Հայոց եղեռնի 100-րդ տարելիցի կապակցությամբ ՀՀ ԳԱԱ Հրաչյա Աճառյանի անվան լեզվի ինստիտուտը ընդունել է հայտարարություն: «ՀՀ ԳԱԱ լեզվի ինստիտուտը, դատապարտելով 1915թ. Օսմանյան Թուրքիայի իրականացրած հայոց եղեռնը և Թուրքիայի ներկայիս իշխանությունների՝ ապաշխարումից ու իրենց երկրում կատարված ցեղասպանությունը ճանաչելուց հրաժարումը, հայտարարում է.
1. Լեզվի ինստիտուտը իր զորակցությունն է հայտնում հայրենի պետության, հայ եկեղեցու և աշխարհասփյուռ հայության՝ ցեղասպանության ճանաչմանն ու հետևանքների հաղթահարմանն ուղղված ջանքերին և խորին երախտագիտություն է հայտնում աշխարհի այն պետություններին ու ժողովուրդներին, միջազգային ու կրոնական կառույցներին, արդարամիտ մարդկանց, որոնք զորավիգ են եղել հայ ժողովրդին և իրենց ձայնն են հնչեցրել պատմական փաստերի նենգափոխման, ստի ու կեղծիքի դեմ.
2. Եղեռնի հետևանքով մեծագույն կորուստներ է կրել նաև հայոց լեզուն: Իր բնօրրանում միասնական գոյության, գործառության և զարգացման բնական իրավունքից ու պայմաններից զրկվել է գրական արևմտահայերենը, որն այսօր երկրորդական լեզվի կարգավիճակով հազիվ է կարողանում գոյատևել աշխարհի տարբեր երկրներում: Կորստի են մատնվել մոտ երեք տասնյակ հայերեն բարբառներ, որոնք ամբարում էին հայի աշխարհընկալման, լեզվամտածողության, հայերեն բառապաշարի և հնչյունաքերականական իրողությունների անկրկնելի տարրեր:
3. Լեզվի ինստիտուտը, իր առաքելությունը համարելով հայոց լեզվի պահպանմանը նպաստելն ու մայրենիի համակողմանի ուսումնասիրությունը, այսուհետ ևս զբաղվելու է արևմտահայերենի հետազոտության, կանոնարկման հարցերով, ձգտելու է նպաստել Հայաստանի Հանրապետությունում արևմտահայերենի տարածմանն ու գործառության ոլորտների ընդլայնմանը: Լեզվի ինստիտուտը շարունակելու է նաև կորստի մատնված հայ բարբառների ուսումնասիրությունը, դրանց պատառիկների որոնումն ու արձանագրումը:
ՀՀ ԳԱԱ լեզվի ինստիտուտը կոչ է անում ողջ հայությանը, յուրաքանչյուր հայ մարդու՝ սովորել, կիրառել և սերունդներին փոխանցել մայրենի լեզուն՝ գիտակցելով, որ մտավոր ունակությունները լավագույնս զարգանում ու դրսևորվում են մայրենի լեզվով, և ազգային ինքնությունը նախ և առաջ պայմանավորվում է մայրենի լեզվով»,- նշված է հայտարարության մեջ: Հայտարարությունը ընդունվել է ՀՀ ԳԱԱ Հ.Աճառյանի անվան լեզվի ինստիտուտում տեղի ունեցավ Հայոց եղեռնի 100-ամյա տարելիցին նվիրված միջոցառման ընթացքում, որին մասնակցել են ՀՀ սփյուռքի նախարարության, ԱՄՆ Հայագիտական ուսումնասիրությունների ընկերակցության, «Ձայն համշենական» թերթի ներկայացուցիչները:
ՀՀ ԳԱԱ
