2014 թվականի դեկտեմբերի 12-ին տարածաշրջանում առաջատար քաղաքական հանդես` Turkish Policy Quarterly-ը հրապարակել է Դավիթ Շահնազարյանի «Նյարդային հարևաններ. Հայաստան-Թուրքիա արձանագրություններից 5 տարի անց» հոդվածը, որն ակտիվ քննարկման առարկա է դարձել Թուրքիայի քաղաքական, դիվանագիտական և փորձագիտական շրջանակներում։ Կրճատված տեսքով հոդվածը հրապարակել է նաև ամենաընթերցվող անգլիալեզու թուրքական թերթերից մեկը՝ Hurriyet Daily News-ը։
Ներկայացնում ենք հոդվածն ամբողջությամբ՝ անգլերենից թարգմանությամբ։
Հայաստանի և Թուրքիայի միջև միջպետական հարաբերությունների զարգացումը անցել է տարբեր, հաճախ իրար հակասող փուլերով:
Թուրքիայի Հանրապետությունն առաջիններից էր, որ ճանաչեց Հայաստանի անկախությունը 1991թ, այնուհետև պաշտոնական Երեւանի եւ պաշտոնական Անկարայի միջև կապեր հաստատվեցին: Այդ կապերն ու շփումները նույնիսկ ղարաբաղյան հակամարտության ռազմական փուլում զարգացել են թե՛ երկկողմանի հարաբերությունների մակարդակով, թե՛ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հինգ պետությունների «ստվերային» ձեւաչափի (Հայաստան, Ադրբեջան, ԱՄՆ, Թուրքիա, Ռուսաստան) շրջանակներում: Եվ հենց երկկողմանի ձեւաչափով, առանց միջնորդների 1992թ․ նոյեմբերին Անկարայում համաձայնեցվեց Հայաստանի և Թուրքիայի միջև դիվանագիտական հարաբերություններ հաստատելու արձանագրության նախագիծը։ 1993թ․ սկզբին Թուրքիան Հայաստանին վաճառեց հացահատիկ, որը Հայաստան տեղափոխվեց Կարս-Գյումրի երկաթգծով: Հայաստանը աբխազական երկաթուղու փակման պայմաններում 1992թ հայտնվել էր աննախադեպ ծանր իրավիճակում: Սակայն 1993թ․ մարտին Ղարաբաղի և Ադրբեջանի միջև ծավալված ռազմական գործողությունների պատճառով Թուրքիան շրջափակման ենթարկեց Հայաստանը, այդ թվում փակելով նաև օդային տարածքը: Բայց դրանից հետո եւս պաշտոնական Անկարան և Երևանը շարունակում էին պահպանել երկկողմանի կապերն ու այցերը:
Նորանկախ Հայաստանի առաջին իշխանությունների արտաքին քաղաքական օրակարգում չկար Ցեղասպանության միջազգային ճանաչման հարց: Չնայած Հայաստան-Թուրքիա պաշտոնական հարաբերությունների բացակայությանը, երկու երկրների միջեւ շարունակվում էին ինտենսիվ շփումները, որոնք անգամ որոշ դիվանագիտական արդյունքներ էին արձանագրում: Դրա ապացույցը 1995թ. երկու երկրների կողմից օդային տարածքների փոխադարձ բացումն էր, ավելի ուշ դրան բիզնես բովանդակություն հաղորդելը՝ Երեւանից Ստամբուլ եւ Անթալիա չարտերային թռիչքների իրականացումը:
Կարդացեք նաև
Երբ 1998թ. պետական հեղաշրջման արդյունքում Հայաստանում իշխանության եկավ Ռոբերտ Քոչարյանը և փոխեց ՀՀ արտաքին քաղաքականության մի շարք սկզբունքային դրույթներ, որոնց թվում նաև արտաքին քաղաքականության առանցք հռչակեց Օսմանյան կայսրությունում հայերի Ցեղասպանության միջազգային ճանաչումը, Հայաստան-Թուրքիա հարաբերությունները մտան մի նոր փուլ:
Հրապարակումն ամբողջությամբ՝ 1in.am կայքում:
