Վկա՞, թե՞ մեղսակից: Բեռլինի համագումարում պատմաբանները բանավիճում էին 100 տարի առաջ տեղի ունեցած Հայոց ցեղասպանության գործում Գերմանիայի դերակատարության մասին: Նոր ապացույցները ցույց են տալիս, որ Գերմանիայի մեղսունակությունն ավելի մեծ է, քան նախկինում ենթադրվում էր:
Գերմանական Deutsche Welle-ն Հայոց ցեղասպանության կատարած իր անդրադարձում նշում է. 160 պատմաբաններ Բեռլինում կենտրոնացած էին հայերի տառապանքների մեջ Գերմանիայի մեղսունակության ուսումնասիրության վրա: Երեւանի պետական համալսարանի պատմաբան Աշոտ Հայրունու խոսքերով՝ գերմանացիները հանցակից են համարվում իրենց լռության եւ անտարբերության համար:
Գերմանիայի կառավարությունը պարզապես կանգնած հետեւում էր, թե ինչպես էր երիտասարդ թուրքական կառավարությունն արտաքսում հայերին դեպի Մեսոպոտամիա անապատներ, մի տարածաշրջան, որտեղ այժմ Իրաքը, Քուվեյթը եւ Սիրիան են: Եվ գերմանացիները պնդում են, որ չէին ուզում խառնվել, թեեւ շատ լավ տեղեկացված էին:
Պոստամ համալսարանի պատմաբան Քրիստին Փշիհհոլցը Գերմանիայի արտաքին գործերի նախարարության փաստաթղթերը կարդալուց հետո եզրակացրել է, որ «Գերմանիայի կառավարությունը ծավալուն տեղեկատվություն ուներ Օսմանյան կայսրությունում հայ բնակչության վերաբերյալ կործանարար քաղաքականության մասին: Մահվան երթեր, մահապատիժներ եւ հարկադիր աշխատանք. գերմանացի դիվանագետները քրտնաջանորեն գրառում էին այդ ժամանակ իրենց շուրջը կատարվող իրադարձությունները»:
Կարդացեք նաև
Պոտսդամի Լեպսիսհաուս գիտահետազոտական ինստիտուտի պատմաբան Ռոլֆ Հոսֆելդը ասում է. «Գերմանայի կառավարությունը ավելի քան 100 տարի առաջ պաշտոնապես իմացել է, որ ցեղասպանությունը Օսմանյան կայսրությունում տեղի ունեցել 1915 եւ 1916 թվականներին»:
Թե ինչպես է Գերմանիան խոսում Հայոց ցեղասպանության մասին՝ ուղղակիորեն չի արտացոլում Գերմանիայի այդ ժամանակվա վերաբերմունքը: Գերմանիայի կառավարության պաշտոնյաները միշտ խուսափել են ցեղասպանության բառը օգտագործելուց, երբ խոսում էին Հայաստանի մասին: Փոխարենը՝ նրանք խոսում են կոտորածի եւ տեղահանման մասին:
2015 թվականի փետրվարին «Լինկսպարտե» գերմանական ձախակողմյան թեւը ներկայացնող կուսակցությունը խորհրդարանին հարցրել է Թուրքիայում հալածանքների ենթարկված հայերին վերաբերող տերմինների օգտագործման մասին եւ կառավարությունը որոշել է շարունակել օգտագործել նույն տերմինաբանությունը: Պատճառն այն է, որ նրանք չեն ուզում վտանգի ենթարկել հայ-թուրքական հաշտեցման գործընթացը: Գերմանիայի կառավարության քաղաքականության դասակարգումը պետք է թողնել ակադեմիական շրջանակներին:
Պատրաստեց Աշոտ ԻՍՐԱԵԼՅԱՆԸ
