Առցանց «Առավոտի» «Դեմ առ դեմ» հաղորդման շրջանակում սահմանադրական
փոփոխությունների հանրաքվեի մասին բանավիճում են Գյումրու ժուռնալիստների «Ասպարեզ» ակումբի նախագահ, «Քաղաքացի դիտորդ» նախաձեռնության անդամ Լեւոն Բարսեղյանը եւ Ազգային ժողովի ՀՀԿ խմբակցության պատգամավոր, ՄԻԱԿ կուսակցության խորհրդի եւ քարտուղարության անդամ Լեւոն Մարտիրոսյանը:
Նելլի Բաբայան.- Պարոն Մարտիրոսյան, արդյոք սահմանադրական փոփոխությունների հանրաքվեն ժողովրդավարակա՞ն էր՝ հաշվի առնելով տեղական եւ միջազգաին դիտորդների, ինչպես նաեւ լրատվամիջոցների արձանագրած խախտումները:
Լեւոն Մարտիրոսյան.– Կարծում եմ՝ ե՛ւ քարոզարշավի ընթացքը, ե՛ւ հանրաքվեի ընթացքը ցույց են տվել, որ մենք մեկ քայլ առաջ ենք գնացել ժողովրդավարության, մարդու իրավունքների, խոսքի ազատության առումով: Վստահ չեմ, որ մեր քաղաքացիները բոլորը գիտեին, թե ինչի համար են քվեարկում՝ եւ «այո»-ի կողմնակիցները, եւ «ոչ»-ի: Ես ինքս սահմանադրական իրավունքի մասնագետ լինելով՝ ուղղակի այնպիսի բաների էի հանդիպում ու լսում «այո»-ի եւ «ոչ»-ի կողմնակիցներից, ուղղակի ծիծաղելի էր:
Լեւոն Բարսեղյան.- Ստացվեց այնպես, որ պաշտոնական թվերով բնակչության ուղիղ կեսը, շատ չնչին առավելությամբ, մասնակցեց հանրաքվեին, իսկ մյուս կեսը բոլորովին անտեսեց, եւ նրանց ոչ մի կերպ չի հետաքրքրում: Ես ուզում եմ ցույց տալ հանրության հետաքրքրվածների եւ չհետաքրքրվածների գրեթե հավասարությունը, անգամ եթե այդ թվերը հավաստի են: Իսկ կողմ քվեարկածները, եթե պաշտոնական տվյալներով մոտ 63% էր, նշանակում է՝ ընտրական իրավունք ունցող 100 ընտրողից մոտ 31-32 ընտրող է մասնակցել: Այսինքն՝ հազիվ 1/3-ին է գոհացրել այս նախագիծը: Հանրության այն մի կեսին ընդհանրապես չի հետաքրքրել՝ ոչ «այո» քվեարկելու, ոչ էլ՝ «ոչ»: Իսկ «ոչ» քվեարկողներին եթե ավելացնում ենք չմասնակցածներին, ստացվում է, որ հանրության 2/3-ին այս նախագիծը հետաքրքիր չէր, նրանք դեմ էին: Հայաստանյան բնակչության մոտ 50%-ին չի հետաքրքրել այս պրոցեսը:
Ինչ վերաբերում է ժողովրդավարության մակարդակին, այս անգամ «Քաղաքացի դիտորդն» ուներ մոտ 1000 հսկիչ՝ մոտ 500 տեղամասերում, մոտ 1/4-ը ծածկում էինք: Դատելով մեր ունեցած փաստերից, ահազանգերից, ֆոտոներից, տեսանյութերից, ամբողջ տեղեկությունների ծավալից, ինչ մենք ստացել ենք, ահռելի մասշտաբի օրինազանցություններ, խախտումներ, քրեական հանցագործություններ են տեղի ունեցել:
Կարդացեք նաև
Մենք՝ «Քաղաքացի դիտորդը», չենք կարող ասել, որ ընտրությունները օրինական, ժողովրդավարական են եղել, եւ դրանք արտահայտել են ժողովրդի կամքը:
Ն. Բ.– Հովիկ Աբրահամյանը լրագրողների հետ զրույցում խախտումների մասին տեսաձայնագրությունների մասին ասել է՝ «Դրանք տարածել են շահագրգիռ մարդիկ, ովքեր որ ուզում են սեւացնել, ստվերել ընտրությունների արդյունքները, եւ դա որեւէ հիմք չի, որովհետեւ բազմաթիվ տեխնիկայի պայմաններում նկարներ են ստեղծում եւ տեղադրվում սոցցանցերում: Ես կարծում եմ, որ դրանք մոնտաժված են, իսկ եթե ոչ, ապա պատասխան կտան մարդիկ»։
Լ. Բ.– Ես պաշտպանում եմ Հովիկ Աբրահամյանի՝ կարծիք ունենալու սահմանադրական իրավունքը: Չեմ կիսում այդ կարծիքը, ավելին՝ եթե որեւէ մեկն ապացույցներն է կեղծում, սուտ մատնություն է անում, սուտ մեղադրանք է անում, անպայման պետք է քրեական պատասխանատվության ենթարկվի: Ճիշտ կլինի Հովիկ Աբրահամյանը եւ իրավապահ համակարգը հետամուտ լինեն, որպեսզի ինչ-որ դիտավորությամբ կեղծարարությամբ զբաղվողները քրեական պատասխանատվության ենթարկվեն՝ այնպես, ինչպես պիտի քրեական պատասխանատվության ենթարկվեն նրանք, եթե այս բոլոր ապացույցները իրական են, կեղծված չեն:
Ն. Բ.– Ընտրախախտումներ անողներն այնքան ակնհայտ են ամեն ինչ արել, որ հայտնվել են լրագրողների, դիտորդների տեսախցիկների ուշադրության կենտրոնում: Մի՞թե նրանք այդքան համարձակություն ունեն, որ առանց իշխանությունների կամ իրենց վերադասների թույլտվության կարողանային գնալ քրեական հանցագործությունների:
Լ. Մ.- Ես կողմ եմ, որ խոսենք փաստերով, այլ ոչ թե ենթադրություններով: Պարոն Բարսեղյանն ասաց՝ մեր կարծիքով եւ այլն: Բայց օրենքով սահմանված է, թե ինչ է պետք անել, եթե լինում են խախտումներ: Ես կողմնակից եմ, որ լինեն կոնկրետ փաստեր: Ես չեմ բացառում, որ եղել են խախտումներ, մենք դա ընդունում ենք, եւ այդ խախտողներն արջի ծառայություններ մատուցողներ են, որովհետեւ որեւէ մեկին պետք չէ, որ խախտումներով անցնի հանրաքվեն: Եթե դուք հրապարակեք, թե քանի բողոք է եղել՝ քննարկումն ավելի բովանդակային շարունակելու համար, որովհետեւ ես ենթադրում եմ, որ շատ չեն այդ բողոքները:
Ն. Բ.– Լավ, հրապարակենք, ՀՀ գլխավոր դատախազությունը հաղորդագրություն է տարածել՝ դեկտեմբերի 7-ի դրությամբ ուսումնասիրվել է 381 տարբեր բնույթի տեղեկատվություն (ԶԼՄ)-ների եւ ՀԿ-ների հրապարակումներ, նաեւ քաղաքացիների ահազանգեր եւ գրավոր դիմումներ: Դրանցից 296-ը պարունակել են առերեւույթ հանցագործության հատկանիշների մասին տվյալներ, որոնք ուղարկվել են համապատասխան մարմիններ՝ նյութեր նախապատրաստելու, իսկ 82 հրապարակում ուղարկվել է ՀՀ Ոստիկանության տարբեր ստորաբաժանումներ՝ ստուգողական գործողություններ իրականացնելու նպատակով: Իսկ արդարադատության նախարարն էլ ասել է՝ 6 գործ գլխավոր դատախազությունում է հարուցվել, 2 գործ էլ, եթե չեմ սխալվում՝ ոստիկանությունում (նախարարն ասել էր՝ 2 գործ քննչական կոմիտեում է-Ն. Բ.): Ինչի՞ մասին է խոսում այս հանգամանքը, որ 381 դեպքից ընդամենը 8 քրեական գործ է հարուցվում:
Լ. Բ.- Մենք մոտ 900 ահազանգ ենք հրապարակել տարբեր խախտումների մասին, ոստիկանությունը բավարար ռեսուրս ուներ, որպեսզի վերահսկեր դրանք: Նրանց օպերատիվ արձագանքը զրոյի կարգի է եղել: 2 օր հետո զանգում են, ասում՝ կգա՞ք, կպատմե՞ք՝ ինչ է եղել, եւ այլն: Հիմա իմիտացիա, ձեւ մի տվեք, թե զբաղվում եք: Ինձ նամակ է եկել՝ պարտավորեցրեք ձեր դիտորդին գալ ոստիկանություն, ուրեմն է՞դ է էդ մարդկանց խելքը, լավ, ամոթալի բան է: Հետաքննության իմիտացիա են անում: Իսկ եթե գտնում են՝ կեղծ մատնություն ենք անում, պատրաստ ենք պատասխան տալ:
Լ. Մ.- Ես կարծում եմ, որ եւ դիտորդներից, եւ հանձնաժողովի անդամներից շատերը, թող սա վիրավորական չլինի, հենց իմիտացիայով էլ զբաղված են: Բայց օրենքով պետք է բողոք ներկայացնեն: Իրավապահ մարմինը հաղորդում հանցագործության մասին կարող է լսել, բայց հաղորդումը միշտ չէ, որ բավարար նախապայման է, որովհետեւ կարող է լինել կիսատ-պռատ: Բոլորս շահագրգռված ենք, որ ամեն ինչ քաղաքակիրթ անցնի, ո՞ւմ է պետք, որ անցներ խախտումներով, ո՞ր ինչ: Լավ, որ հաղթեր «ոչ»-ը, մնալու էր էս գործող Սահմանադրությունը: Ես ընկերներ ունեմ, գնացել են ոչ» են քվեարկել, չեն կարողանում բացատրել՝ ինչո՞ւ:
Ն. Բ.– Պետդեպարտամենտի խոսնակը, ԱՄՆ-ի դեսպանատունը, ԵՄ անդամ պետությունների առաքելությունների ղեկավարները մտահոգություն են հայտնել խախտումների վերաբերյալ եւ կոչ արել լիարժեքորեն հետաքննել խախտումների մասին բոլոր արժանահավատ հաղորդումները: Արդյոք սա կազդի՞, որպեսզի իսկապես ազնիվ եւ թափանցիկ քննություն լինի, եւ արդյոք այդ հայտարարությունները կազդե՞ն Հայաստանի վարկանիշի վրա:
Լ. Բ.– Միջազգային կառույցների հայտարարությունները շոշափելի ազդեցություն չեն ունենա: Բոլոր երկրներն ունեն իրենց շահերը, որոնք երբեմն համընկնում են մեր իշխանությունների շահերին, երբեմն՝ ոչ իշխանության շահերին: Վարկանիշի վրա կազդի, բայց այդ վարկանիշը որքանո՞վ է հուզում ՀՀ իշխանություններին: ՀՀ իշխանությունները մտահոգված չեն վարկանիշով, իրենց հետաքրքրում է՝ իրենց իշխանությունը պահել:
Լ. Մ.– Մենք պետք է լրջորեն վերաբերվենք միջազգային կարծիքին: Բայց եթե հանրաքվեն եւ ցանկացած համապետական ընտրություն անցնում է ըստ մեր օրենսդրության, մենք մեր օրենսդրությունը պահպանենք, ուզենանք, որ ամեն ինչ քաղաքակիրթ ձեւով անցնի, թե՝ ի՞նչ կասեն միջազգային կառույցները՝ այնքան էլ կարեւոր չէ:
Քննարկումն ամբողջությամբ
Պատրաստեց ՆԵԼԼԻ ԲԱԲԱՅԱՆԸ
«Առավոտ» օրաթերթ
12.12..2015
