Եթե 24 տարի չի հաջողվել, դա չի նշանակում, որ երբեք չի ստացվի
Հայաստանի ներքաղաքական կյանքում վերջին 1,5-2 տարում սխալը մեթոդոլոգիական էր: Բոլոր քաղաքական ուժերը, մեկնաբանները եւ մենք՝ լրագրողներս, սկսեցինք կիրառել «ոչ իշխանական ուժեր» եզրը, որը քաղաքագիտական տեսանկյունից անհեթեթ էր: Աշխարհի ժողովրդավարական եւ կիսաժողովրդավարական երկրներում կան երկու տեսակի քաղաքական ուժեր՝ իշխանական եւ ընդդիմադիր: Բռնապետություններում, որպիսիք են ԵՏՄ մեր բոլոր գործընկերները, կա միայն իշխանություն:
Մյուս կողմից՝ հասկանալի է, թե ինչու ԲՀԿ-ն իրեն չէր ներկայացնում որպես ընդդիմություն: 24 տարվա փորձը վկայում է այն մասին, որ ընդդիմությունից ոչ ոք իշխանություն չի դառնում: Իշխանություն են գնում միայն իշխանությունից: 1998 թվականի պալատական հեղաշրջման արդյունքում վարչապետ Ռոբերտ Քոչարյանը դարձավ նախագահ: 2008 թվականին նախագահ դարձավ վարչապետ Սերժ Սարգսյանը: Այլ «իշխանափոխություններ» Հայաստանում չեն եղել: ԲՀԿ-ն, հետեւաբար, ցանկանում էր «կիսաիշխանություն-կիսաընդդիմություն» լինելով՝ օգտագործել երկու տեսակի լծակներ՝ իշխանության գալու համար: Չհարկվող կամ վատ, «արտոնյալ» հարկվող բիզնեսը, բնականաբար, նույնպես մտնում է իշխանական լծակների մեջ:
Իշխանությանը, որին, հասկանալի է, այդ իրավիճակը դուր չէր գալիս, հստակեցրեց քաղաքական դաշտը՝ հիմա կա իշխանություն եւ ընդդիմություն: Սա է, իմ կարծիքով, Սերժ Սարգսյանի հինգշաբթի օրվա ելույթի իմաստը, եթե մի կողմ դնենք բոլոր զգացմունքային դրսեւորումները: Այժմ ԲՀԿ-ն արմատական ընդդիմություն է՝ ճիշտ այնպես, ինչպես նրա արբանյակ կուսակցությունները:
Կարդացեք նաև
Քանի որ «ոչ արմատական» ընդդիմություն Հայաստանում չի լինում, պարզ է՝ ԲՀԿ-ն իրականացնելու է միակ առաքելությունը, որը նույն 24 տարում կատարում էր ընդդիմությունը՝ պահանջել նախագահի անհապաղ հրաժարական եւ արտահերթ նախագահական ընտրություններ: Փաստարկները, որոնք բերվում են այդ ոչ օրիգինալ պահանջի օգտին, կրկնվել են նշված ժամանակահատվածում՝ իշխանավորները գող-ավազակ են, թալանչի են եւ այլն: Դա, իհարկե, չքավոր զանգվածին մոբիլիզացնելու լավ միջոց է, իշխանափոխություն անելու անհրաժեշտ, բայց ոչ բավարար պայման:
24 տարում ընդդիմությանը չի հաջողվել իրականացնել իշխանափոխություն, հեղափոխություն, հեղաշրջում՝ ինչպես ուզում եք անվանեք: Բայց եթե չի հաջողվել, դա չի նշանակում, որ երբեք չի հաջողվի: Այսօր կան դրան նպաստող եւ դրան խանգարող հանգամանքներ: Նպաստողներից են՝ 1/ ԲՀԿ-ն ունի բավականաչափ ռեսուրսներ, որոնք, ճիշտ է, ընդդիմության կարգավիճակում սահմանափակվելու են, 2/ ԲՀԿ-ն ունի հեռուստաալիք եւ բազմաթիվ կայքեր՝ գումարած ՀԱԿ-ի կայքերը, 3/ համացանցը Հայաստանում կատարելապես ազատ է, 4/ ԲՀԿ-ի կողքին են առաջին նախագահը՝ իր քաղաքական փորձով, եւ երկրորդ նախագահը՝ իր նյութական ռեսուրսներով եւ իրավիճակը սրելու իր յուրահատուկ մեթոդներով: Խանգարողներից այն է, որ իշխանությունը փետրվարի 12-ից հետո կիրառելու է բոլոր տնտեսական, վարչական եւ, եթե պետք լինի, ուժային միջոցները՝ ընդդիմությանը «խեղճացնելու» համար:
Բայց կա եւս մի «խանգարող հանգամանք»: Վերեւում ես գրեցի, որ 24 տարի իշխանափոխություն տեղի չի ունեցել: Բայց դա կատարվել է դրանից առաջ՝ 1988-90 թվականին: Ինչո՞ւ: Պատճառները բազմաթիվ են, բայց ամենակարեւորներից մեկն այն է, որ այն ժամանակ Ազատության հրապարակի հարթակում կանգնած էին անբիծ, մաքուր կենսագրությամբ մարդիկ, որոնց բոլոր հավաքված մարդիկ անվերապահորեն վստահում էին: Այսօրվա ԲՀԿ-ի մասին դա հնարավոր չէ ասել: Չխորանամ այդ կուսակցության պատմության մեջ՝ դա անում են ՀՀԿ-ական քարոզիչները: Անդրադառնամ միայն մեկ խնդրի՝ այսօր ԲՀԿ-ականները իրավամբ խոսում են «37 թվի ոճի» մասին, որով ելույթ են ունենում իշխանության ներկայացուցիչներից ոմանք: Իսկ 2007-08 թվականներին այդ կուսակցության ներկայացուցիչները նույն ոճով հանդես չէի՞ն գալիս, երբ Տեր-Պետրոսյանն էր ընդդիմության առաջնորդը, եւ մարտի 1-ից հետո իրենց հեռուստաալիքով չէի՞ն «պտտեցնում» ոստիկանության նկարահանած vox-pop-երը, որտեղ «աշխատավորները միահամուռ դատապարտում էին» առաջին նախագահին:
…Հրաշք գործելու համար որոշակի պայմաններ են պետք: 13-րդ դարի սկզբում Հռոմի պապը Սուրբ Դոմինիկուսին ցույց է տվել իր շքեղ պալատն ու ասել՝ «Հիմա Պետրոս առաքյալը չէր կարողանա ասել, որ չունի ոսկի եւ արծաթ»: Դրան իսպանացի վանականը պատասխանել է. «Այո, եւ չի կարողանա անդամալույծին ասել՝ վեր կաց եւ գնա»:
ԱՐԱՄ ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ
«Առավոտ» օրաթերթ
17.02.2015
Ասել, թե էն տիկնիկն ավելի լավն էր, քան էս տիկնիկը՝ միամտություն է, նրանք բոլորն էլ լավ տիկնիկներ են, տիկնիկներից խելք թե կամք չի պահանջվում, նրանցից պահանջվում է ընդամենը ենթարկվել ուրիշի՝ տիկնիկավարի կամքին: Այն, որ մենք՝ հայ ժողովուրդը միասնական կամք չունենք, դա տիկնիկների մեղքը չի, ոչ էլ նրանց այսօրվա վարողների մեղքն է: Եկեք սկզբից միավորենք մեր կամքն ու հզորանանք ու փորձենք նույն այսօրվա տիկնիկներին մենք վարենք: Մեր մտավորականությունը նոր մասնագիտություն պետք է յուրացնի՝ տիկնիկավարություն: