ԲԱՑ ՆԱՄԱԿ ՀՀ ՆԱԽԱԳԱՀ ՊԱՐՈՆ՝ ՍԵՐԺ ՍԱՐԳՍՅԱՆԻՆ,
ՀԱՅԵՐԻ ՀԱՄԱՇԽԱՐՀԱՅԻՆ ԿՈՆԳՐԵՍԻ
ՆԱԽԱԳԱՀ ՊԱՐՈՆ՝ ԱՐԱ ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆԻՆ
Խնդիրը վերաբերում է պետական, ՀՀ նախագահի և հայերի համաշխարհային կոնգրեսի գրական մրցանակաբաշխություններին։ Ես այդ մրցանակաբաշխություններին մասնակցել եմ ընդհանուր գումարային թվով յոթից ավելի անգամներ։ Եթե մրցանակային հանձնաժողովները կազմում է Գրողների միությունը, իսկ հանձնաժողովների նախագահները եղել են ՀԳՄ նախագահները՝ հանձինս հանգուցյալի, Էդ.Միլիտոնյանի կամ նրանց դրածոների՝ Աելիտա Դոլուխանյանի, Սուրեն Աբրահամյանի (որպես անդամ), ասելու էլ ոչինչ չի մնում։ Առածն ասում է, որ աչքերը տեսածից են վախենում։ Իսկ իմ աչքերը շատ¬շատերից ինչե՜ր ասես, որ չեն տեսել… Օրինակ՝ գրականագետ Սամվել Մուրադյանի։ Ուրիշ անուննե՞ր էլ տամ։ Մեղմ ասած՝ տհաճ պատմություններ են…
1914թ. նախագահի գրական մրցանակ չտրվեց։ Եվ շատ ճիշտ արվեց։ Իսկ ի՞նչ է անկախության 25 տարիների ընթացքում 50¬ից ավելի պետական, նախագահի, կոնգրեսի մրցանակի արժանացած գործերն ավելի արժեքավոր կարելի է համարել, քան այն գործերը, որ 1914թ. ներկայացվել էին նախագահի մրցանակաբաշխությա՞նը։ Հազիվ թե։ 50 մրցանակակիր այդ գործերից որևէ մեկը փոքրիշատե հանրաճանաչ դարձե՞լ է։ Ոչ, չկա մեկն անգամ։ Ես շատ մանրամասներ գիտեմ, թե ինչպես և ում են տրվել այդ մրցանակները։ 1913թ. պետական գրական մրցույթ հայտարարելու օրից երբ անցել էր ընդամենը երկու շաբաթ, այլևս նոր գործեր չէին կարող ներկայացվել։ Չէ՞ որ այդպիսի կարգը պարզապես անհեթեթություն է։ Շատ կարճ ժամանակում Էդ.Միլիտոնյանն անձամբ իր համար պարզապես շորթեց պետական մրցանակը։ Նման և այլ օրինակներ կան։
Կարդացեք նաև
Ես առաջարկում եմ այսուհետև գրական մրցույթների նոր կարգ սահմանել։ Հնարավոր է, որ լինեն այնպիսի գործեր, որոնք թեև վերը նշված երեք մրցանակներին չեն արժանացել, սակայն կարող են անցնել մեծ ճանապարհ նաև Հայաստանից դուրս։ Առաջարկում եմ նշված երեք՝ պետական, նախագահի, կոնգրեսի մրցանակային ֆոնդերը միացնել և հայտարարել մեծարժեք գեղարվեստական գրքի մեկ ընդհանուր մրցույթ։ Ում կողմից ինչպես որ մինչև հիմա կազմակերպվել է նախագահի մրցույթը, նույն կերպ կարող է կազմակերպվել այս նոր մեծարժեք գեղարվեստական գրքի մրցույթը։
Այո, չեմ թաքցնում։ Իմ արդեն պատրաստ գրական գործերը հավակնում են մի քանի հաջորդական 1915,1916,1917,1918թթ. ստանալ այդ մրցանակը։ Եթե որևէ գրողի մի քանի գործերը հավակնում են մի քանի հաջորդական տարիների ընթացքում ստանալու այդ մրցանակը, ապա նրան հնարավորություն պետք է տրվի արժանանալու այդ մրցանակին իրար հետևից մի քանի հաջորդական տարիների ընթացքում։ Այսպիսի մրցույթին գիրք ներկայացնելու երաշխավորություն պետք է տրվի միայն կոչում ունեցող գրականագետների կողմից և ոչ թե ԳՄ ամեն մի անդամի կողմից։ Իհարկե, պետք է թույլ տալ, որ այս մրցույթին մասնակցեն նաև վերջին տարիների (ասենք՝5) պետական, նախագահի, կոնգրեսի մրցանակակիր գործերը։
Իսկ ո՞րն է իմ առաջնային նպատակը։ Մրցանակային մեծ գումար ձեռք գցե՞լը… Այդպես կարող են մեկնաբանել ոմանք։ Այդ մրցանակը շահելու դեպքում առաջին հերթին կարող է լուծվել իմ գործերի առայժմ գոնե ռուսերեն, անգլերեն, ֆրանսերեն, գերմաներեն, իսպաներեն լեզուներով թարգմանվելու և հրատարակվելու խնդիրը։ Դրա համար մի քանի տարիների ընթացքում անհրաժեշտ կլինի ավելի քան 150-200 միլիոն դրամ։ Մե՞ծ թիվ է։ Բայց չէ՞ որ ՀԳՄ անդամների գրքերի տպագրության համար տարեկան տրվել է մոտ 50 միլիոն դրամ։ Իսկ ԶԼՄ¬ներով (օրինակ՝ հանրային) հայտարարություններ են եղել, որ տպվել է պարզապես խոտան։
Մեծարժեք գեղարվեստական գրքի մրցանակի անհրաժեշտությունը կա, եթե ոչ իմ գրքերը չեն թարգմանվի։ Պետք է վերացնել Գրողների միության դերակատարությունը գրահրատարակչական գործում։ Չէ՞ որ տասնյակ տարիների ընթացքում ԳՄ ղեկավարության և նույն Էդ.Միլիտոնյանի ջանքերով իմ գործերից ոչ մեկը պետական միջոցներով չի տպվել։ Գրահրատարակչական գործի տնօրեն Էդ.Միլիտոնյանի աշխատաոճն այնպիսին է, որ պաշտոնական դիրքը չարաշահելու համար նրան պարզապես պետք է պատասխանատվության ենթարկել։ Իսկ նախարար Հասմիկ Պողոսյանը նրան առել է իր հովանավորության տակ։ Եթե իմ գրքերը շահեն այդ մրցանակը, այլևս ոչ մի պաշտոնյայի, ոչ մի նախարարի դիտավորությունն ու անհատական հատկությունները այլևս չեն կարողանա դրսևորվել ու արգելափակել իմ գրքերի թարգմանության ճանապարհը։ Մշակույթի նախարար Հասմիկ Պողոսյանը իր պաշտոնավարման արդեն քանիերորդ տարիների ընթացքում, եթե ոչ հենց ինքը, ապա էլ ո՞վ է արգելք հանդիսացել իմ գրքերի տպագրությանը։ Այս տարվա՝ 1914թ. տպագրվող գրքերի ցանկից եթե ոչ նա, ապա էլ ո՞վ է արգելափակել «Էդիթ պրինտ» հրատարակչության կողմից ներկայացված իմ գրքի տպագրության ճանապարհը։ Հասմիկ Պողոսյանի և Էդ.Միլիտոնյանի համար ի՞նչ նշանակություն ունի, թե իմ գրքերն իրենցից ինչ են ներկայացնում կամ թե իմ գրքերում ինչպես է բացահայտված ցեղասպանության երևույթը։
Գրահրատարակչական խորհրդում նրանք հանդես են եկել մերժողի դերում, իսկ հանձնաժողովի մյուս անդամները պարզապես «ձեռք բարձրացնողներ են՝ բացառությամբ երեք հոգու, որոնք ինձ կողմ են քվեարկել։ Գուցե ինչ-որ պատճառաբանություննե՞ր բերվեն։ Ես մանրամասներին տեղյակ եմ, ամեն ինչ գիտեմ և կարող եմ ի չիք դարձնել նրան և մյուսների արդարացնող ամեն մի պատճառաբանություն։
Հովհաննես Աղաջանյան
5, նոյեմբեր, 2014թ.
Հաճեցէք սրբագրել`
1914 թ. ==» 2014 թ.
1913 թ. ==» 2013 թ.
1915, 1916, 1917, 1918 թթ. ==» 2015, 2016, 2017, 2018 թթ.