Այս մասին ուզեցել եմ գրել միշտ, ամեն անգամ, երբ մասնակցել եմ հոգեհանգստի արարողության, հուղարկավորության: Չգիտեմ, թե ինչու չեմ գրել եւ ինչու հանկարծ ուզեցի գրել: Երեւի, երբ վերադարձա հերթական հուղարկավորությունից եւ հոգնած ու ուժասպառ միացրեցի հեռուստացույցը, ամերիկյան մի ֆիլմ էր, որում մարդ էին հուղարկավորում: Եվ դրանից քիչ առաջ տեսածս հայկական սյուրռեալիստական պատկերները շատ կոպիտ ու ցցուն հակադրվեցին ամերիկյան ֆիլմի գրեթե «հովվերգական» տեսարաններին:
Ի՞նչ ենք անում մենք. ննջեցյալին դնում ենք հայաստանյան նեղլիկ տներում, գրեթե երկու օր կանանց նստեցնում ենք դիակի կողքին, խռնվում ենք տան միջանցքներում՝ մի կերպ հանգուցյալին հրաժեշտ տալու համար, հանգուցյալի մերձավորներին ցավակցելու համար, դուդուկի երաժշտությամբ ուղղակի անվրեպ խորացնում ենք ապրողների անսահման ցավն ու կսկիծը: Հիմնականում կեղտոտ շքամուտքերով ներս ու դուրս են անում մարդիկ`ոմանք գործնականորեն: Բակում հավաքվում են անընդհատ ծխող տղամարդիկ` սեւ հագուստներով, որոնց մեջ մահացածի ազգականները՝ երկու օրվա չափ չսափրված…:
Ինձ միշտ թվացել է, թե այս պատկերները մեզանում չեն փոխվել Թումանյանի, Պռոշյանի ժամանակներից: Ինձ թվացել է, թե մենք չենք փոխել մեր քարանձավանային կենսակերպը, չենք մտել քսաներորդ դար, քսանմեկերորդ դար: Հրանտ Մաթևոսյանն ասում էր. «…Քաղաքական միտքը մեծավ մասամբ հազվագյուտ սթափ անձերից զատ կամ թերևս շատերից, որոնք, այնուամենայնիվ, իրենց չեն բացահայտում, ահա այդ հազվագյուտ անձերից զատ, դեռևս Սասունի լեռներից չի իջել: Որակումն իմը չէ: Դրսից ժամանակին, պատմությանը, մեր իրականությանը քննադատաբար նայողներից մեկի արտահայտությունն է: Ճշգրիտ արտահայտությունը: Ես նույնությամբ որդեգրում եմ: Սասունի լեռներից չենք իջել: Հուզական կտրվածքով գրեթե ոչ մեկս չի իջել Սասունի լեռներից…»։ Իսկ մեր հոգևո՞ր միտքը, մեր մշակութայի՞ն միտքը, մեր հասարակակա՞ն միտքը. Թե սրանք քաղաքականի ածանցյալն են:
Ննջեցյալին հուղարկավորում էին դեպի Ձորաղբյուր տանող ճանապարհի գերեզմանատանը, ու ինձ համար այնքան վայրենի թվաց տուն բառով գերեզմանատուն հասկացությունը: Ինչո՞ւ: Որովհետեւ ուղղակի ցեխաջրոտ ճանապարհներով սեւազգեստ մարդիկ մի կերպ բարձրացնում էին դագաղն ու գրեթե մինչեւ ծնկները ցեխոտվել էին, և դեռ պետք է լցնեին գերեզմանափոսը: Մի ոտնատեղ անգամ չկար` գերեզմանոցների միջով քայլելու համար, որովհետեւ մի քանի ոտնատեղն արդեն մի գերեզմանոցի տեղ է, իսկ գերեզմանոցը փող է, շատ փող:
Կարդացեք նաև
Մինչ այդ մեկ այլ գերեզմանոց ձգվում էր սարն ի վեր ու համարյա հասել էր սարի գագաթին, երեւի արդեն անհնար էր դրանից հետո գերեզմանատեղ վաճառելը, որովհետեւ ննջեցյալին սարի գագաթը հասցնելը նույնքան հանդգնություն կլիներ, որքան Հայաստանում… մեռնելը:
Հիշեցի, որ մի անգամ Ժնևում երեկոյան զբոսնում էի հյուրանոցի մոտի այգում, որ գրեթե բնական անտառի էր նման: Երկար զբոսնեցի, հետո երբ դուրս եկա, նկատեցի, որ մուտքի մոտ գրված էր գերեզմանատուն: Մոտ քառասուն րոպե զբոսնել էի ու…գերեզմանատան ոչ մի նշույլ: Վերադարձա ու նայեցի՝ կանաչ հողաթմբերի մեջ ծվարած փոքրիկ հուշաքարեր: Գերեզմանատուն այգին Ժնևի էքսպոի մոտ է, բարձրակարգ հյուրանոցի կողքին: Հակադրություն-պատկեր ստանալու համար չեմ գրում:
Ավտոմեքենաները` որքան էլ հզոր սեւ ջիփեր ու սպիտակ նիվաներ, խրվել էին ցեխաճանապարհին: Արդյո՞ք որեւէ բան է փոխվել, երբ անհրապույր սայլերին մեզանում փոխարինել են սեւաթույր, թանկարժեք ջիփերը: Ոչինչ: Գոնե մեր հոգեբանության, մեր հոգեկերտվածքի, մեր մտածողության մեջ՝ ոչինչ: Տղամարդիկ արդեն շարվել էին ձեռք տալու, որպեսզի հետո գնան նստելու հոգեհացի: Լավագույն դեպքում որևէ ռեստորանում կամ պանդոկում, իսկ հիմնականում՝ հանգուցյալի տանը:
Ամերիկյան ֆիլմում կոկիկ ու գեղեցիկ հագնված մարդիկ նստած էին տաճարում, ննջեցյալը փակ դագաղի մեջ էր, որի վրա շատ գեղեցիկ ծաղիկներ էին ու մերձավորներից մեկն ամբիոնից խոսում էր ննջեցյալի մասին, պատմում էր նրա սովորույթներից ու մարդկանցից շատերի դեմքին արցունքախառն ժպիտներ կային նույնիսկ: Մարդիկ նույնիսկ ծափահարում էին մերթ ընդ մերթ: Հետո դագաղը տեղադրեցին սեւ լիմուզինում, որի հնոտ տարբերակները նաեւ Հայաստանում են արդեն` շնորհիվ անկախության, բայց որոնք չեն կարողանում բարձրանալ Հայաստանի ցեխոտ գերեզմանատների ճանապարհներով:
Մենք Հայաստանում, իրապես, չունենք գրեթե ոչ մի բարեկարգ գերեզմանատուն, չունենք եկեղեցիներ, որտեղ ննջեցյալին հրաժեշտ կտան այնպես, ինչպես ամերիկյան ֆիլմի տաճարում: Չունենք ու չենք ձևավորում հրաժեշտի մշակույթը: Վերջին շրջանում սգո սրահներ են հայտնվել և որոշ եկեղեցիների էլ թույլատրվել է եկեղեցու կարգ իրականացնել, բայց, ցավոք, սգո սրահներն ու եկեղեցիները`առաջինը քրիստոնեություն ընդունած երկրում մատչելի չեն այդ երկրի քաղաքացուն, իսկ եթե նույնիսկ ոմանց մատչելի են, մենք կարողացել ենք քաղքենիական մեր շտրիխներն անել՝ եկեղեցու կարգը վերաձևելով:
Հուղարկավորել՝ նշանակում է ուղեկցել ննջեցյալին մինչեւ գերեզմանատուն, իսկ մենք կարծես ոչ թե ուղեկցում ենք, այլ տանում ենք թաղելու, հողին հանձնելու` բառիս բուն իմաստով եւ առանց խորհրդավորության, առանց ծեսի, առանց ծիսականության: Երբ Հայաստանում խոսում են երկնքի արքայության, երկնքից նայելու ու ընդհանրապես երկնքի հետ հաղորդակցության մասին, ինձ միշտ պատկերանում է մեր թաղման կռիվը հողի հետ, միշտ պատկերանում է դեպի հողը գնալու ու ոչ երբեք դեպի երկինք ուղեւորվելու պատկերը:
Ես գիտեմ, որ հոգևորականներն այլ կերպ կմեկնաբանեն ասվածը, շատ գեղեցիկ կբացատրեն աստվածաբանորեն, քրիստոնեական ավանդույթով: Ես վստահեցնում եմ, որ շատ լավ գիտեմ քրիստոնեական ավանդույթը, թաղման կարգը, որ մեր եկեղեցին բաժանել է երեք մասի՝ տան կարգի, եկեղեցու կարգի և գերեզմանի կարգի…, բայց ինչո՞ւ չենք կարող գալ քսանմեկերորդ դար: Չենք կարող մեր ավանդույթներում փոփոխություններ անել: Այդ ո՞ր կնամեծարությամբ ենք գրեթե երկու օր կանանց նստեցնում դիակի մոտ ու տղամարդկանցով կանգնում բակում` խոսք ու զրույցի, ու հետո այդ ո՞ր տրամաբանությամբ կանանց թույլ չենք տալիս մնալ գերեզմանոցում, կանանց առանձին ենք նստեցնում հոգեհացին ու ճանապարհում ենք ավելի շուտ:
Հուղարկավորման օրը քահանան երեք անգամ հանգուցյալի մերձավորներին հորդորեց հրաժեշտ տալ՝ տանը, երբ խնդրեց, որ կանայք դուրս գան սենյակից ու մնան միայն տղամարդիկ, բակում, երբ պահանջեց, որ տղամարդիկ վերցնեն դագաղը և գերեզմանատանը, գերեզմանի մոտ: Ու տեսնել էր պետք, թե ինչպես մարդիկ նստեցին ցեխաջրերի մեջ՝ երրորդ վերջին հրաժեշտը տալու: Արդյո՞ք անպայման է վերջին հրաժեշտի այդ ծեսը. Չէ՞ որ նաև կանայք ու երեխաներ կան, որ հրաժեշտի այդ ծեսին են մասնակցում՝ երբեմն իրենց պարտադրելով, որի հետևանքները, երբեմն, անդառնալի են լինում:
Արդյո՞ք քարից հաց քամելու մեր դառը ճակատագրապաշտությամբ ենք առաջնորդվում, երբ ավելի ենք խորացնում ցավը, ավելի ենք ընկճում մարդուն, ավելի ենք թեւաթափ անում: Ամերիկյան ֆիլմի պատկերում մարդկանց վիշտն ինձ ավելի թեթեւ էր թվում ու թվում էր, որ երբ մարդիկ նստում են հանգուցյալի փակ դագաղի շուրջ, մարդկանց հիշողության մեջ մնում է կենդանի մարդը, ապրող մարդը՝ իր տեսակով, իր ապրած կյանքով, իր թողած հիշողությամբ: Հավատացեք, երկու օր դիակին նայելուց հետո դժվար է ապրող մարդու պատրանքով թեթեւացնել վիշտը, ամոքել մի փոքր: Շատ կուզեի, որ իսկապես շատ լուրջ խոսեինք մեր թաղման կարգի, մեր եկեղեցու արարողակարգերի, դիակիզումն արգելելու ու Հայաստանը գերեզմանոցի վերածելու մեր ջանքի, մեր ավանդականության, մեր պապենականության մասին: Խոսեինք նաև թաղումներն ուղիղ եթերով հեռարձակելու մեր լայքահավաք մեդիայի, թաղումների լուսանկարային ռեպորտաժները շաղ տալու և մեր մազոխիստական այլ նկրտումների մասին, որ օրեցօր ահագնանում է, մինչդեռ մարդկությանն այլ խնդիրներ են հուզում այսօր:
Եվ սա դեռ սովորական մահկանացուների դեպքում, իսկ ոչ սովորականների՞նը…տանը, եկեղեցում, «Արամ Խաչատրյան» համերգասրահում, Կամերային երաժշտության տանը…գուցե այդ պատճառով ե՞նք դասական երաժշտությունը նույնականացրել թաղման ծեսի հետ: Այս ավանդույթն էլ մեր նախնյաց քրիստոնեական վարքականոնի մեջ չէ, ընդամենը խորհրդային երկրի ավանդույթ է. ինչու՞ ենք համառորեն խորացնում այդ ավանդույթը:
Կուզեի այս ամենի մասին, իսկապես, լուրջ բանավեճ ունենայինք: «Այո» ասեք Սահմանադրությանը, թե՝ «Ոչ», խնդիրը մնալու է: Արժեքային համակարգերը սերունդների համար ավելի կարևոր են, քան…սահմանադրությունները:
Արայիկ ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ
այո՜… որովհետեւ շատ, շա՜տ ուրախանալի է մեռնիլ օտար հողի վրայ, եւ թաղուիլ անոր տակը, ոչ միայն նախահայրերի այլ յաճախ նաեւ ծնողների իսկ շիրիմներից մի քանի հազար քիլոմեթրներ հեռու… դեռ այդ ել՝ այն պարագայում երբ անոնք շիրիմ ունեցել են…
Թարգմանութեան փորձ ՝
Հայաստանի մէջ,
նոյնիսկ եթէ հուղարկաւորութեան, թաղման եւ սուգի արարողութիւնները… կարկտան են, գոհացուցիչ չեն,
գոնէ հայը կը թաղուի հայ հողի տակ:
Մինչ դուրսը,
այդ արարողութիւնները աւելի ճոխ են, սակայն՝
ա. շիրիմը օտար է, ննջեցեալը իսկ աքսորեալ է, ղարիպ է
բ. հայերը այնքան ձիր ու ցան են, որ զաւակը հօր շիրիմը այցելելու համար պէտք է հազարաւոր քիլոմեթրներ կտրէ – ծովերու վրայէն -, եւ հետեւաբար, զրկուած է այդ այցելութենէն. կան որ չեն գիտեր անգամ ճիշտ ուր թաղուած է իրենց նախահայրը
գ. դեռ չխօսելու համար Ցեղասպանութեան զոհերու մասին, որոնք ոչ մէկ շիրիմ ունին
Յուսամ կրցայ քիչ մը աւելի յստակ ըլլալ:
Ո՞չ:
Ներողութիւն, ուրեմն
Հարգելի Հ.Շ., կկարծեմ , որ նախահայրերի ու այօրվա հայերի երկիրը որպես գերզմանատուն չպիտի դիտվի, այլ մարդավարի ապրելու երկիր: Մարդիկ ուրախությամբ մեռնելու համար չեն լքեր իրենց երկիրը, այլ մարդավարի ապրելու եվ կապ չունի մեռածը օտար հողի վրա է, թե լուսնի կամ մարսի վրա… Այս հոդվածի իմաստը մարդավարի ապրելու մասինէ… թող հանգիստ ննջեն բոլորիս նջեցյալները…ուր էլ լինեն այս տիեզերքում…
Յարգելի Գալուստ, 13 տարիներ առաջ, երբ ընտանիքովս, 4 եւ 9 տարեկան երեխաներով, առաջին անգամ ըլլալով կ’այցելէինք Մայր Հայրենիքը, մթերքի խանութի մը մէջ, երբ գործատէր տիկինը տեսաւ եւ լսեց մեր խանդավառութիւնը, հարց տվեց՝ սիրո՞ւմ էք հա՞, Հայաստանը:
Մեր խանդավառութեան մէջ, չնկատեցինք թէ ծաղրում է մեզ, եւ ասեցինք որ այո, սիրում ենք:
«Է՜հ», պատասխանեց, թունաւոր ժպիտ մը դէմքին, «Հայաստանը շատ լաւ տեղ է մեռնելու համար, ոչ ապրելու»…
Մեր փոքրիկ երեխաները, որ Հայաստան տարած էինք փրկելու համար ձուլումից, պէտք որ լսէին այդ խրախուսիչ արտայայտութիւնը, շատ մերսի…
Ուրեմն, ներողամիտ եղիր որ այս յօդուածը, սկսեալ իր խորագրէն, ինծի յիշեցուց այդ միջադէպը:
Անկէ ի վեր, ամէն տարի – մէկ ու կէս ամիս – կը վերադառնանք այդտեղ, հոգ չէ թէ յաճախ լսելու համար նոյն լալկան հանկերգը, նոյն տեւապէս մռայլ, գանգատալից ողբն ու մաղձը:
Աբեր (ախպարերէնով՝ակաս ),
ան որ դժգոհ է, թող երթա ուր որ կ’ուզէ, Աստուած իր հետ, յաջողութիւն:
Սակայն ինչո՞ւ այս տարօրինակ ճիքը, մարմաչը՝ թա՛փը կոտրելու, կորովը խորտակելու անոնց, որոնք գոնէ պահում են ապագայի նկատմամբ լուսաւոր պատկերացումներ: Որոնք նոյնիսկ – վա՜յ անկիրթ, անամօթներ – ժպրհում են կարծես արժեւորել, վայելել, ներկայի իսկ դրական երեւոյթները: Արգիլուա՞ծ է: Պէտք է որ կամ տեւապէս ողբանք, բացառապէս մեր ճակատագիրը անիծենք, կամ ել՝ լռե՞նք:
Յամենայն դէպս, վերոյիշեալ այդ տիկինը չյաջողեցաւ մեր փոքրիկ երեխաների մէջ անգամ… թաղել Հայրենիքի հանդէպ սէրը:
https://www.shoushisummercamp.org/
վերոյիշեալ միջադէպի յիշողութիւնս մանջս աւելի թարմացուց
այդ տիկնոջ ըսած էի՝ «այո քոյրս, մենք սիրում ենք Հայաստանն ու Արցախը, որովհետեւ շատ-շատեր իրենց կեանքերն են տվել, մեռել են՝ այս հողին համար»:
եւ ատոր վրայ է որ ան պատասխանեց թէ ճիշտ եմ ասում, «Հայաստանը մեռնելու համար շատ լաւ տեղ է, բայց ոչ ապրելու»
պրավօ…
․․․Այսքան դժվարություններից հետո էլ մարդ կ՛մեռնի՞։
Պարոն Հ.Շ. Ձեր կիսաարևմտահայերեն կիսաարևելահայերեն բառակույտից բան չհասկացա: Խոսքը ոչ թե Հայաստանից դուրս ավելի լավ ու հարմարավետ մեռնելու ու թաղվելու մասին է, այլ Հայաստանում թաղման ծիսակատարության, եկեղեցական կարգի և ընդունված սովորույթների մասին է: Հոդվածի հեղինակը պարզապես համեմատում է մեր սովորույթները այլ մշակույթների հետ և ցավոք սրտի համեմատելու բան էլ չկա: Մենք դեռ հեթանոսական դարաշրջանում ենք, իսկ դրսում 21-րդ դարն է: Շատ կարևոր ու արդիական թեմա է: Պարոն Մանուկյան, Դուք շատ համախոհներ կունենաք, բայց նաև կունենաք հակառակորդներ, որովհետև մեր հանրությունը շատ պահպանողական է նման հարցերում: Հատակապես այն շերտը, որը նման առիթը օգտագործում է ճոխություն ցուցադրեու համար:
Ինծի համար վստահաբար աւելի դիւրին կ’ըլլայ միայն արեւմտահայերէն գրել, սակայն կը ջանամ քիչ մը արեւելահայերէն ներմուծել, առ ի քաղաքավարութիւն՝ մեծամասնութեամբ Հայաստանի մէջ ծնած այցելուներ ունեցող կայքէջի մը վրայ:
Կը ցաւիմ որ այդ ջանքս ըստ երեւոյթին հակառակ ազդեցութիւնը ունի, գոնէ ոմանց մօտ:
Ամէն պարագայի, հայերու այլազան հատուածներու միջեւ անհասկացողութիւնը, որեւէ կողմէ, շատ ալ կապ չունի հայերէնի գործածուած տարբերակին հետ…
Բայց շարունակենք փորձել, նայինք ինչ կ’ըլլայ:
Մեռեալներու վերաբերեալ պատշաճ ծէսերու չգոյութեան «ձեր» այդտեղի հիմնական խնդիրը՝ հոգեւոր մօտեցումի, հաղորդումի պակասն է, 70 տարիներու պարտադիր անԱստուածութեան որպէս արդիւնք: Իսկ տարօրինակօրէն, դէպի Հաւատք վերադարձը կը կատարուի շեշտակի շեղումներով դէպի այլազան աղանդներ:
Ինչ որ տեղ կիսում եմ հեղինակի մոտեցումները:
Բայց այսպիսի հարցի եմ ուզում անդրադառնալ:
Լիբանանի հայությունը պակաս չէ կապված հայկական և քրիստոնեական ավանդույթներին:
Եվ այնտեղ 3 օր չեն պահում հանգուցյալին և տուն էլ չեն տանում:
Մահանալուց հետո դիակը պահվում է եկեղեցում, այդ երեկո գալիս են հարազատի տուն ցավակցությունների (հոգեհանգիստ, պանեխիդա), հաջորդ հրաժեշտը կատարվում է եկեղեցում, և տղամարդիկ ուղեկցում են գերեզմանատուն: Կանայք մնում են հանդիսությունների սրահում, սպասում տղամարդկանց վերադարձին:
Տղամարդիկ ետ են գալիս եկեղեցու հանդիսությունների սրահ և հարազատները այնտեղ են ընդունում ցավակցությունները:
Հոգեհաց էլ որպես այդպիսին չեն տալիս: եկեցեցու հանդիսություններրի սրահում սուրճ է դրվում, ցանկացողները խմում են:
Հարց: Կիլիկիո կաթողիկոսությունը դավանաբանական ծիսաբանական առումով նույնն է չէ, ինչ Հայաստանյան առաքելական եկեղեցին:
Ինչու է տարբերվում այս հարցը Կիլիկիո և Էջմիածնի արարողակարգերում?
Հարգարժան հոդվածագիր:
Շնորհակալություն արդիական այս հարցի շուրջ մտահոգ հոդվածի համար: Իսկապես որ շատ ցավալի է, այն դեպքում երբ մարդիք այսօր սոցիալական խնդիրներ ունենալու հետևանքով ստացել են նաև հոգեկան ոչ հաստատուն կարգավիճակ:
Ձեր մտահոգությանը անտարբեր չկարողացա անցնել, քանի որ այն ոչ միայն ցավ է հարազատին կորցնող մարդկանց համար, այլ նաև շրջապատի և մեր նոր սերնդի:
Մտահոգությունս է նաև առ այն, որ բացի Ձեր բոլոր նշված իրավիճակներից Հայաստանում գերեզմանները գրավում են բավականին մեծ տարածքներ: Ես մեծացել եմ Չարբախի Կարմիր բլուրի պատմական շրջանում, այնտեղ ուր կա պատմություն և մեծ Հարստություն: Հիշում եմ, երբ առաջին անգամ ինձ տարան գերեզմաններ բարեկամի թաղման արարողությանը մասնակից լինելու, գերեզմանները բավականին հեռու էին գտնվում պատմական Կարմիր բլուրից: Դա կլիներ մոտ երեսունհինգ տարի առաջ: Այս տարի երբ անցա Չարբախի այդ տարածքի մոտով սարսափ զգացի, առ այն որ գերեզմանոցը կարծես հարձակում է գործել մնացած ողջ ժողովրդի վրա, գրավել է քաղաքի տարածքները, մարդկանց հոգեկան վիճակը վատթարացել է ապրելով մեռած հոգիների հարևանությամբ: Կարմիր բլուրն էլ որպես կանոն չի համարվում զբոսաղրջիկների համար զբոսավայր, այնտեղ միայն «օտար ողջ» և մեռած հոգիներ են պտտվում:
Որքան ցավալի է, երբ համեմատում ես զարգացած պետությունների բարձր արարողական գործելակարգի վրա, հասկանուս ես, որ կյանքը Հայաստանում կանգ է առել, կանգ է առել սերն ու հարգանքը միմյանց նկատմամբ , սերը իր փողոցի, իր քաղաքի և հարազատ հայրենիքի նկատմամբ: Աճել է մարդկային անտարբերությունը, չքավորությունը, դավաճանությունը, բայց մինչև ե՞րբ է իմ հարազատ երկիրը լինելու լքված և մոռացված իր իսկ սեփական ժողովրդի կողմից:
Հարգարժան Կառավարության ներկա ղեկավարներ Ձեզ եմ դիմում մեծ խնդրանքով’ մաքրեք քաղաքը ավելորդ գերեզմաններից, տվեք նոր շունչ և նոր կյանք: Հոգացեք մեր պատմական Կարմիր բլուրի մասին և տվեք զբոսաշրջիկներին հնարավորություն վայելելու այն և տեղեկանալու մեր իշխանների և թագավորների պատմությունների մասին:
Արթնացրե’ք Ձեր միջի հայոց թագավորներին, և հպարտորեն ներկայացրեք իրենց կյանքը զբոսագրջիկներին: Հուսամ, որ միգուցե խնդրանք-առաջարկս ինչ որ մի ղեկավարի միտքը կպայծառեցնի: