Արփինեն արդեն 14 տարի ապրում է Վանաձորի մանկատանը: Ընդամենը 5-6 չափահասների հետ արդեն հարազատ դարձած կենսաձեւից ստիպված է հրաժարվել նաեւ նա: Արփինեն գնալու ոչ մի տեղ չունի: Մայրն ունի առողջական խնդիրներ եւ չի աշխատում: Նրանից օգնություն ակնկալել չի կարող: Փոխարենը կյանքի նկատմամբ հույսն է մեծ:
«Ուզում եմ սովորել, ուսումս շարունակել եւ մտածում եմ, որ խնդիրներ կարող են առաջանալ մանկատնից դուրս գալուցս հետո»,- ասում է Արփինեն:
Մանկատան ղեկավարությունը հորդորել է չհուսահատվել, պայմանավորվածություն ձեռք կբերեն այն կառույցի հետ, որտեղ 18 տարին լրանալուց հետո մանկատան աղջիկներն են տեղափոխվում: Արփինեին 18 տարին լրանալուց հետո կտեղափոխեն «Մեր տունը» հասարակական կազմակերպության ժամանակավոր կացարան: Այս կազմակերպությունն օգնում է մանկատնից դուրս եկած անտուն չափահաս աղջիկներին, սակայն ժամանակավոր այս կացարանում աղջիկները չեն կարող երկար մնալ: «Մեր տուն» հ/կ-ի կանոնադրությամբ՝ այստեղ հնարավոր է ապրել 5 տարի: Միայն թե աղջիկներից շատերի կյանքում կես տասնամյակը մեծ բան չի փոխում, ու կազմակերպությունը ստիպված է լինում ընդառաջել՝ ժամկետը երկարացնելու համար:
Շատերի եւ Արփինեի համար էլ մանկատնից հետո 2-րդ հարազատ վայրը «Մեր տունը» դարձավ:
Արփինեն աշխատում է մանկապարտեզում: Ինքնուրույն դառնալու առաջին քայլերն արդեն արել է, բայց սեփական գլուխը պահելու հնարավորություն ու համարձակություն դեռ չունի:
«18 տարեկանից հետո շատ դժվար է: Հակառակ դեպքում պետք է կայացած մարդ լինես, որպեսզի կարողանաս մանկատնից դուրս գալուց հետո ապրել: Ես կարծում եմ, որ այստեղ ապրող ցանկացած աղջկա միակ լուսավոր կետը ամուսնությունն է: Ես իմ երեխային կտամ այն ամենը եւ այն սերը, ինչը չստացա իմ ծնողներից»:
Գավառի մանկատան նախկին սան Հասմիկը ամուր ու կայուն ընտանիք կազմելուն պատրաստ է: Ասում է՝ կհաղթահարի բոլոր դժվարությունները, եթե կողքին լինի իրեն հասկացող մեկը:
Եթե մանկատան շրջանավարտ աղջիկների համար 2 կառույց կա՝ «Մեր տունն» ու «Ծիածան տուն»-ը, ապա տղաները գնալու տեղ ընդհանրապես չունեն, հայտնվում են փողոցում:
«Ծիածան տան»-ը բնակվող աղջիկների մեծ մասը բնակարանների խնդիր ունի: 30-ամյա Հասմիկը պետությունից բնակարանը ստացել է իր համառության ու համբերատարության շնորհիվ: Մանկատան նախկին սանը, սակայն, գոհ չէ իրեն տրամադրված բնակարանից, քանի որ այն շատ վատ վիճակում է գտնվում:
Միայն բնակարանային խնդիրներով մանկատան շրջանավարտների հարցը չի լուծվում: Մանկատնից հետո միանգամից մենակ ու ինքնուրույն կյանքին անցնելը մեծ ռիսկեր է պարունակում: Այստեղից դուրս գալուց հետո շրջանավարտին իրական կյանքին նախապատրաստող կառույցներ Հայաստանում գրեթե չկան: Մանկատանը անընդհատ խնամվող ու երեխայի կարգավիճակին սովորող մարդը միանգամից հայտնվում է այլ միջավայրում ու, ինչպես նրանք են նշում, դառնում խոցելի:
Մանկատան շրջանավարտների բնակարանային խնդիրը լուծելու նպատակով տարիներ առաջ պետությունը նախաձեռնել էր նրանց բնակարանով ապահովելու ծրագիր, որը, սակայն, ձախողվեց. բնակարանները կառուցվեցին կիսատ-պռատ, գումարների մի մասն էլ պարզապես յուրացվեց, ինչի պատճառով էլ բնակարանաշինության այդ ծրագիրը դադարեցվեց:
Ներկայումս գործում է սոցիալական բնակարանաշինության ծրագիրը, ըստ որի՝ մանկատան երեխաներին բնակարանները որպես սեփականություն չեն տրվում: Սակայն այս դեպքում էլ մանկատան սանը պետք է հերթագրվի՝ մինչեւ այդ ծրագրով տեղափոխվի բնակարան:
Սոցիալական բնակարաններ կառուցվել են Շիրակի մարզի Մարալիկ քաղաքում: Առաջիկայում կկառուցվեն նաեւ Լոռու մարզում:
Մանկատանը մեծացած երեխաների մասին հասարակությունը գուցեեւ սոցիալ պատկերացում ու կարծիք ունի, բայց նրանցից շատերի ճակատագիրը հատկապես կարող է փոխվել այն դեպքում, երբ մնում են առանց տանիքի:
ԴԻԱՆԱ ԽԱՉԻԿՅԱՆ
«Առավոտ» օրաթերթ
14.03.2015
