Ապրիլի 24-ին Լոնդոնի թագավորական երաժշտական ակադեմիայում կայացավ հայազգի երիտասարդ կոմպոզիտոր, դաշնակահար Արփինե Կալինինայի լարային քառյակի համար գրված «Ապրիլի 24» ստեղծագործության պրեմիերան` նվիրված Հայոց ցեղասպանության 100-ամյակին: Ստեղծագործությունը կատարեց բրիտանական Artesian քառյակը (Քեյթ Սադերս, Էմիլի Դեյվիս, Մաթ Մագյուաըր եւ Անտոնիո Նովաիս): Այս թեմայով զրուցեցինք հեղինակի հետ:
– Ձեր «Ապրիլի 24»-ը հնչեց ապրիլի 24-ին: Սա, ենթադրում եմ, նախապես ծրագրված էր:
-Ամիսներ առաջ Թագավորական երաժշտական ակադեմիան նախաձեռնեց մի քանի մագիստրոս կոմպոզիտորների համերգ` պայմանով, որ նոր ստեղծագործություններ գրվեն հատուկ Artesian լարային քառյակի համար: Համերգը նշանակվեց… ապրիլի 24-ին: Ամսաթիվն ինձ ինքնըստինքյան մղեց Հայոց ցեղասպանության 100-ամյակին նվիրված ստեղծագործություն գրել: Երկար ժամանակ վարանում էի` արդյոք կարո՞ղ եմ ի կատար ածել գաղափարս: Խնդիրը խիստ պատասխանատու էր…Ամիսներ աշխատեցի երաժշտական նյութի վրա: Ամենասկզբից միտքս եկավ Ե. Չարենցի «Դանթեական առասպելը»:
Ինձ համար ոգեշնչման կարեւոր աղբյուր դարձավ նաեւ «Վահագնի ծնունդը» գողթան երգը` «Երկներ երկին, երկներ երկիր,
Երկներ եւ ծովն ծիրանի…»:
Ցանկացա, որ ստեղծագործությունս ամփոփի ողբերգությունից հետո մարդկային սրտում գոյացած ամայությունը, նոսրացած հույզերը, բայցեւ այդ սրտերի, հոգիների ապրելու համառ տենչը, նաեւ զուսպ ողբերգականությունը (արտահայտված էքսպեսիվ, թանձր գույներով) եւ… դեպի լույսը, երկնքի կապույտը ձգվող երկնասլաց ընթացքը` սառնահունչ, բյուրեղանման ծավալումով: Խորհրդանշական է, որ ստեղծագործությունս ավարտին հասցրեցի ապրիլի 12-ին` Վատիկանի Սբ. Պետրոս տաճարում` Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակին նվիրված պատարագից հետո: Հռոմի պապի խոսքն ինձ անասելի լիցքեր ներշնչեց… Հուզմունք եւ հոգու խաղաղություն ապրեցի ապրիլի 23-ին տեղի ունեցած Հայոց Նահատակների Սրբադասման արարողությանը… Զանգերի 100 ղողանջները լսեցի Լոնդոնի Սբ. Սարգիս եկեղեցում…
Կարդացեք նաև
-Երաժիշտներին հեշտությա՞մբ հաջողվեց արտահայտել ստեղծագործության էությունը:
-Առաջին փորձի ժամանակ նրանք միայն կարողացան արտահայտել զգացմունքների զսպությունը` ստեղծելով բավական սառը հնչողություն: Ինձ հետ զրույցից հետո` արդեն երկրորդ փորձին, փոխանցեցին ողջ հուզականությունը, ինչպես նաեւ ձգտումն ու սլացքը, որը, որպես խնդիր, դրված էր նրանց առջեւ: Համերգին` ստեղծագործությանս կատարման ժամանակ, աչքիս առաջ եկավ մարդկանց անվերջանալի երթը, երթը… դեպի անմահություն…
Կատարումը լավն էր:
Հուզված էի, քանի որ օտարազգի երաժիշտները եւ հանդիսատեսը (դահլիճում միակ հայը ես էի…) տեղեկացան կամ մեկ անգամ եւս լսեցին Հայոց ցեղասպանության մասին եւ… զգացին օրվա խորհուրդը:
Շատ ափսոսում էի, որ ամսի 24-ին հայրենիքում չեմ, որ չեմ կարող կարմիր կակաչներ դնել` ի հիշատակ Հայոց ցեղասպանության` արդեն սրբադասված նահատակների, չեմ կարող մասնակցել ջահերով երթին (երբ տեսագրությունը նայեցի, զգացի հայերիս միակամ ուժը. երթը ազդեցիկ էր, հզոր ու գեղեցիկ)… Փորձեցի իմ խոնարհումն արտահայտել ստեղծագործությանս միջոցով:
Զրույցը՝
ԱՆԻ ԱՍԱՏՐՅԱՆԻ
«Առավոտ» օրաթերթ
01.05.2015
