ռազ­մա­վա­րը, որ գիտ­ցաւ ­Հա­յաս­տա­նի ու հա­յու­թեան հա­մաշ­խար­հա­յին նա­ւը փո­թոր­կոտ ծո­վու մէջ յա­ռաջ մղել դէ­պի ինչ­պէս ռազ­մա­կան յաղ­թա­նակ­ներ, նոյն­պէս եւ ա­պա­հով քա­րափ։

Հայ ժո­ղո­վուր­դի ճա­ռա­գայ­թող դէմ­քե­րէն է ­Վա­հան ­Յով­հան­նի­սեան, ո­րուն մա­հո­ւան տա­րե­լի­ցին յար­գան­քի եւ մե­ծա­րան­քի խունկ մա­տու­ցա­նե­լու թող ծա­ռա­յէ ա­նոր մտքե­րէն հե­տա­գայ քա­ղո­ւած­քը, որ առ­նո­ւած է «­Մե­տիա-­Մաքս»-ի կող­մէ ­Մարտ 2012-ին ­Վա­հան ­Յով­հան­նի­սեա­նի հետ կա­տա­րո­ւած հար­ցազ­րոյ­ցէն.

– Ե­թէ չլի­նէր ­Ղա­րա­բա­ղեան ­Շար­ժու­մը, ես չէի պատ­րաստ­ւում խառ­նո­ւել քա­ղա­քա­կա­նու­թեա­նը եւ կու­սակ­ցա­կան կեան­քին: Իմ գոր­ծը գի­տու­թիւնն էր: ­Սա­կայն, 1988 թ. հայ ժո­ղո­վուր­դը ո­րո­շեց, որ բարձր ա­տեան­ներ դի­մե­լու մի­ջո­ցով կա­րող է հաս­նել պատ­մա­կան ար­դա­րու­թեան: Ես հաս­կա­նում էի, որ դա հար­ցի լու­ծում չէ, եւ սկսե­ցի մի­ջոց­ներ փնտռել ան­խու­սա­փե­լին­՝այ­սինքն պա­տե­րազ­մը, դի­մա­ւո­րե­լու հա­մար: Այդ ո­րո­նում­նե­րի մէջ հան­դի­պե­ցի մի կու­սակ­ցու­թեան, ո­րը կազ­մա­կերպ­չա­կան ա­ռու­մով ա­ւե­լի լաւ էր պատ­րաստ այն ի­րո­ղու­թիւն­նե­րին, ո­րոնք սպա­սում էին մեզ, եւ ինչն այն ժա­մա­նակ շա­տե­րի կող­մից չէր գի­տակց­ւում: Իսկ ցե­ղա­կան գա­ղա­փա­րա­կան ժա­ռան­գու­թիւ­նը պար­զա­պէս օգ­նեց գտնե­լու ­Հայ­րե­նի­քին ծա­ռա­յե­լու ճշգրիտ ճա­նա­պար­հը՝ Հ.Յ.Դ. մի­ջո­ցով:

– Ես եր­բեք չեմ ե­րա­զել լի­նել ինչ-որ կու­սակ­ցու­թեան ան­դամ, բայց ե­թէ լի­նել՝ ա­պա միայն Հ.Յ.Դ.ի ան­դամ:

– [Ի՞նչ պէտք է հաս­կա­նալ «դաշ­նակ­ցա­կան» ա­սե­լով՝ կու­սակ­ցու­թի՞ւն, պատ­մու­թի՞ւն, գու­ցէ՞ ար­ժե­հա­մա­կարգ]։ Այն հիմ­նա­կա­նում մարդ­կա­յին տե­սակ է: ­Սա չի նշա­նա­կում, որ մարդ­կանց այդ տե­սա­կը կենտ­րո­նա­ցո­ւած է միայն ­Դաշ­նակ­ցու­թիւ­նում, կամ՝ բո­լոր այն մար­դիկ, ով­քեր մեր կու­սակ­ցու­թեան մէջ են, պատ­կա­նում են այդ տե­սա­կին: ­Բայց մեր կու­սակ­ցու­թիւ­նը չի ձե­ւա­ւո­րո­ւել կամ հա­մախմ­բո­ւել ա­ռաջ­նորդ­նե­րի կամ փո­ղի շուրջ, դա բա­ցառ­ւում է, ոչ էլ մի­միայն ծրագ­րե­րի շուրջ, այլ նաեւ՝ օ­րի­նա­կե­լի քա­ղա­քա­ցու մա­սին մեր պատ­կե­րա­ցում­նե­րի շուրջ:

– ­Բան­տից յե­տոյ դար­ձայ շատ ա­ւե­լի հան­դուր­ժող մարդ­կանց թու­լու­թիւն­նե­րի նկատ­մամբ։ ­Դա ինձ ի­մաս­տու­թիւն տո­ւեց: Եւ փոքր ման­րուք­ներ, օ­րի­նակ՝ թո­ղե­ցի ծխե­լը, սո­վո­րե­ցի անգ­լե­րէն: ­Բայց, ի­հար­կէ, վնասն ա­ւե­լի մեծ էր: ­Կար մի նպա­տակ՝ միաս­նա­կան, ան­կախ եւ ա­զատ ­Հա­յաս­տան տես­նել, եւ այդ պատ­ճա­ռով մեզ հա­մար չկա­յին յստակ սահ­ման­ներ Ղա­րա­բա­ղեան պայ­քա­րի եւ բան­տում պայ­քա­րե­լու մի­ջեւ: ­Մէ­կը կա­րե­լի է հա­մա­րել միւ­սի շա­րու­նա­կու­թիւ­նը: Ի­հար­կէ, շատ ա­ւե­լի լաւ կը լի­նէր, ե­թէ երկ­րոր­դը տե­ղի չու­նե­նար, եւ կա­րող էր տե­ղի չու­նե­նալ, բայց, հոգ չէ, ա­մէն ինչ էլ պա­տա­հում է: Դ­րա­նից ող­բեր­գու­թիւն չեմ սար­քում:

– ­Բո­լոր այն տե­սու­թիւն­նե­րը, ո­րոնց հա­մա­ձայն մարդ­կու­թիւ­նը կը միա­ւո­րո­ւի մեկ ընդ­հա­նուր ըն­տա­նի­քում՝ բաց շա­գա­նա­կա­գոյն մաշ­կով, գան­գուր մա­զե­րով, թե­թե­ւա­կի շեղ աչ­քե­րով եւ անգ­լիա­լե­զու, յի­մա­րու­թիւն են եւ ամ­բող­ջու­թեամբ ա­նի­րա­տե­սա­կան: ­Մարդ­կու­թիւ­նը, եւ ոչ միայն մարդ­կու­թիւ­նը, այլ ցան­կա­ցած օր­գա­նիզմ գո­յա­տե­ւում եւ զար­գա­նում է հիմ­նո­ւե­լով ներ­քին հա­կա­սու­թիւն­նե­րի վրայ (այս մա­սին ­Հե­գելն է ա­սել, ոչ թէ ես): ­Մարդ­կու­թիւնն էլ կա­րող է գո­յա­տե­ւել եւ զար­գա­նալ, միայն երբ ու­նի ներ­քին հա­կա­սու­թիւն, այդ հա­կա­սու­թիւ­նը ազ­գե­րի մի­ջեւ ըն­թա­ցող մրցակ­ցու­թիւնն է: Ֆ­րան­սիա­ցի փի­լի­սո­փա­նե­րի խօս­քե­րով՝ ազ­գե­րը Աստ­ծոյ մտքերն են: ­Մարդ­կու­թիւ­նը ազ­գե­րից դուրս, ուղ­ղա­կի որ­պէս մարդ­կանց հա­մախմ­բու­թիւն, չի կա­րող գո­յու­թիւն ու­նե­նալ: Ազ­գե­րը միշտ են լի­նե­լու: Ո­րոշ ազ­գեր այ­լեւս գո­յու­թիւն չու­նեն, ին­չը ազ­գե­րի մի­ջեւ ըն­թա­ցող շա­րու­նա­կա­կան պայ­քա­րի եւ մրցակ­ցու­թեան հե­տե­ւանքն է: Ես ցան­կա­նում եմ, որ իմ ազ­գը այս մրցակ­ցու­թեան մէջ յաղ­թող դուրս գայ եւ շա­րու­նա­կի զար­գա­նալ, եւ միշտ կազ­մի մարդ­կու­թեան մի մա­սը: Այդ նպա­տա­կի հա­մար ո­չինչ ափ­սո­սալ պէտք չէ:

– [­Մենք ու­նենք գա­ղա­փար­նե­րի եւ գա­ղա­փա­րա­խօ­սու­թիւն­նե­րի բա­ւա­կա­նին լուրջ ճգնա­ժամ]: ­Ներ­կայ պա­հին այն կա­րե­լի է լրաց­նել միայն ար­դա­րու­թեամբ: ­Գա­ղա­փար­նե­րի պա­կաս իս­կա­պէս կայ: ­Հայ­կա­կան միտ­քը փի­լի­սո­փա­յա­կան թռիչք­ներ չի ա­պա­հո­վում, մնում է բա­ցը լրաց­նել պարզ եւ տար­րա­կան ձե­ւով՝` ար­դա­րու­թիւն հաս­տա­տե­լով:

– ­Մեզ մօտ չկայ հա­սա­րա­կա­կան վե­րահս­կո­ղու­թիւն գոր­ծա­դիր իշ­խա­նու­թեան նկատ­մամբ: ­Մեզ մօտ ոչ թէ խորհր­դա­րանն է նշա­նա­կում գոր­ծա­դիր իշ­խա­նու­թիւն­նե­րին, այլ հա­կա­ռա­կը` գոր­ծա­դիրն է ո­րո­շում, թէ ո՞վ պի­տի ներ­կա­յաց­նի ժո­ղովր­դին խորհր­դա­րա­նում: Այդ իսկ պատ­ճա­ռով, իմ վե­րա­բեր­մուն­քը իշ­խա­նու­թեա­նը՝ սկեպ­տիկ է: ­Բայց ես ընդ­հան­րա­պէս չեմ հա­ւա­տում, որ իշ­խա­նու­թիւ­նը կա­րող է լա­ւը լի­նել: ­Նա կա­րող է լի­նել տա­նե­լի, հան­դուր­ժե­լի, բայց դժո­ւար թէ լաւ: