Աշոտը գիժ էր… թե՛ ձմռան բքին, թե՛ ամռան տապին, նա չէր բաժանվում իր ականջավոր գլխարկից, ու հաստ վերարկուից: Ճաշոտ, երկար մորուքով, ձեռքին կիսատ-պռատ սիգարետով՝ ողջ օրը շրջում էր՝ քթի տակ մռթմռթալով:
Հավանաբար Աշոտի հոգեկան հիվանդությունը ի ծնե էր, քանի-որ իր միակ հարազատը՝ քույրը, ևս տարօրինակ վարքագիծ ուներ:
Աշոտը «խելոք» գիժ էր, բայց ժամանակ առ ժամանակ դիվային դաժանություն էր արթնանում մեջը:
Հայտնի չէ, թե ինչպես, բայց Աշոտը մի խոճկոր էր ձեռք գցել, ու մի այծ: Խոճկորին կերակրել, մեծացրել էր՝ դարձրել հսկա խոզ… անվանակոչել էր նրան ու պահում էր իր գետնափոր տնակում: Իրար կողքի էին քնում-արթնանում՝ հատակին:
Հարևանները շատ անգամներ հորդորեցին Աշոտին, որ մորթի հսկա խոզին և միսը վաճառի: Դրանով կկարողանար գոնե որոշ ժամանակ իրենց ապրուստը հոգալ, սակայն Աշոտը շատ էր սիրում Մաշին, ու անդրդվելի էր՝ երբեք չէր մորթի: Արդյունքում խոզը տարիներ հետո սատկեց ծերությունից կամ հիվանդությունից:
Այծի բախտը ավելի քիչ էր բերել, մի օր հարևանները նկատեցին կենդանուն ծառից կախած՝ Աշոտն էր կախել:
«Աշո՛տ, ինչի՞ ես կախել էդ խեղճ կենդանուն»,- հարցնում էին հարևանները:-«Իրան խելոք չէր պահում՝ պատժել եմ»,-լինում էր Աշոտի պատասխանը: Օրեր անց Աշոտը հենց իրենց բակում «թաղում» էր կազմակերպել այծի համար:
Այսպես էլ ապրում էր նա, միայն իրեն հայտնի ու հասկանալի մի աշխարհում:
***
Գարուն էր: Աշոտը սիրահարվել էր…
Սերը այնպիսի բան է, որ դիպում է ցանկացածին` առանց ստուգելու գլխի պարունակությունը: Աշխարհում շատ են դեպքերը, երբ մարդիկ խենթացել են սիրուց` դրա մասին գրել են պոետները: Իսկ ի՞նչ կարող է լինել, եթե Աշոտի նման խենթը սիրահարվի: Այս պարագայում հետևանքներն անկանխատեսելի են:
Հերիքնազի թոռը՝ Հեղինեն, ամառային արձակուրդներին հյուր էր եկել տատի տուն: Աշոտը տեսել ու սիրահարվել էր: Եկել տատին ասել էր, թե.« Պիտի թոռանդ տաս ինձ, ես թագավոր եմ, կտանեմ, թագուհու պես կպահեմ»: Տատը ճվճվացել, քշել էր Աշոտին, բայց վերջինս իր հիվանդ գլխում ծագած այս մտքից չէր կարողանում ազատվել: Շուրջը գեղեցիկ բնություն, ջերմություն, սեր էր:
Հետո ինչ, որ Աշոտը գիժ էր, նա էլ սիրտ ուներ…:
Երկուշաբթի օր էր: Հերիքնազը սովորականի պես գնացել էր աշխատանքի, հանկարծ թոռը զանգահարեց շնչակտուր, թե.« Տատի հասի գիժ Աշոտը աստիճանը դրել, բարձրացել է դարպասի վրա, ուզում է մեր բակ ցատկել»:
Տատը զանգեց ոստիկանություն, ու վազեց տուն: Ոստիկանները Աշոտին իջեցրին դարպասի վրայից, մի երկու թաթալոշ տվեցին, տեղավորեցին մեքենայի բեռնախցիկը (որ մեքենան չկեղտոտի), ու տարան բաժին: Ճամփին նա գոռում էր.
«Արա՛, ես թագավոր եմ, բա՛ց թողեք ինձ, թե չե սաղիդ գործից կհանեմ՝ սոված կսատկեք»:
Բաժանմունքում, մինչ Հերիքնազը ցուցմունք էր գրում Աշոտի դեմ, վերջինս միջանցքի պատուհանագոգին հարմարվել, մուշ-մուշ քնել էր…
« Վա՜յ հողերս գլխիդ, երանության մեջ կորեցիր հա՛, հազիվ մի օր մաքուր տեղ պառկեցիր քնեցիր….»,-ասաց Հերիքնազը՝ նրա կողքով անցնելիս:
Ոստիկանությունում տեղեկացրին, որ նրան երկար չեն կարող պահել մեկուսարանում՝ բավարար պատճառներ չունեն:
Հերիքնազը ստիպված եղավ թոռանը ուղարկել աղջկա տուն՝ շառից հեռու:
Շուտով Աշոտը վերադարձավ: Նրա հոգեկան վիճակը ավելի էր սրվել՝ ագրեսիվ էր դարձել: Հիվանդությանը գումարվել էր կոտրված սիրտը:
Առաջին իսկ օրը նա անխնա ծեծեց հիվանդ քրոջը: Հետո կտրեց իրենց բակի ծառերը:
Հեռվից հեռու, որ մարդ էր տեսնում՝ քարն առնում ու շպրտում էր վրան:
Ինչ վերաբերվում է Հերիքնազին՝ ապա նրան Աշոտը ընդհանրապես արգելել էր իր տան կողքով անցնել:
Բակի երեխաները, միայն, դեռ չէին նկատել այն փոփոխությունը, որ տեղի էր ունեցել Աշոտի հետ: Նրանք առաջվա պես գժվացնում ու ծիծաղում էին վրան: Բայց նա արդեն առաջվա անշառ խելառը չէր:
Օրը սկսվել էր սովորականի պես:
Ողբը չէր դադարում հարևան տանը:
Այս անգամ «իրեն խելոք չէր պահել» հարևանի երեխան, և Աշոտը «պատժել էր» նրան:
Կատարվածից հետո միայն գիժ Աշոտին փակեցին հոգեբուժարանում, որտեղ նա անցկացրեց մնացած կյանքը:
Մարինե ԲԱՐՍԵՂՅԱՆ
