Ըստ Հովսեփ Նալբանդյանի, կառավարությունները փոխվում են, հայրենիքը մնում է:
Այս օրերին Երեւանում է ամերիկահայ բանասեր-գրականագետ, մատենագետ, թարգմանիչ, հրապարակախոս Հովսեփ Նալբանդյանը: Առիթը նրա 13-րդ եւ 14-րդ գրքերի հայաստանյան շնորհանդեսն է: Հեղինակը երկու գրքերն էլ նվիրել է Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցին: 13-րդ գիրքը կոչվում է «Կեանքի շարունակուող շաւիղներ»՝ 52 տպագրված եւ անտիպ հոդվածներով, 14-րդը՝ «Հայ գիրքը Ամերիկայի մէջ» մատենագիտական աշխատանքն է, որն ընդգրկում է 1857-ից մինչեւ 2015թ. ապրիլն ընկած հատվածը՝ 1127 հայ գրողների 3046 գիրք, գրքույկ եւ հուշամատյան: Հեղինակը հույս ունի, որ այս գրքերը եւս լավ կընդունվեն ու կօգնեն այլոց մատենագիտական լուրջ աշխատանքների շարունակմանը:
Ծնունդով հալեպցի Հովսեփ Նալբանդյանը ԱՄՆ-ում հաստատվել է 1993թ: «Առավոտի» հետ զրույցում պատմում է, որ առաջին ամիսները դաժան են եղել իր համար, աշխատանք գտնելու դեգերումների մեջ է եղել, ասում է՝ շատերը չէին ուզում իրեն աշխատանքի ընդունել, քանի որ կուսակցական չէր: Այնուհետեւ 10 ամիս անց նա սովորում է համակարգչով աշխատել ու աշխատանքի է ընդունվում «Մասիս» շաբաթաթերթում՝ որպես մեքենագրող, էջադրող, փոխխմբագիր եւ սրբագրիչ: Ծանրաբեռնվածության պատճառով սկզբում չի հասցնում ուսանողական տարիներից՝ 1986-87 թթ.-ից հավաքած, մշակած ու թարգմանած նյութերը տպագրել: Իսկ 1996-ից ե՛ւ դասավանդում է, ե՛ւ շաբաթաթերթը պատրաստում: 1999-ին «Լոյս. ընդհանուր գիտելիքներ» վերնագրով գրքի փորձնական տարբերակն է հրատարակում ու պրակ առ պրակ բաժանում աշակերտներին:
Մեր զրուցակիցը պատմում է, որ 2000-2009թթ. «Լոյս» հանրագիտակների 6 հատորները հրատարակվել են 13 անգամ՝ 16800 օրինակով: 2008-09 թթ. Նալբանդյանը որոշում է հայ ուսանողների համար ստեղծել լեզվի հետ կապված նոր հատընտիր անթոլոգիաներ: Այդ ընթացքում ծնվում է «Ամերիկահայ գիրքի պատմութիւնը», «Հայ բառարաններու համառօտ պատմութիւնը», ապա 9-րդ գիրքը՝ Հովհաննես Շիրազի «Հայոց Դանթէականը»՝ 62 անտիպ տողերով, դասական ուղղագրությամբ եւ վերջապես «Հայոց լեզուն»: 11-րդ գիրքը կոչվում է «Ուղղագրութեան նիւթերու ժողովածու. բառարան»: Հեղինակն ասում է, որ այս գրքի առանձնահատկությունն այն է, որ ընդգրկում է թե՛ արեւմտահայերեն դասական ուղղագրությամբ, թե՛ արեւելահայերեն ուղղագրությամբ բազմաթիվ գրողների նյութեր: Այդ գրքին էլ հաջորդել է «Մեսրոպ Մաշտոց. մեծասքանչը» ծավալուն հատորը, ապա վերջին երկուսը՝ «Կեանքի շարունակուող շաւիղներ» եւ «Հայ գիրքը Ամերիկայի մէջ»: Վերջին գիրքը վերամշակված տարբերակն է «Ամերիկահայ գիրքի պատմութիւնը» աշխատության:
Կարդացեք նաև
Հովսեփ Նալբանդյանից հարցրինք՝ արդյոք արտերկրում հայագիտությամբ զբաղվելն ուղղակի հոգու զբաղմունք չէ՞: Մեր զրուցակիցն ասաց, որ դա դաժան գործ է, բայց հաճելի: Նաեւ հավելեց, որ 2008-09 թվականներից հետո իրեն չեն ցանկացել ընդգրկել տարբեր դպրոցներում, որովհետեւ, ըստ տեղական օրենքների, փորձառություն եւ ոլորտում վարկանիշ ունեցող մասնագետներին պետք է ավելին վճարեն, դրա համար էլ հարմար էին գտնում հրավիրել ոչ մասնագետ ուսուցիչների եւ վճարել իրեն վճարելիքի կեսը: Այդ է պատճառը, որ Հովսեփ Նալբանդյանը 2009 թվականից որոշում է զբաղվել զուտ հայագիտական ու մատենագիտական աշխատանքով եւ գրքերի հրատարակությամբ: 15 եւ 16-րդ գրքերն էլ «յոթ սարերի հետեւում» չեն: Հովսեփ Նալբանդյանը արդեն 9-րդ անգամ է այցելում Հայաստան, ասում է՝ ամեն անգամ լիցքավորվում է՝ հայրենիքում գրողների, մասնագետների, հասարակական գործիչների հետ շփումներից: Ցավում է, որ Լոս Անջելեսում գտնվող մեր շատ հայրենակիցներ փնովում են Հայաստանը, ինքն էլ փորձում է վիճելու աստիճան մարդկանց բացատրել, որ կառավարությունները փոխվում են, հայրենիքն է մնում:
Ընթերցանության ճգնաժամը Նալբանդյանը չի համարում զուտ հայության կամ ամերիկահայության «հիվանդություն», ասում է՝ դա համընդհանուր է, ամենուր: Կարծում է, որ պետք է պարզապես ավելի շատ քարոզել տպագիր գիրքը, մանավանդ աշխարհում 7 մլն անուն տպագրված գրքերի ընդամենը 4%-ն է համացանցում, իսկ Հայաստանի գրողների 90%-ը ներկայացված էլ չէ: Նրա խոսքով՝ Նիդեռլանդներում, Գերմանիայում, Լոնդոնում եւ այլ երկրներում արդեն քաջալերվում է տպագիր գիրք կարդալը, ընթերցողական մրցանակներ են տրվում, ու ժամանակն է, որ հայերն էլ այդպիսի աշխատանք տանեն:
ԳՈՀԱՐ ՀԱԿՈԲՅԱՆ
«Առավոտ» օրաթերթ
14.05.2015 թ
