«Տեսակետ» ակումբի այսօրվա հյուրերն էին Հայկական ճարտարապետությունն ուսումնասիրող հիմնադրամի ղեկավար Սամվել Կարապետյանը եւ հիմնադրամի գիտաշխատող, «Հալեպի արձանագրությունները» գրքի հեղինակ Րաֆֆի Քորթոշյանը: Նրանք խոսեցին «Հալեպի արձանագրությունները» բացառիկ գրքից, որը տեղեկություններ է պարունակում 2500 հայկական արձանագրությունների մասին:
Րաֆֆի Քորթոշյանը պատմեց, որ գաղափարը ծնվել է Հալեպում՝ 2004-ին: Նա ասում է, որ երբ Հալեպի հայկական գերեզմանատներն էր այցելում, տապանաքարերի արձանագրություններն էր տեսնում, որոնք հուշում էին, որ դրանք վերապրածների գերեզմաններ են, որոնց մեջ կային կարսեցիներ, վանեցիներ, խարբերդցիներ: Ինքն էլ որոշել է, որ այդ արձանագրությունները արխիվավորվեն եւ պահպանվեն:
Րաֆֆի Քորթոշյանը չորս տարի անց Հայաստանում վերջնականապես հաստատվելով, գաղափարը ներկայացրել է Սամվել Կարապետյանին, որը ոգեւորել է իրեն սկսել աշխատանքը: Րաֆֆի Քորթոշյանը 2006, 2007, 2008 թթ. մեկական ամսով այցելել է Հալեպ, այնտեղ ուսումնասիրել նաեւ Արեւմտյան Հայաստանի տարբեր գավառներից բերված եկեղեցական իրերը, սրբավայրերի արձանագրությունները, այն ամենը, ինչը վերաբերվել է հայկական ներկայությանը:
Կարդացեք նաև
Հեղինակի խոսքով, Հալեպի հոգեւոր առաջնորդ Շահան եպիսկոպոս Սարգսյանն է մեծապես աջակցել, միասին են հաղթահարել դժվարությունները, անգամ հասցրել է պատերազմից մի ամիս առաջ մեկնել Սիրիա եւ շարունակել ուսումնասիրություններն ու նյութի հավաքչությունը: «Հիմա գիտակցում ենք, որ այդ տարածքներում, որ պատերազմից մեկ ամիս առաջ շրջեցինք, այլեւս ոչ ոք չի կարող այցելել եւ այս աշխատանքը անել»,-փաստում է Րաֆֆին: Նաեւ հավելում, որ արժեքավոր հրատարակությունը Հալեպի հայերի, տարբեր դպրոցների պատմությունն է, եկեղեցիների չափագրություններ կան այնտեղ, արժեքավոր տեղեկություններ: Ընդ որում, 2500 հայկական արձանագրություններից 2000-ի մասին նյութը հրատարակվում է առաջին անգամ:
Սամվել Կարապետյանի խոսքով, գիրքը մեծ նպաստ է բերելու հայագիտության տարբեր ոլորտներով զբաղվողներին. «Արեւմտյան Հայաստանի տեղանունների յուրօրինակ բառարան կարծես լինի Հալեպի գերեզմանոցը: Հանգուցյալների առաջին սերնդի գերեզմաններին գրվում էր, թե որտեղից են եկել: Եվ եթե ցուցակի բերենք այդ մարդկանց ծննդավայրերը, դա կփաստի Ցեղասպանության իրողությունը, որ փրկվածներից ամեն մեկը մազապուրծ հանգրվան է գտել Հալեպում, փաստորեն Ցեղասպանությունից հրաշքով փրկված Էրգրի ծնունդ մարդիկ իրենց հանգիստը գտան Հալեպի գերեզմանատներում»:
Սամվել Կարապետյանն ասաց, որ իրենց աշխատությունների մի մասը օտար լեզվով էլ է հրատարակվել, իսկ այն նյութերը, որ չեն կարողացել հրատարակել օտար լեզվով, գոնե դրել են իրենց կազմակերպության կայքում: Բանախոսները իրենց ձեռնարկի աջակցության համար շնորհակալություն հայտնեցին «Բյուրակն» հրատարակչությանը, «Գալուստ Գյուլբենկյան» հիմնադրամին, ՀՀ մշակույթի նախարարությանը:
Գոհար ՀԱԿՈԲՅԱՆ
