Հայաստանում ընտանեկան բռնությունը լրջագույն խնդիր է և հանրային առողջությունը վտանգող երևույթ

Ընտանեկան բռնության դեմ պայքարի ազգային օրը կազմակերպված միջոցառումների շուրջ հնչեցված արձագանքների մասին

Ողջ քաղաքակիրթ աշխարհը ձևակերպել է կանանց իրավունքները, կանանց դեմ բռնությունն ու խտրականությունը որպես առանձին խնդիր, մի երևույթ, որն իրավական լուծումներ է պահանջում: Խնդրի խորությունը լրջորեն գիտակցվել է և արտացոլվել բազմաթիվ միջազգային փաստաթղթերում, այդ թվում Միավորված ազգերի կազմակերպությունը կանանց խնդիրներին անդրադարձել է առանձին կոնվենցիայով՝ «Կանանց նկատմամբ խտրականության բոլոր ձևերի վերացման մասին» 1981 թվական, նաև ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեան նոյեմբերի 25-ը հայտարարել է Կանանց դեմ բռնության վերացման պայքարի միջազգային օր 1999 թվական:

Հայաստանում ևս, ինչպես աշխարհի մյուս երկրներում կանանց իրավունքները խախտվում են: Հայրիշխանական մտածելակերպի պատճառով  սեղմվում են կանանց ինքնադրսևորման հնարավորությունները, հաճախ նաև դառնում են բռնության զոհ: Կանանց նկատմամբ բռնությունը Հայաստանի առջև ծառացած թերևս ամենահրատապ խնդիրներից մեկն է այսօր և ինչ որ տեղ արմատավորվել է մեր հասարակության մեջ: Գենդերային կարծրատիպերը ստիպում են կնոջը չբարձրաձայնել ընտանեկան բռնությունը՝ էլ ավելի խորացնելով խնդիրն ու ի վերջո հանգեցնելով բռնության մշակույթի: ԵԱՀԿ-ի իրականացրած հետազոտությունը ընտանեկան բռնության հասարակական ընկալման մասին պարզել է, որ հարցվողների գրեթե 40%-ը ընկալում է ընտանեկան բռնությունը միայն ֆիզիկական առումով, երբ զուգընկերը կամ ընտանիքի անդամը վիճում է մյուսի հետ՝ մարմնական վնասվածքներ հասցնելով: Հարցվողներից միայն ամեն հինգերորդն է, որ նույնականացրել է ահաբեկումն ու սպառնալիքը՝ որպես բռնություն, և ընդամենը 5% -ը նշել է, որ ֆինանսական ռեսուրսների խիստ վերահսկողությունը ևս բռնության մի ձև է: Հարցվողների 60%-ը նշել է, որ իրենք ենթարկվել են ընտանեկան բռնության իրենց կյանքի ընթացքում, և գրեթե 40% -ը հայտնել է ընտանեկան բռնության դեպքեր վերջին երկու տարիների ընթացքում: Երեխայի սեռով պայմանավորված հղիության արհեստական​​  ընդհատման լայն տարածվածությունը հայ հասարակության մեջ գենդերային հիմքով բռնության մեկ այլ դրսևորում է: Այժմ Հայաստանը որդեծնությամբ երրորդ  մակարդակում է՝ ամբողջ աշխարհում, և բազմաթիվ ուսումնասիրություններ վկայում են, որ կանայք շատ քիչ դերակատարում ունեն որոշումների կայացման հարցում:

Առհասարակ ցանկացած բռնության առկայություն անմիջականորեն ազդում է հանրային առողջության ու հասարակական կյանքի բոլոր ոլորտների վրա, և այն, որ մեր երկրում անգամ բարձրաստիճան պաշտոնյաները բացեիբաց արդարացնում են բռնությունը, խոստովանում, որ իրենք էլ երբեմն ծեծում են կնոջը՝ դա համարելով ընտանեկան կայունության բաղադրիչներից մեկը: Եվ անգամ կին պատգամավորները խորությամբ չեն գիտակցում խնդրի լրջությունը, միաժամանակ հեգնում են իրավապաշտպաններին, թե «Հայրենիքը ձեզ չի մոռանա», կամ մեղադրում՝  ասելով, թե կանանց իրազեկվածությունը ընտանեկան բռնություն երևույթի մասին վտանգավոր է, քանի որ կանայք չեն հանդուրժում բռնարարքները և չեն վերադառնում ընտանիք: Բայց մի՞թե ընտանիքը սիրո ու հարգանքի վրա հիմնված միություն չէ, արդյո՞ք լռությունն ու ամենօրյա բռնության շարունակականությունը առողջացնում է այն, կամ ինչպիսի՞ հոգեբանական ու ֆիզիկական մթնոլորտում է մեծանում այդ ընտանիքի երեխան: Միևնույն ժամանակ հանրության մեջ կա նաև պատկերացում, թե կանանց դեմ բռնության 400 դեպքը շատ քիչ է (ի դեպ պաշտոնական թիվն ավելի մեծ է, գրանցված 447):Սա դեռևս պաշտոնական թվերն են, որոնց վրա հիմնվում ենք, և անգամ ՀՀ ազգային վիճակագրական ծառայությունը կանանց նկատմամբ ընտանեկան բռնությանը վերաբերող ամփոփագրերում փաստում է, որ հիմնականում ընտանեկան բռնության մասին չեն բարձրաձայնում, և քչերն են խոսում ու դիմում պատկան մարմիններին: Հայաստանում չկա ընտանեկան բռնությունը կանխարգելող օրենսդրություն: Ու շատերը դեմ են հանդես գալիս նման օրենքի ընդունմանը:

Կանանց նկատմամբ ընտանեկան բռնության վերաբերյալ օրենսդրության դեմ հանդես եկողների հիմնական առարկությունն այն է, թե պետք է պահապանել հայ կնոջ կերպարը, սակայն ո՞րն է հայ կնոջ կերպարը, արդյո՞ք  հանդուրժողականությունը  բռնության հանդեպ:

Անընդհատ նշվում է, թե մեզ նման օրենք պետք չէ: Աշխարհի շատ երկրներում կա ընտանեկան բռնությունը կանխարգելող օրենք կամ համապատասխան ակտեր, ներառյալ մեր հարևան կովկասյան երկրներում, ինչպես նաև Թուրքիայում: Եվ ընդհանրապես, եթե մեր երկրում նման խնդիր չլիներ, անգամ մամուլի հրապարակումներն այս թեմայով տարեց-տարի չէին ավելանա, ուստի այն լուծում է պահանջում, ոչ թե  լռեցում:

Հոկտեմբերի 1-ին Ընդդեմ կանանց նկատմամբ բռնության կոալիցիայի՝ ընտանեկան բռնության դեմ պայքարի ազգային օրվան նվիրված ակցիան առավել քան տեղին էր, այն  խիստ  անհրաժեշտ  էր:

Խոսենք փաստերով.

1.ՀՀ Ոստիկանությունը 2015 թվականի առաջին կեսին գրանցել է ընտանեկան բռնության 447 դեպք:

2.Կանանց իրավունքներով զբաղվող կազմակերպություններում գրանցված ընտանեկան բռնության դեպքերը տարեկան հասնում են  մոտ 2000-ի:

3.2010-2015 թվականների ընթացքում ընտանեկան բռնության հետևանքով սպանվել է 30 կին, 45 երեխա մնացել է առանց մայրական խնամքի:

4.Ըստ ԵԱՀԿ-ի 2011 թվականի տվյալների`Հայաստանում հարցված կանանց ավելի  քան 50%-ը ենթարկվում է բռնության:

5. 2013-2015 թվականների ընթացքում գրանցվել է թեժ գծի 5171 զանգ.

Կանանց նկատմամբ խտրականությունն ու առավել ևս բռնությունը խախտում է հավասարության և մարդկային արժանապատվության նկատմամբ հարգանքի սկզբունքները, խոչընդոտում է տղամարդկանց հետ հավասար պայմաններով կանանց մասնակցությանը երկրների քաղաքական, սոցիալական, տնտեսական և մշակութային կյանքին, անհամատեղելի է հասարակության ու ընտանիքի բարեկեցությանն ու խոչընդոտում է կանանց ինքնադրսևորումն ու հնարավորությունների լիակատար իրացումը:

  Ընդդեմ կանանց նկատմամբ բռնության կոալիցիա

Կանանց ռեսուրսային կենտրոն

Կանանց իրավունքների կենտրոն

Կանանց աջակցման կենտրոն

Հանրային տեղեկատվություն և գիտելիքի կարիք

Հասարակություն առանց բռնության

Իրական աշխարհ, իրական մարդիկ

Սեռական բռնության ճգնաժամային կենտրոն