«Ոչ մի ժողովրդի հետ տեղի չի ունեցել այնպիսի ողբերգություն, որպիսին մեզ հետ եղավ 1915-ին: Եվ այդ ողբերգությունն ամենատարբեր ձևերով իր արտահայտությունը գտավ նաև հայ կերպարվեստում»,- ասում է արվեստաբան Շահեն Խաչատրյանը:
Արվեստաբանն այսօր Հայաստանի ամերիկյան համալսարանում «Եղեռնը հայ կերպարվեստում» խորագրով դասախոսություն կարդաց՝ տեսաէկրանի օգնությամբ ներկայացնելով հայ անվանի նկարիչների՝ Հայոց ցեղասպանությանն առնչվող 55 նկարներ, որոնց մեծ մասը Հայաստանում երբևէ չի ցուցադրվել:
«Վերջին տասնամյակում, հաճախակի գտնվելով Իտալիայում, Անգլիայում, ԱՄՆ-ում, Ֆրանսիայում և այլուր, կարողացա գտնել այդ նկարները»,- նշեց Շ. Խաչատրյանը:
Նա ներկայացրեց Հովհաննես Այվազովսկու, Վարդգես Սուրենյանցի, Գևորգ Բաշինջաղյանի, Եղիշե Թադևոսյանի և այլ նկարիչների այն գործերը, որոնք 1894-96 թթ. կոտորածների արդյունքում են ստեղծվել: Այնուհետև անդրադարձավ Եղեռնի թեմայի ընդգրկմանը Մարտիրոս Սարյանի, Վանո Խոջաբեկյանի և այլոց ստեղծագործություններում:
Կարդացեք նաև
Քիչ չեն նաև այն հայ նկարիչները, որոնք կոտորածների ժամանակ որբացան, սակայն նրանց հաջողվեց սովորել Եվրոպայում, Ամերիկայում ու դառնալ մեծ նկարիչներ՝ կապվելով ոչ միայն հայկական, այլև եվրոպական արվեստի հետ: Ահա այս նկարիչներից Շ. Խաչատրյանն առանձնացրել էր Արշիլ Գորկու, Լևոն Թյութունջյանի, Խորեն Տեր-Հարությանի, Գառզուի, Ժանսեմի, Քերո Անթոյանի, Առաքել Պատրիկի, Հովակիմ Հովհաննիսյանի ստեղծագործությունները: Եվ, վերջապես, նա անդրադարձավ նաև մինչև 1930 թվականը ծնված հայ նկարիչներին՝ Սարգիս Մուրադյանին, Գրիգոր Աղասյանին, Աշոտ Հովհաննիսյանին, Գայանե Խաչատուրյանին, Հակոբ Հակոբյանին. «Մինչև այդ թվականը ծնվածները կապված են Եղեռնի տարիներին փրկված իրենց ծնողների հետ: Եվ նրանց ստեղծագործություններն իրենց ծնողներից «ստացած» խորը ապրումների արտահայտություններ են»,- ասաց արվեստաբանը:
Սիրանուշ ՀԱՅՐԱՊԵՏՅԱՆ
