Արգենտինահայ կինոգործիչ Ջեք Պողոսյանը
եկավ ու սիրահարվեց Հայաստանին
Այս օրերին Երեւանում է արգենտինահայ կինոգործիչ, դերասան Ջեք Պողոսյանը (լուսանկարում): Առիթը հունիսի 30-ից մեկնարկած «Ուրուգվայական կինոյի տասնօրյակն» է Հայաստանում: Ծրագրին աջակցել է Ուրուգվայի տուրիզմի եւ սպորտի նախարար, ազգությամբ հայուհի Լիլյան Քեշիշյանը: Այն, ինչ կապված է Հայաստանի հետ, Ջեք Պողոսյանը սիրով է անում, բնականաբար՝ անվճար: Նա ապրում է Բուենոս Այրեսում (Արգենտինա), բայց ծնվել է Ուրուգվայում՝ Մոնտեվիդեոյում: «Ես որոշեցի, որ պետք է Հայաստան բերեմ ուրուգվայական կինոն, որը երեւի 100%-ով անծանոթ է Հայաստանին: Մի անգամ նախարար Լիլյան Քեշիշյանի հետ հանդիպեցի եւ տեղեկացրի մտադրությանս ու նախագծի մասին, այն հավանության արժանացավ»,- նշեց պարոն Պողոսյանը:
Մեր զրուցակիցը ցավով փաստեց, որ աշխարհն այլեւս սիրում է դիտել, իր բառերով անիմաստ ու պարզունակ կինո՝ որտեղ ծեծված թեմաներ ու էֆեկտներ կան: Նաեւ մարդիկ հակում ունեն կատակերգությունների հանդեպ: «Այդ կինոն ինձ համար չէ: Հայաստանը լուրջ կինոդպրոց ունի, բայց, ցավոք, տարին մեկ անգամ միայն «Ոսկե ծիրանի» ժամանակ ենք կարողանում որակյալ կինո դիտել»,-ասում է կինոգործիչը: Նաեւ հավելում, որ հպարտ է, այս օրերին Հայաստանում իր ծննդավայր Ուրուգվայը, նրա ֆիլմերը, ռեժիսորներին, դերասաններին ու ընդհանրապես ուրուգվայական մշակույթը ներկայացնելու համար: Ֆիլմերը ցուցադրել են «Ակումբում» եւ «Թումոյում»: Մեր զրուցակցի հավաստմամբ, հայ հանդիսատեսը շատ է հավանել Մարտին Սաստրեի, Գիլյերմո Կասանովայի, Ալվարո Բրեչների, Ֆեդերիկո Վեյրոխի եւ այլ ռեժիսորների ֆիլմերը, նոր կինո է հայտնաբերել, որտեղ մարդկային պատմություններ են՝ սկսած սոցիալական խնդիրներից, ավարտած մարդու իրավունքներին առնչվող հարցերով:
Արվեստագետն ասում է, որ կուզենար նաեւ հնարավորինս լավ ներկայացներ հայկական ֆիլմերը՝ Ուրուգվայում ու Արգենտինայում, ինչին լծված է տարիներ շարունակ: Ափսոսում է, որ, օրինակ, Փելեշյանի արվեստը դեռ անծանոթ է Ուրուգվային: 12 տարի է՝ մշակութային գործունեություն է ծավալել, ինչի արդյունքում հիմնադրել է Cinemateca Armenia ընկերությունը, լատինաամերիկյան մի փառատոն ունեն, որի շրջանակում ցուցադրվել է Մարիա Սահակյանցի «Այդ ես չեմ ֆիլմը», ու ընդհանրապես ամեն տարի այնտեղ հայկական ֆիլմեր են տեղ գտնում: Ինչ վերաբերում է կինոյին, Ջեք Պողոսյանը մտադիր է լատինաամերիկյան կինոյին զուգահեռ՝ գրականությունը եւս ներկայացնել, քննարկումներ կազմակերպել: «Օրինակ, եկող տարի Խորխականությունը կներկայացվի Հայաստանում: Ես Բորխես շատ եմ սիրում, ինձ համար լավագույն հեղինակներից է: Գուցե ոմանց համար դժվարընկալելի են այդ ֆիլմերը, ուր չկան ինչ-ինչ էֆեկտներ, բայց դրանք ֆիլմեր են, որ անպայման արժի նայել ու քննարկել: Գիտեմ, որ Հայաստանում Բորխեսի լավ թարգմանություններ էլ չկան, եղածներն էլ գուցե ռուսերենից կամ անգլերենից են թարգմանված»,- ասում է Ջեք Պողոսյանը: Նաեւ հավելում, որ բարձր գրականությունը լավ կինոյի հիմքն է:
Առաջին այցը Հայաստան շուրջ 15 տարի առաջ էր, ասում է՝ Ատոմ Էգոյանի «Արարատը» դիտելուց հետո որոշեց անձամբ ճանաչել Հայաստանը: Հիշում է՝ այդ ժամանակ դեռ «Ոսկե ծիրանը» չկար: Ոչ միայն սկսեց աշխատել հանուն հայկական կինոյի ու հայկական մշակույթի քարոզման, այլեւ եկավ Հայաստան ու սիրահարվեց Հայաստանին: «Այստեղ անակնկալի եկա, զարմացա… զգացի հայկական հողի ուժը: Երեւանով քայլելիս ինձ զգում էի իմ տանը: Նույնն էլ այսօր եմ զգում… Հետո, երբ վերադարձա, մի անգամ Բուենոս Այրեսում հանդիպեցի «Ոսկե ծիրան» կինոփառատոնի հիմնադիրներ Հարություն Խաչատրյանին եւ Սուսաննա Հարությունյանին, որոնք եկել էին Արգենտինայում հայկական ֆիլմեր ցուցադրելու: Նրանց միջոցով էլ իմացա՝ ինչ ասել է հայկական ֆիլմարտադրություն: Այստեղից ծնունդ առավ սփյուռքում եւ արտասահմանում մեր ֆիլմերը ներկայացնելու իմ ծրագիրը»,- փաստում է կինոգործիչը: Նաեւ նշում է, որ իրեն տիկին Քեշիշյանից բացի, աջակցում է նաեւ Արգենտինայում ՀՀ դեսպան Վահագն Մելիքյանը.
«Առաջին այցից հետո, որոշեցի նորից գալ Հայաստան, ուզում էի հասկանալ՝ կմնա՞ նույն հիացական տպավորությունը, թե՞ կփոխվի: Այժմ ծանոթություններիս եւ բարեկամներիս շրջանակը Հայաստանում մեծացել է: Պաշտում եմ Հայաստանը, չգիտեմ, թե ինչպե՞ս հայտնաբերեցի Երեւանը, Հայաստանը, ու որոշեցի աշխատել Հայաստանի համար էլ: Ես ուզում եմ, որ հայկական կինոյի հետ ծանոթանան սփյուռքում, կինոփառատոներում, ամբողջ աշխարհում»: Ջեք Պողոսյանն ամեն տարի մասնակցում է «Ոսկե ծիրան» կինոփառատոնին, նա մի քանի անգամ եղել է «Ոսկե ծիրանի» ժյուրիի կազմում:
Նրա արմատներն Ադանայից են, տատիկ-պապիկն են հայերեն խոսել, իսկ ինքը 14 տարի Ֆրանսերեն է կրթություն ստացել եւ ժամանակին հայերեն խոսել չի իմացել, թեեւ ընտանիքը մաքուր հայկական էր: Հայերեն խոսել սովորել է 12 տարի առաջ: Ափսոսում է, որ Բուենոս Այրեսում եւ Մոնտեվիդեոյում երիտասարդները հայերեն չեն խոսում, թեեւ ուսուցիչները շատ են ճգնում, չնայած բոլորն էլ գիտեն, որ հայ են:
Կարդացեք նաև
Մոնտեվիդեոյում 20000 հայ է ապրում, կա հայկական դպրոց, եկեղեցի, ազգային կառույցներ, Բուենոս Այրեսում՝ 200 000 հայ: Նրա բնորոշմամբ, հայկական համայնքները լավն են, ուղղակի շատ աշխատանք կա անելու:
Ջեք Պողոսյանը շրջել է համարյա ողջ Հայաստանով ու Արցախով: Ասում է՝ կարոտում է Սանահինը, Քարահունջը, որտեղից մեծ էներգիա է ստանում: Երեւանում էլ սիրելի վայրեր ունի, օրինակ՝ Աբովյան եւ Տերյան փողոցները, թողնես՝ ժամերով կքայլի, «Էրեբունի» արգելոց-թանգարանն ու Փարաջանովի թանգարանը: Չի կարողանում ընկալել, թե ինչպե՞ս «փակ շուկան» վերածվեց սուպերմարկետի, ապշած է Հյուսիսային պողոտայի գոյությամբ. «Օրերս գնացի «փակ շուկա» եւ շատ նեղվեցի, ահավոր բան էր, Երեւանի հետ կապ չուներ: Եթե կեղտոտ էր, թող մաքրեին, նորոգեին… Չեմ հասկանում նաեւ Հյուսիսային պողոտայի իմաստը, եվրոպական էլ չէ այդ ճարտարապետությունը: Հին Երեւանը պետք էր պահպանել, հոգի ուներ, ուրույն ոճ»:
Մեր զրույցի ավարտին Ջեք Պողոսյանը հայտնեց, որ 8 տարի է՝ աշխատում է հայկական խոհանոցի մասին պատմող գրքի վրա, որը շուտով լույս կտեսնի իսպաներեն եւ անգլերեն: Հեղինակի համոզմամբ, սփյուռքում հայկական խոհանոց ասվածը հարաբերական է, մանավանդ՝ հաճախ լիբանանյան եւ արեւելյան խոհանոցը ներկայացվում է իբրեւ հայկական: Գիրքը ստեղծելուց առաջ հատուկ ուսումնասիրել է հայկական բաղադրատոմսերը, նայել նաեւ Մատենադարանի որոշ ձեռագրեր:
Ջեք Պողոսյանը կարծում է, որ ինքը իր գործունեությամբ ոչ թե կրկնօրինակում է այլոց, այլ անում բաներ, որոնք ուրիշները դեռ չեն արել:
ԳՈՀԱՐ ՀԱԿՈԲՅԱՆ
«Առավոտ» օրաթերթ
08.07.2014
