Կամ իրականության հրամայականը
Պատմության ընթացքում առասպելները երբեմն օգնել են ժողովուրդներին ոգեշնչվելու, հուսահատությունից դուրս գալու և հզորանալու առումով:
Իրական հիմք ունեցող լեգենդները, էպոսները, վիպասքը որոշակի և կարևորը ընդունելի պաթոս են հաղորդել դեպքին, հերոսական արարքին ու լուսավոր հետք թողել:
Դրանք նաև որոշակի մշակույթ են ձևավորել, սահմանել նշաձող հանրային ձգտման ու տեսլական տվել, ապագայի վստահություն ու ներշնչանք՝ փոխանցվել հաջորդող սերունդներին որպես ժառանգություն:
Կարդացեք նաև
… Բայց պատմական կեղծիքն ու սուտը՝ ոչ: Դրանք արագ բացահայտվում են ու աղետալի հետևանք ունենում այն ժողովրդի համար, ում մատուցվել են՝ և ով էյֆորիայի ու ինքնամեկուսացման զարմանալի մի հոգեվիճակում հավատացել ու ընդունել է՝ հիտլերյան Գերմանիան, ստալինյան Սովետմիությունը, կարմիր խմերների Կամբոջան վերջին օրինակներից:
Ու հիմա, մեր համար հերթական ճակատագրական էս ճամփաբաժանին հերթական պոռոտախոսություններն ու կիսաճշմարտությունները, որ ստից վատ են, էլի մեզ անդառնալի ու ողբերգական կորստի կարող է տանեն:
Ուրեմն մեզ պետք չեն համաշխարհային ազգի կեղծ գովերգումներ ու նաև անօգնականության ինքնակորույս ողբ:
Պատմության մեջ տարբեր ժամանակներում տարբեր ազգեր տարածաշրջանում հզոր են եղել, ոմանք էլ նույնիսկ աշխարհակալ՝ իրենց ժամանակի հասկացությամբ:
Հռոմեական կայսրությունն, այո, իր ժամանակի մեջ իրեն հասանելի աշխարհում տիրել է, հետո ավելի փոքր՝ տարածաշրջանային հզորությամբ, Բյուզանդիան, հետո սելջուկ թուրքերը, օսմանցիները …
Մեր այսօրվա հարևաններից Իրանը, Մերձավոր Արևելքում արաբները, Եվրոպայում՝ Պորտուգալիան, Նիդեռլանդները, Ֆրանսիան, Գերմանիան:
Մեծ Բրիտանիան երևի եղել է հզորագույնը՝ նկատի առնելով իր տիրապետության ժամանակ երկիր մոլորակի հետազոտվածությունը, հաղորդակցության զարգացումը և իրական ազդեցության հսկայական տարածքը:
Այո, այդ ազգերից ոմանք այսօր էլ առաջնորդ են, քանզի ժամանակին իրենց ստեղծած, ձուլած մշակույթն ու տիրակալությունը վերածել են քաղաքական ու տնտեսական կապիտալի և անընդհատ ավելացրել ունեցածին՝ օգտվելով պատմական պատեհ հնարավորություններից:
Բայց եղել են ու կան նաև փոքր ածուները՝ Խորենացու ասած, որ հզորությամբ, տարածությամբ ու քանակությամբ չեն ձգտել գերազանցության, քանզի անիրական այդ նկրտումը կործանարար կարող էր լինել նրանց համար:
Ամեն ժամանակի մի քանի հզորների կողքին արժանապատիվ ապրել ու ապրում են բազմաթիվ ազգեր, որոնք չեն տառապում անցյալի թվացյալ կամ իրական տիրակալության բարդույթով:
Պատկերացնու՞մ եք ժամանակակից պորտուգալացին, հոլանդացին՝ այդ փոքր ածուները, սկսեն պարծենալ իրենց երկրների երբեմնի հզորությամբ ու նեղսրտեն, որ այժմ աշխարհի քաղաքական ու տնտեսական առաջնորդներից չեն ու բարդույթավորվեն ու դժգոհեն: Նույնիսկ արաբները դա չեն անում:
Ու մեկ ել մտածեք, թե ինչքան ծիծաղելի են նրանց կամ ֆրանսիացու ու գերմանացու համար 2000-ամյա Տիգրան Մեծի ծովից ծով Հայաստանի, մեր պատմական առաքելության մասին ինքնամոռաց պատմությունները:
Ավելի լավ չէ՞ մեր իրական ունեցածը պահենք, հզորացնենք ու դրանով հպարտանանք:
Ինչ-որ ունենք փայփայենք և իրար՝ առաջին հերթին, սիրենք ու հարգենք: Իրար օգնենք, այլ ոչ նախանձենք:
Իրարու հաջողությամբ ուրախանանք ու այդ հաջողությունը կիսենք, այլ ոչ թաղումներին միայն անկեղծ վշտակցենք ու տխրությունը բաժանենք:
Հաշտության գանք մեր անցյալի հետ, քշենք անցյալի ուրվականները՝ լուսավորելով ներկան, ու մտածենք մեր երեխաների՝ իմա մեր ապագայի մասին:
Լինելով խելացի, ճարպիկ ու բանիմաց՝ կարճաժամկետ ու անհատական ծրագրեր ենք հետապնդել՝ հանրային ու պետական շահն անտեսելով ու ստորադասելով այսրոպեական անձնական քմահաճույքներին:
Ոգի, բովանդակություն, բարոյականություն ու արժանապատվություն տանք մեր մտքերին, ձևակերպենք դրանցից մեր նպատակներն ու առաջ շարժվենք:
Մեր ուժեղ կողմերը շահեկանորեն զարգացնենք ու թույլերը հավասարակշռենք:
Աշխարհում, բազմազան ու բազմերանգ, մեր անելիքը վերջապես որոշենք, մեր իրական տեղը գտնենք մնացյալ ժողովուրդների կողքին՝ առանց ստրկամտության ու քամահրանքի:
Սեփական քաղաքացուն հարգող, արժանավայել կեցությունն ու հոգևոր պահանջները բավարարող, աշխարհի մարդուն բարյացակամ ընդունող, աշխարհի մեջ պարզ ու հավասար կանգուն պետություն կառուցելուց առավել կարծես դեռ ոչ մի ժողովուրդ չի ձգտել:
Լինենք համեստ ու բավարարվենք դրանով:
Վահե ԳԵՎՈՐԳՅԱՆ
