Առցանց «Առավոտի» «Դեմ առ դեմ» հաղորդաշարում թեման քննարկում են «Ազատ դեմոկրատներ» կուսակցության փոխնախագահ Անուշ Սեդրակյանը եւ քաղաքագետ Հրանտ Մելիք-Շահնազարյանը:
Արամ Աբրահամյան.– Ուկրաինայում դեռ շարունակվում է դիմակայությունը իշխանության եւ ժողովրդական լայն զանգվածների աջակցությունն ունեցող ընդդիմության միջեւ: Անցած շաբաթ համենայնդեպս իրավիճակի լիցքաթափման միտումներ չէին երեւում: Դա իշխանություն-ընդդիմությո՞ւն, իշխանություն-ժողովո՞ւրդ, թե՞ Ռուսաստան-Ուկրաինայի ժողովուրդ դիմակայություն է:
Անուշ Սեդրակյան.– Բախվում են 20-րդ եւ 21-րդ դարերը: Բախվում են թաքնված, դանդաղ ինֆորմացիան, որը շատ տիպական է ռուսական կայսրության կառավարման եւ քարոզչական մեխանիզմին, կոռումպացված, դանդաղ տնտեսության անարդար բաշխման մեխանիզմները՝ այդ ամբողջ համակարգը փոխելու փորձի հետ: Ես նույնիսկ չեմ ասում, որ այդ համակարգափոխությունը կլինի ու անպայման կլինի իդեալական տարբերակով, բայց որ այդ պահանջը սուր է դրված եւ դրված է ոչ միայն Ուկրաինայի, այլ նաեւ Հայաստանի առաջ, հետսովետական տարածքի երկրների առաջ: Ուկրաինան գտնվում է հայրենասիրության մի քիչ ռադիկալ ձեւի առաջ, բայց պետք է հաշվի առնենք, որ ամեն ժողովուրդ չի, որ պատմականորեն համբերատար է, ինչպես հայ ժողովուրդը: Մենք անարդարության մեխանիզմին շատ սովոր ենք, ուկրաինացիները՝ ոչ, շատ ավելի անհանդուրժող են անարդարության նկատմամբ ու շատ ճիշտ են, 20-21-րդ դարերի պայքարում հաղթելու է 21-րդ դարը՝ այն պարզ պատճառով, որ մենք հիմա 21-րդ դարում ենք:
Հրանտ Մելիք-Շահնազարյան.– Իհարկե, դա կա, բայց կա նաեւ անձնական բիզնես-շահերի բախում. դա Արեւմուտքի հետ որոշակի տնտեսական կապեր ապահովող օլիգարխիայի շահերն են, դա Ռուսաստանի հետ տնտեսական եւ անձնական բարեկեցություն ապահովող իշխանությունների շահերն են, դա ժողովրդի ցանկություններն են՝ ինչ-որ բան փոխել, բայց ի՞նչ եւ ինչպե՞ս՝ անհասկանալի է դեռ, հենց քաղաքացիների առումով: Եվ, իհարկե, կողքից հազար ու մեկ մարդ, ովքեր նման ֆորս-մաժորային իրավիճակներում միշտ կարող են ինչ-որ բան որսալ եւ ինչ-որ բան փոխել հօգուտ իրենց: Քաոսային իրավիճակը հասել է նրան, որ դժվար է հասկանալ՝ սա այն սկզբնական, դեպի եվրաինտեգրում գնալու պայքա՞րն էր, որ ժողովրդին հանեց փողոց, թե՞ արդեն շատ ավելի ուրիշ շահեր կան: Եվ անհասկանալի է դառնում՝ այս պայքարում հստակ կողմերը ովքե՞ր են՝ ընդդիմության առաջնորդնե՞րն են, որ իրենց քաղաքական շահերն են տանում, կամ ինչքանո՞վ են նրանք վերահսկում Մայդան դուրս եկած մարդկանց ցանկությունները, ինչքանո՞վ են նրանք կրողը այդ ցանկությունների:
Կարդացեք նաև
Ա. Ս.– Այնուամենայնիվ, ես գտնում եմ, որ եվրաինտեգրացիան չէր պատճառն այս պայքարի: Լինելով եվրաինտեգրատոր՝ ես համարում եմ, որ եվրաինտեգրացիան ուղղակի առիթն էր, որով սկսվեց այդ շարժումը, որովհետեւ մարդիկ գիտեին, որ եվրաինտեգրացիան բերում է իր հետ ուրիշ ստանդարտներ, վերահսկողության ուրիշ մեխանիզմ, որտեղ խոշոր օլիգարխիան, կոռուպցիան, զանգվածային, պետական դրամաշորթությունը, տեղ չունեն: Եվրաստանդարտը վերահսկում է այդ պետական բյուջեի բաշխումը: Որովհետեւ դա արդեն իր բյուջեն է:
Հ. Մ.-Շ.– Միգուցե դա ընկալում է հասարակությունը, որ այդպես կլինի, եթե լինի եվրաինտեգրացիան, բայց իրականության մեջ ձեւավորված չէ:
Ա. Ս.- Ի՞նչ է նշանակում ընկալումը ժողովրդի: Ասեմ մի առարկություն, օրինակ, ինքը՝ Պուտինը, հայտարարություն է արել մի հավակնոտ ծրագրի մասին՝ 2018-2019թթ. կտրվածքով հասնել Իսպանիայի եւ Պորտուգալիայի մակարդակին: Այսինքն՝ Ռուսաստանի ամբիցիոզ ծրագիրը՝ տնտեսապես հասնել Եվրամիության ոչ այնքան հաջողակ ու փայլուն, տնտեսական ճգնաժամ ապրած երկրների տնտեսական մակարդակին: Այսինքն՝ խոսքն այն մասին է, որ Եվրամիությունը բացարձակ ստանդարտ է, որն անուղղակիորեն խոստովանում է նաեւ ռուսական իմպերիայի լիդերը, որը Ուկրաինային ասում է՝ դու չպիտի գնաս Եվրամիություն:
Ա. Ա.- Չվերահսկողությունը, կոռուպցիան եւ այլն, կարծում եք, ոչ միայն հետխորհրդայի՞ն, այլեւ եվրոպակա՞ն տարածքի առանձնահատկություն է:
Հ. Մ.-Շ.- Ըստ երեւույթին, Արեւելյան Եվրոպայի երկրներին, իհարկե, դա ինչ-որ չափով վերաբերում է: Արեւմտյան Եվրոպայում հումանիտար սոցիալական զարգացումները հասել են շատ ավելի բարձր մակարդակի, եւ այնտեղ տրամաբանության մեջ չի տեղավորվում, թե ինչպես կարելի է պետական, հասարակական գույքը շորթել: Արեւմտյան Եվրոպայում սա միանշանակ հաղթահարված արժեք է, ինչը չի կարելի ասել Արեւելյան Եվրոպայի երկրների մասին՝ Բուլղարիա, Ռումինիա, անգամ Լեհաստան: Այս խնդիրները իրականում կան, եւ Ուկրաինայում հասկանում են, որ հաղթանակ տանելով այս գործընթացներից՝ վերջին հաշվով այդ կոռուպցիայի խնդիրները չեն լուծվելու: Ընդդիմությանը ֆինանսավորող օլիգարխիան, որեւէ բանով, որեւէ որակական առումով չի տարբերվում ներկայիս իշխանություններից, եւ որակական փոփոխություն այս հեղափոխությունից անիմաստ է ակնկալել, ինչպես դա չեղավ այս գործընթացներին նախորդող երկրում, երբ Յուշչենկոն դարձավ նախագահ, հետո Յանուկովիչը. անընդհատ իշխանության փոփոխությունները այդ երկրում որակական փոփոխություն չեն բերում:
Ա. Ս.– Ես վստահ եմ, որ այդպես չէ: Ես ուզում եմ մեջբերել իմ ընկերներից մեկին՝ Իգոր Պատչեւին, որը ուկրաինական փաստաբանների եւ իրավաբանների կոլեգիայի նախագահն է եւ ակտիվ հեղափոխական է. նա իր ֆեյսբուքյան էջում գրել է՝ նա, ով կգա հաջորդ իշխանության, շատ դառն է լինելու նրա վիճակը, որովհետեւ նա պարտավոր է լինել բյուրեղյա մաքուր, այլապես նրա հախից կգան: Այսինքն՝ այստեղ շատ կարեւոր է ներդնել նաեւ վերահսկողության դիսկուրսը, որովհետեւ այդ շարժումը ցույց է տալիս՝ եթե մենք ունենում ենք անարդարության եւ շորթման համար տապալված ռեժիմ, հաջորդ եկողը պետք է պատրաստ լինի պատժի: Ես խոսում եմ հիմնական պատժի մասին, որի ուղղությամբ ուղղորդվում է կրիմինալը, պատիժը դրամաշորթման հետեւանքով դրամազրկումն է: Ուրիշ ավելի հզոր պատիժ չկա այն ռեժիմների համար, որոնք բերել են կոռուպցիա. դա հաշիվների լեգալ հայտարարումն է, փողերի վերհանումն է, բացահայտումը, հաշվետվությունն է, պարտավորությունն է:
Հ. Մ.-Շ.– Որեւէ այլ իշխանափոխության ժամանակ դա տեղի չունեցավ, եւ հիմքեր չկան պնդելու, որ այս անգամ կլինի:
Ա. Ս.- Տեղի չունեցավ, բայց մենք ունենք Չաուշեսկու ռեժիմի տապալումը, Քադաֆիի ռեժիմի տապալումը եւ շատ բաներ: Դրա հետեւից գնաց նաեւ այդ վեկտորը: Որովհետեւ երկու վեկտոր է ուղարկում Ուկրաինան՝ սոցիալական եւ ազգային վեկտորները, որոնք հավասարապես ճնշված էին սովետական տարածքում եւ հետսովետական տարածքում նույնպես շարունակվում էին ճնշվել: Այդ երկու վեկտորների զարթոնքին մենք անպայման պիտի ականատես լինենք, դիսկուրսը ձեւավորված է: Ինչո՞ւ Ղարաբաղյան շարժումը Հայաստանում այդպիսի աննախադեպ ծավալում ունեցավ եւ հաջողության եկավ, որովհետեւ դարեր շարունակ հայ ժողովրդին դաստիարակել են հողերի ունեզրկման եւ հողերի վերադարձման դիսկուրսում: Այսինքն՝ Արեւմտյան Հայաստանի հողերը տարան մեզանից, բայց երբ հայտնվեց Ղարաբաղը, դա արթնացրեց այն արխետիպը, որ ամբողջ ժողովուրդը լցվեց դուրս, որովհետեւ ահա եկել էր շանս՝ վերադարձնելու հողերը: Դիսկուրսը սա էր: Հիմա ժամանակն է նաեւ մեզ մոտ դիսկուրսը փոխելու, ոչ թե հողը, այլ հողի վրա ճիշտ ստրուկտուրա, իսկ Ուկրաինան դիսկուրսի առումով առաջ է:
Պատրաստեց ԱՐԱՄ ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆԸ
Բանավեճն ամբողջությամբ
«Դեմ առ դեմ» հաղորդաշարը իրականացվում է Բաց հասարակության հիմնադրամներ-Հայաստանի կողմից: Սույն հաղորդման մեջ տեղ գտած տեսակետները եւ վերլուծությունները արտահայտում են մասնակիցների կարծիքը եւ հաստատված չեն Բաց հասարակության հիմնադրամներ-Հայաստանի կամ նրա խորհրդի կողմից։ Սույն հաղորդման պատրաստումը հնարավոր է դարձել Բաց հասարակության հիմնադրամներ-Հայաստանի ամբողջական ֆինանսական օժանդակության շնորհիվ՝ ԶԼՄ-ների աջակցման ծրագրի շրջանակներում, դրամաշնորհ N18624:
