Բոլոր ժողովուրդների մեջ կան լուրջ, մտածող մարդիկ, եւ մեր հարեւաններն այդ առումով, իհարկե, բացառություն չեն: Արեւմուտքում ապրող ադրբեջանցի գրող-հրապարակախոս Վահիդ Գազին՝ փորձելով վերլուծել, թե ինչու է իր երկիրը 1992-94 թվականների պատերազմում անհաջողության մատնվել, նշում է, մասնավորապես, որ հաղթողները ոչ միայն հայ զինվորներն էին, այլեւ Առնո Բաբաջանյանը, Սարոյանը, Փարաջանովը, Սարյանը, Ազնավուրը: Դա շատ խորը եւ ճիշտ միտք է, եւ որպես պատերազմը լուսաբանած լրագրող՝ ես կարող եմ դա յուրովի հաստատել. տղաները, վերադառնալով դիրքերից, ոչ միայն հայրենասիրական երգեր էին երգում, այլեւ արտասանում էին Չարենց ու Տերյան:
Մեր ժողովուրդը հաղթել է այն պատճառով, որ իր մեջքին կանգնած էր հոգեւոր եւ մտավոր ժառանգություն: Այն հնարավոր չէ կեղծել կամ զրոյից ստեղծել մի քանի տարում՝ դա սերունդների, դարերի ժառանգություն է: Փոշիացնել, մսխել, խորտակել այդ ժառանգությունը իշխանավորների պաթոլոգիկ ագահության եւ մնացածների անվերջանալի բողոքների ու փնթփնթոցների մեջ՝ այո, հնարավոր է: Դրա նշանները մենք տեսնում ենք՝ Աստված մեզ ուժ տա չշարունակելու այդ ճանապարհը:
Եթե ադրբեջանական վերնախավում Վահիդ Գազիի տեսակետը գերիշխող լիներ, մենք լուրջ խնդիր կունենայինք. իրենց իշխանավորները ոչ թե կպարծենային, որ նավթ ունեն վաճառելու եւ փողն ուտելու, այլ կփորձեին ստեղծել (հենց ստեղծել, ոչ թե գողանալ) սեփական ազգային ինքնությունը, որը հնարավոր չէ փոխարինել մեզ նվիրած եւ ադրբեջանցիներին վաճառած ռուսական զինատեսակներով:
Սակայն, բարեբախտաբար, մեր հարեւանները դրանից առայժմ հեռու են: Ադրբեջանի միլի մեջլիսում քննարկվում է մի օրինագիծ, համաձայն որի՝ Ադրբեջանի այն քաղաքացիները, որոնք համագործակցելու են Հայաստանի որեւէ կազմակերպության, կառույցի կամ մասնավոր անձի հետ, կենթարկվեն քրեական պատասխանատվության: Ըստ մտահղացման՝ այս օրենքը գործելու է մինչեւ «հողերի լիակատար ազատագրումը օկուպացիայից»: Պատժվելու են բոլոր նրանք, ովքեր համագործակցում են հայերի հետ մոլորակի ցանկացած վայրում եւ ցանկացած ոլորտում՝ բիզնես, ԶԼՄ, խաղաղարար նախաձեռնություններ եւ այլն:
Օրինագծի հեղինակներն, ըստ երեույթին, կարծում են, որ դրանով բարձրացնում են սեփական ժողովրդի մարտական ոգին՝ որքան մեծ լինի ատելությունը հայերի նկատմամբ, այնքան բարձր են շանսերը հնարավոր պատերազմում հաղթելու: Նրանք առայժմ չեն եկել այն գիտակցությանը, որ ատելությունը, չարությունը միմիայն կոմպլեքսավորում է մարդուն, որ հաջողության կարելի է հասնել ոչ թե ուրիշինը ատելով, այլ քոնը սիրելով: Եթե, կրկնեմ, դու ունես այն արժեքները, որոնք կարող ես սիրել:
Վատ չէր լինի, որ մեր հայրենակիցներից ոմանք էլ դա չմոռանան:
Կարդացեք նաև
ԱՐԱՄ ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ
Այո Արամ,մինչև հոգուս խորքը մխրճվեցին Ձեր խոսքերը-Առնո Բաբաջանյանը, Սարոյանը, Փարաջանովը, Սարյանը, Ազնավուրը…Հիմա ուրիշ է,ազգս մեռնում է,որևէ հույս,կամ լույս, չեմ տեսնում:
Սա վերջն է!
Ազգը մնացել է որբ,իսկ Ձեր նշած հոգեւոր եւ մտավոր ժառանգությունը փակի տակ է դրվել ու հազար սրի դիմակայած ժողովուրդը,այսօր խոցվել է յուրաինների դավաճան սրով:
Սարգիս, ամեն ինչ հասկանալի է, բայց կատեգորիկ համաձայն չեմ այդ վայ-վայ -ի հետ! Ինչ մեռնել, ինչ վերջ, ինչ որբ! Վերջապես, գերեզմանոցում չենք! Համ ել հոդվածը բոլորովին հակառակ մոտեցման մասին է! ՜Չի կարելի այդպես!
Եթե սիրելու բան ունես…. Համոզիչ է ասված: Պետք չի Արքիմեդ լինել հասկանալու համար, որ երբ հասարակության մեջ իշխանավորի պաթոլոգիկ ագահության ծավալներն ավելանում են, նույնչափ պակասում են սիրելու բաները, թերևս` բացի մշակույթային ժառանգությունից: Բայց այդ սերն էլ հավերժ չէ, երբ սոցիալական անարդարության դեմ փնթփնթոցները դառնում են ,,խրոնիկ” բողոքներ, իսկ այդ ընթացքում հոգևոր մշակույթի, հավատի ասպարեզի երևելիները կանգնում են ոչ թե թշվառի, արդարի ու այդ ժառանգությունը կրող քաղաքացու կողքին, այլ` այդ ժառանգությունը վաղուց ուրացողի: Աստված մեզ ուժ տա` սիրելու համար…. թե չէ, իրոք, ամեն ինչ դատարկվելու միտում ունի, նույնիսկ հոգու ամենահեռու անկյունների մեջ ծվարած ՀԱՅՐԵՆԻՔԻ և սուրբ բաների սիրո վերջին նշույլները….
Կուզեի իմանալ ՁԵր կարծիքը, թե ՀՀԿ-ի անդամների մեծամասնությունը հասկանում է՞, որ իրենց իշխանության գործունեությունը ազգադավ է և զուրկ պետական մտածելակերպից…
իսկ ահա ես մի սովորական հայ գյուղացի եմ որ քաղաքականությունից չեմ ուզում հասկանալ բայց շատ եմ ուզում հասկանալ տե ինչ ե լինելու ես երկրի հալը.Ազերիները դժվաւ թե հաշտվեն մեզ հետ,Հայաստանը դժվար թե կարողանա այնքան հզորանալ վոր կարողանա ուժով շրջափակում վերացնել,երկիրը տարեց տարի աղքատանում է թե տնտեսապես և թե մարդկաին ռեսւրսներով,իսկ կօռռուպցիան փոթորկում ե եվ եթե մենք մեզ խափելով չգայթակղվենք այն երբեք էլ չի վերանալու թեկուզ և այն պարզ պատճառով որ մենք հնարավորություն չունենք և երբեք էլ չենք ունենալու ձերփազատվելու ռուսաստանից.
Հարգելի ընթերցողներ, մի քիչ երկար ստացվեց, բայց ներող եղեք: Վերնագրին համահունչ` եթե սիրելու բան ունես, կարող ես և ասելիք շատ ունենալ: Խնդրում եմ համբերատար լինել` չեք փոշմանի:
Այո, երիցս ճիշտ եք, հարգելի Արամ, հենց այդ արժեքներն են մեզ պահել և դեռ պահելու են, ուժ են տալու: Մենք հաղթել ենք պատերազմում, եղած խնդիրներն էլ ենք հաղթահարելու: Վստահ եմ դրանում: Ցավոք մեր ազգում բավական շատ են “որտեղ հաց` այնտեղ կաց”, “մեկ անգամ ենք ապրում”, “ինձնից հետո` թեկուզ ջրհեղեղ” հոգեբանությամբ մարդիկ, որոնք հեռացել և հեռանում են երկրից:Աստված իրենց հետ: Բայց հայը մեկ ուրիշ արատ էլ ունի իր հոգեբանության մեջ` երբեք չնդունել, որ իր քայլը միակ ճիշտ լուծումը չէր: Դրա փոխարեն լավ ճարտար լեզու ունենք, և կարելի է այնպիսի լույսի տակ ներկայացնել հայրենիքը, որ մնում ես զարմացած` մենք ոնց ենք այտեղ դեռ շնչում, երեխաներ մեծացնում, տուն կառուցում, ապագայի պլաններ գծում և քայլ առ քայլ դրանք իրականացնում… հիմար ենք երևի` հայրենասիրությունը, արժանապատվությունը, գենետիկ հիշողությունը կեղծ կատեգորիաներ են երևի, տանդ խնդիրները ի ցույց չդնելը, այլ դրանցով մտահոգվելն ու առանց տրտնջալու դրանց լուծմանը լծվելը ծիծաղելի և սին զբաղմունք է երևի… ՃԻՇՏԸ ԵՐԹԱԼՆ Է` շառից, փորձանքից հեռու…
Վերջերս մի հերթական բանավեճ եղավ այս թերթի էջերից մեկում, որտեղ հայրենակիցս բարկացավ այն բանի վրա, որ ես խղճահարությունս հայտնեցի նրա պատրաստականության վրա` թեկուզ իսլամ քարոզելու, միայն թե փող տան…: “Բա ուր էիր դու, երբ բնակարանս չորս ինքնաթիռի տոմսի հետ փոխեցի և դատարկ գրպանով հեռացա…” : Հետաքրքիր հարց է չէ? Իսկ որտեղ պիտի լինեի` կամ սահման էի պահում, կամ հոսպիտալում դրա հետևանքներն էի բուժում հերթական անգամ…
Իմ հայրական երկհարկանի տունը կարելի էր փոխանակել ոչ թե չորս, այլ մեր ողջ թաղի համար տոմսերի հետ: Բայց ազնիվ խոսք` մեր թաղից մարդ չհեռացավ: Մեր տունը մի յուրահատուկ շտաբի է վերածված եղել այդ ժամանակ: Մի մեծ սենյակում վառարան են վառել, որտեղ վառել են ինչ պատահի, բացի մեր գրքերից, որոնք հիմա էլ զարդարում են մի մեծ գրադարան` պապիկիս հիշատակը: Ամեն երեկո մեր հարևանները հավաքվել են մեր այդ սենյակում, ամեն մեկը մի բան է բերել ընդհանուր սեղանին, և ամեն օր եղել է ներկայացում, ասմունք, երգ ու պար` երկու աղջնակներիս կատարմամբ: Ծրագիրը կազմել են ցերեկը` լուսահոգի հորս ղեկավարությամբ: Ամեն շաբաթ ԹԵՐԹ են լույս ընծայել, որի համարները պահվում են մեր տանը` որպես սուրբ մասունքներ: Այնտեղ ձեռագիր հրատարակվում էին թաղի նորությունները, ծննդյան շնորհավորանքներ, շարժեր մեր ընտանիքի անդամների և հարևանների վրա: Բայց ամենահուզիչը ամեն համարում տեղ գտած ուղերձներն են ռազմաճակատ, ինձ և ջոկատիս մյուս տղերքին` աղջիկներիս կողմից: Տղաս դեռ չէր ծնվել: Հա, ցուրտ է եղել, նեղ է եղել, բայց ջերմացել են իրարով, իրենց հավատով, Սևակով, Թումանյանով ու մեր մյուս մեծերով… ՍԻՐԵԼՈՒ ԲԱՆ ԵՆ ՈՒՆԵՑԵԼ…
Սա միգուցե ոմանց մոտ նույնպես ծաղր առաջացնի, բայց ես հպարտանում եմ դրանով: Սա հեքիաթի է նման, բայց հիմա` նույն հարևաններիս հետ լի ու ճոխ սեղանների շուրջ նստած, միշտ երանությամբ են հիշում այդ մութ ու ցուրտ, բայց լուսավոր օրերը: Մեծ աղջիկս, որ ինձ արդեն թոռ է պարգևել, նրանց խնդրանքով նորից Սևակ է արտասանում` և այնպես, որ փշաքաղվում եմ…
Ամեն անգամ, երբ Հայաստանի հավաքականն է խաղում, երեխաներս հագնում են հավաքականի մարզաշապիկները, երգում են մեր հիմնը և պարզում եռագույնը… Անցած տարի տղաս Հայաստանը ներկայացրեց կարատեի` Փոթիի գավաթ մրցաշարում: Ֆինալում ադրբեջանցու հետ էր ընկել: Տեղս չէի գտնում: Վերադարձավ վնասվածքներով, շրթունքը ահավոր վնասված, բայց պսպղացող աչքերով: “Սատկացրել եմ, պապ..”
Իմ ընտանիքը սպիտակ ագռավների երամ չի հաստատ, այդպիսիք հազարավորները կան, բոլորի ցավը տանեմ ես: Մենք պատերազմ ենք հաղթել, ինչը կարող է մեզ կոտրել?…
Հեռացողները և այստեղ մնացած հուսալքված փնթփնթացողները տարբեր պատճառաբանություններ են բերում` այստեղ ապրելու անհնարինությունը հիմնավորելու և իրենց կամքի, ոգու բացակայությունը, ինչու չէ, նաև ծուլությունը թաքցնելու համար` “հանցագործ ռեժիմ”, “ներքին թուրքեր”, “արյունարբու օլիգարխներ”, “յուրայինների դավաճան սուրը..” , “ազգադավ իշխանությունը” և այլն: ՉԿԱ ԱՅԴՊԻՍԻ ԲԱՆ: Կան անբարեխիղճ, փողասեր և իհարկե իրենց տեսակը տարբեր ապօրինի միջոցներով պաշտպանել ՓՈՐՁՈՂ, իրականում շատ վախկոտ առանձին անձինք և դրանց առանձին խմբակներ, որոնք ավելի ուժեղանում և “հաբռգում” են հենց ստրկամիտ ու պայքարից փախչող, կաշառք տվող և ընտրակաշառք վերցնող, բայց դրանից բողոքող, իրենց իրավունքները հոժարակամ հանձնող և այդ մասին լաց ու կոծ անողների “ՇՆՈՐՀԻՎ”
Այո, կան խիստ բացասական երևույթներ մեր հայրենիքում, բայց եթե գիտես քո իրավունքները, ունես քաջություն` քո իրավացի պահանջին տեր կանգնելու, կարողանում ես առանց կմկմալու ներկայացնել քո իրավունքը, մեկ էլ տեսնում ես` ուռած փքված չինովնիկը ընկրկեց, հաբռգած ոստիկանը` “զադնի դրեց”, կաշառակերը` ատամները սեղմած քո հարցը լուծեց… Շատ է լինում հետս, նույնիսկ երբեմն ուրիշի հարցով եմ մտնում պայքարի մեջ, և հավատացեք, նույն հաղթանակի բերկրանքն եմ զգում, ինչպես տարիներ առաջ` հակառակորդին փախուստի մատնելիս… Մի կռիվ էլ սա է, նահանջել չի կարելի հարազատներ ջան…
Սա էլ հեքիաթ չէ` իմ կյանքից եմ ասում: Ընկերներիցս շատերը կան` երդվել են կաշառքներ չտալ, հարկերը մուծել և պահանջատեր լինել: Միշտ չէ, որ ստացվում է, բայց գնալով մեր վրա զգում ենք առաջընթացը: Չինովնիկներ կան, որոնց արդեն ամեն անգամ պետք չունենք ապացուցելու, որ մեր ուզածով է լինելու:
Երկու տարի առաջ լուրջ խնդիր ունեցա հարկայինի հետ: Շատ վիրավորական իրավիճակ էր, անմեղ տեղը մեծ գումարի տուգանք էին գրել վրաս, լկտի ձևով հասկացրեցին, որ ոչինչ չեմ կարող անել: Ասացի, որ չեմ հանձնվելու: “Դե դու քոնն արա, մենք էլ մերը կանենք, տեսնենք ումը կանցնի” չարախնդացին հարկահավաքները: Անմիջապես հայց ներկայացրի տնտեսական դատարան: Հաջորդ քայլս եղավ ներկայանալ “ԱՌԱՎՈՏ” թերթի խմբագրություն: Հարգելի խմբագիրը լսեց խնդիրս, թերթը օպերատիվ արձագանքեց, ի պատիվ իրենց և իրենց կոչմանը: Եղավ հրապարակում: Հենց հաջորդ առավոտյան հեռախոսազանգ եղավ: ՈՎ ԶԱՐՄԱՆՔ` վարչապետի աշխատակազմից էր: Ինձ ասացին, որ վարչապետը խստիվ հրամայել է հետաքննել այդ փաստը, զրպարտության դեպքում` ինձ պատասխանատվության կանչել, հաստատվելու դեպքում` չինովնիկներին պատժել: Չեմ ուզում երկարացնել, բայց ծանոթ գտան և նրա հետ մոտս եկան նաև տեսուչները: Ինչ եք կարծում ինչ առաջարկեցին? Դիմումս ետ վերցնելու դիմաց` իրենք վճարեն իմ փոխարեն այդ մեծ գումարը, և ՈՒՇԱԴՐՈՒԹՅՈՒՆ` այդքան էլ ինձ տան)))))))))): Բավականությամբ գիտակցում էի, որ դիմացս մի հերթական գրաված խրամատ է, հերթական ընկած բաստիոն…: “Ես Ձեր խորհուրդով` իմն արել եմ, բայց եթե նախապես ասեիք, որ ձեր արածը լինելու է իմ փոխարեն վճարելը և ինձ էլ գումար տալը, ես կասեյի` ավելի շատ գրեք, տղերք ջան, բայց հիմա արդեն ուշ է…” ծիծաղեցի ես և հայտնի ռեկլամի առոգանությամբ գոչեցի` “չի վաճառվում…” Հաջորդ օրը ռադիոյով հայտնեցին բաժնի պետին պաշտոնից ազատելու և երեք տեսուչներին նկատողություն տալու մասին: Զանգահարեցի “ԱՌԱՎՈՏԻ” խմբագրին` “Փաստորեն կարգին երկրում ենք ապրում, Պարոն Աբրահամյան”: “Փաստորեն…” եղավ համեստ պատասխանը:
Վերջերս “Հայռուսգազարդը” կասկածելի հաշվարկներով մի վերահաշվարկ էր ներկայացրել, որի հետևանքով ես պետք է մի կլորիկ գումար վճարեի: Գնացի տեղամասի պետի մոտ: Նորից նույն անբարտավան տոնը` “որ գրել ենք, պիտի տաս…” Այս անգամ որոշեցի այլ կերպ գործել: Հաջորդ օրը վերադարձա չինովնիկի մոտ, սեղանին դրեցի երկու էջ տպած բողոք դիմումս`իմ սեփական հաշվարկով և փաստերով: “ Չեմ ուզում հացիդ վայիս լինեմ, ապեր ջան, սրա մի օրինակը երեք օրից կլինի վերադասիդ սեղանին, երեք օրը քեզ բավարար է, կարդա տես կարաս տակից դուրս գաս?”- ասացի ու հեռացա: Երկու օրից ինձ կանչեցին և բարեհամբույր ժպիտով ներողություն հայտնեցին, ասելով որ սխալմունք է եղել, բոլորի հետ էլ պատահում է)))))))) Մոտակա օրերս ուզում էի նորից գնալ “ԱՌԱՎՈՏ”, կիսվելու այս պատմությամբ, քանի որ նաև բավական զավեշտալի դրվագներ կային:
Ասածս ինչ է, եղբայրներ, ԵԹԵ ՍԻՐԵԼՈՒ ԲԱՆ ՈՒՆԵՍ, պետք է պայքարել դրա համար: Ես չեմ ասում, որ իմ համար կյանքը դրախտ է և արդեն խնդիրներ չկան: Նրանք ամենուր են, բայց եթե քեզ կարողանաս ՏԵՐ զգալ, այլ ոչ թե ստրուկ, կամ զոհ, ամեն ինչ էլ ժամանակի ընթացքում կհարթվի: Ավտոտեսուչը պիտի հասկանա, որ իր արած գործը ԾԱՌԱՅՈՒԹՅՈՒՆ է կոչվում, պետք է բարեխիղճ ու խելոք ծառայի: Բայց մենք էլ պիտի հարգենք իր ծառայությունը, և եթե խախտել ենք` ենթարկվենք օրենքին: Հակառակ դեպքում ոչ մի բարոյական իրավունք չենք ունենա մի ուրիշ տեղ մեր իրավունքը պահանջելու:
Այնպես որ մեր երկրում լավ էլ կարելի է ապրել, հաղթող լինել` եթե իհարկե իրավացի ես: Իսկ նրանք, ուզում են սահնակով սարն ի վար սղղալ, բայց չեն սիրում սահնակը սարը քարշ տալ, միշտ էլ փնթփնթալու բան կգտնեն…
Աչքիս էս ուրիշ երկրի մասին ես գրել, Պապիկյան….շատ եմ ցավում, բայց իմ երկրում գրածիդ պես չէ…
Իսկ իմ կարծիքով` Դուք հաստատում եք իմ գրածի վերջին նախադասությունը:
Ես Հայաստանի մասին եմ գրել ի դեպ` ՄԵՐ Հայաստանի….
Պապիկյան, ես փթնփնթացող չեմ, ես տեսնում եմ իրականությունը, ինքնախաբեությամբ չեմ զբաղվում…
ակնոցները պետք է փոխել,նրանք ձեզ խաբում են-փոխաբերական իմաստով
Շատ ճիշտ ա
Նկատի ունեմ Հրանտ Պապիկյաննա ճիշտ: Ոչ թե Վահանը:
Ափսոս, որ թերթի հնարավորությունները թույլ չեն տալիս, թե չէ ես ցույց կտայի հակառակը…
Իմ շատ հարգելի Հրանտ Պապիկյան: Հիանում եմ, քո լավատեսությամբ, համառությամբ և իհարկե՝
համարձակությամբ, որը՝ ինչ խոսք, ինձ մոտ շատ է պակասում, ուստի և ստիպված եմ նորից համամիտ լինել Վահանի հետ: Ես այս տարի 5,5 ամսում եղա Գյումրիում՝ մի քանի անօդեվան, կամ
վագոններում ապրող ընտանիքներում, Կապանում՝ տեսա Արծվանիկի պոչամբարը, Թեուտում՝ վայրագ ձևով հրաշք բնության ավերումը, սահմանամերձ շրջանի գյուղերի ամայացումը, և էլի շատ ու շատ բաներ, և բացի վայ վույ անելուց, ուրիշ ոչինչ չկարողացա անել, թեպետ անելիքներ շատ կար:
Երկիրը՝ իրոք աղետալի վիճակում է, և այդ ամենի գլխավոր մեղավորները՝ երկրորդ և երրորդ՝ գործող նախագահներն են, որոնք իրենց շուրջը հավաքելով իրենց նմաններին, ստեղծեցին մի կուռ՝
հանցագործ համակարգ, որից ազատվելը կպահանջի շատ լուրջ վտանգներ ազգի համար:
Իսկ եթե դու իրոք ազատամարտիկ ես, ապա կանգնիր, Վլադիմիր Ավետիսյանի իրավունքները պաշտպանողների կողքին: Նա իր ազգի արժանի զավակն է, որին ապացուցելու կարիք չկա:
Մաքսիմ ջան, որ այստեղ լինես, անպայման իմաց տուր: Կարծում եմ խոսելու թեմա կունենանք: Հաճախ այս կամ այն հատկանիշները ոչ թե մեր մոտ պակասում են, այլ ընդամենը չեն ակտիվացված մեր գիտակցության մեջ: Բայց մի հարց կա, որը ինձ շատ է հետաքրքրում: Օրինակ ես` որ ոչ մի պարագայում չեմ պատրաստվում Հայաստանը լքեմ, երբեք էլ չեմ ասել, որ Հայաստանում չկան խնդիրներ, քննադատության և պարսավանքի արժանի երևույթներ, և այլն: Ոչ, դրանք բազմամաթիվ են և արատավոր: Ես համարում եմ, որ դրանց առկայության մեղքը հավասարապես կրում են ՀՀ բոլոր երեք նախագահները` իրենց արբանյակ կառավարություններով: Դուք երկար ժամանակ է պարբերաբար կրկնում եք մի միտք, որ մեր դժբախտությունների պատճառը միայն ու միայն երկրորդ և երրորդ նախագահներն են: Ես չեմ կարողանում հասկանալ Ձեր տրամաբանությունը այդ հարցում: Չէ որ ամեն ինչի հիմքերը` կոռուպցիա, արտագաղթ, տնտեսության թալան և այլն, դրվել են հենց մեր անկախության առաջին օրերից: Կռվից ետ եկանք, տեսանք ինչ կա չկա` մի քանի հոգու է պատկանում… Բացի այդ` ես կարծում եմ, որ առաջինի մեղքը առավել է, հենց միայն այն պատճառով, որ նա առաջինն էր…
Այ, սրա հետ լրիվ համամիտ եմ, Պապիկյան, եւ այս գրածդ հաստատում է իմ ասածը եւ ժխտում նախորդ գրածդ..
Լրացնում է, Վահան ջան, միայն լրացնում, այլ ոչ թե ժխտում…
Այո, իրենք սիրելու բան չունեն, բայց լավ են սիրում ուրիշինն ու արագ սեփականացնում: Եվ դա նրանց հաջողությունների գաղտնիքն է: Վախենում եմ, որ կգա ժամանակ, երբ նրանք կսեփականացնեն Սարյանին, Սարոյանին ու Փարաջանովին, ու աշխարհին կհամոզեն, որ դա իրենցն է: Վերջերս մի հոդված կարդացի իրենց թերթերից մեկում այն մասին, որ ՛՛ հանճարեղ հայ բանաստեղծ Չարենցի կինն իրականում ադրբեջանցի է, և դա է Չարենցի վառ գրիչի գաղտնիքը՛՛: Իմ կարծիքով, այս կարգի դիվերսիաներն արդեն պետական ուշադրության են արժանի: Բայդ մեր պետական այրերի շատ պե՞տքն է….
ինձ էլ հետ մի այսպիսի բան է պատահել կապված գայիչնիկի հետ, երբ էսպես ասած “քյալա դրեցի՛ ու հենց իրանք էլ մուծեցին իրանց գրած գումարը, ու էս ավելի առաջ չգնացի , քանի որ համակարգի դեմ պայքարը նմանվում է միշտ էլ դոնկիխոտության: Գեղեցիկ է, ռոմանտիկ է, … բայց և նաև ռացիոնալ չէ:
…
Հրագելի Հրանտ, մեծ հարգանքով լցված լինելով ձեր հանդեպ, կուզենայի ասել, որ “գնացողը” միշտ չէ որ “փախած” հայ է:
մասնավորապես, Հայաստանում հիմա բարոյահոեբանական մթնոլորտը բավականին դեպրեսիվ է, որը կապված է միմիայն փակ համակարգում ապրելու հետ: օրիանկ իմ համար դա շատ ճնշիչ է, նունիսկ կործանարար: Երբևէ Հայատսնաւոմ ֆինասնական խնդիրներ չեմ ունեցել, քանի որ եղել եմ և կամ Հայաստանում իմ ոլորտի լավագույն մասնագետներից մեկը, ու վճարվել եմ բավականին բարձր:
Սակայն այս “նեգատիվիզմը” սպանիչ է:
այն ամենուրեք է:
Հուսով եմ որ Ռւուսաստանի հետ այս մեձեցումը հայաստանաբնակներին մի քիչ ավելի կմերձեցնի գլոբալ աշխարհին ու իրեն ավելի շատ կզգան գլոբալ աշխարհի մի մաս: կձեռբազատվեն նեղ, սահմանափակ ձևով, ֆոկուսացված, միայն իրենց աչքի առաջ տեսնելուց:
…
արտագաղթը ունի շատ ու շատ կողմեր, որ միայն սև ու սպիտակ տեսնելով դրանք ոչ մի օբեկտիվ գնահատման չես հասնի:
Հայաստանը շատ լավ երկիր է, գեղեցիկ… բայց անռեսուրս: Պլյուս դրան, բացի ժամանակակից եվրոպական գաղութարարները եղածն էլ ոզում են թալանել ու ավելի ստրկացնել, ինչպես արել են ու անում են ասենք կերտրոնական կան հարավային ամերիկայի մի շարք երկրներում: Օրինակ,մ Պերուի պես երկիրը, ով ոներ աշխարհում ամենամեծ
ձկնային պաշարները, այժմ սովամահության եզրին է, իսկ ժողովուրդը վաղուց արդեն չգիտի թե ինչ է ձուկը, քանի որ ամերիկացիք հիմնահատակ, անխնա ավերել են այդ պաշարները:
…
աշխարհում լիքը ժողովուրդներ են ապրում մեր նման սփյուռքերով: այնքան շատ են դրանք, որ մենք գաղափար անգամ չունենք:
…
մեզ թվում ա, թե աշխարհը մեզանով սկսում ա, որ մեզանով էլ վերջանում ա, իսկ մնացած ազգերը… դրանք վիրտուալ բաներ են:
Պետք ա շփվել, պետք ա տեսնել ու ամենակարևորը, պետք ա ԼՍԵԼ ուրիշ ազգերին: նամանվանդ էն ազգերին, որոնք չունեն տարբեր “հոլվուդներ”:
Ռեալ կյանքը պտտվում է այդ դաշտերում: ու մենք կհսահանանք, որ մենք մենակ չենք, ու մեր կառավարությույննը ու պետությունը շաաաատ ավելի լավն է, քան մենք դա պատկերացնում ենք: ամեն ինչ պետք է գնահատել ռեալության մեջ է, ու նաև ամեն ինչ համեմատության մեջ է:
Ցավոք, հաջողությունները բիզնեսում, հասարակական կյանքում և այլ ոլորտներում մարդու մոտ կարող են իրականության այնպիսի աղավաղված ընկալում, ՏԵՐ ու տիրական լինելու այնպիսի զգացում առաջացնել, որ իր «սիրելի եղբայրների» վերջին խրխռոցները պիտակավորի որպես «անվերջանալի բողոքներ ու փնթփնթոցներ», «թռածներ», «այստեղ մնացած հուսալքված փնթփնթացողներ»: Չե՞ք հավատում: Հարցրեք Աշոտ Աղաբաբյանին, գեներալ Մանվելին, զանազան Սաշիկների, Լֆիկների ու Դոդերի:
Անդրադառնալով բուն հոդվածին ասեմ, որ ուրախ կլինեմ եթե ադրբեջանցիները իրենցը համարեն Փարաջանովին, Սարյանին ու Ազնավուրին, ինչպես ես իմն եմ համարում մարդկության մյուս մեծերին, անկախ ազգային պատկանելությունից ու հնությունից: Եթե հոգեւոր եւ մտավոր ժառանգությունը ընդամենը ինչ որ մեկի մեջքին կանգնելու համար է, ապա ինձ այդպիսի ժառանգություն չի հետաքրքրում:
Դուք ապրում եք գլոբալ աշխարհում, որտեղ բոլորը «ազգերը» ամեն ինչ ունեն և ոչ մեկը ոչինչ չունի։ Արվեստը և գրականությունը(ինչպես նաև ամեն ինչ) լոկալ սպառման համար չէ։
Մոնա Լիզայի ծպիտը նույն չափով նաև չինացու սեփականությունն է, ( ճիշտ է՝ արտադրվել է Իտալիայում բայց “հեղինակային իրավունք”ի ժամկետը վաղուց լրացել է..))..)
Արաբները հաշիվ էին ներկայացրել, որ, քանի որ թվերը իրենց հայտնագործությունն է (ճիշտ են ասում) և ամբողջ աշխարհը օգտվում է «իրենց թվերով» և «իրենց» տասնորդական սիստեմից, ուրեմն ամեն տարի իրենց պետք է վճարի 470 մլրդ դոլար… ստացան մի մեծ քրքջոց…))…
Ւմ մոտ ծպիտ է առաջացնում օրինակ հայ- վրացական «վեճը» Սայաթ-Նովան ումն է։ Որպես արժեք իմն էլ է, իսկ թե որտեղ է ծնվել, ինչ լեզվով է ստեղծագործել՝ դրանք ընդհամենը տողեր են կենսագրականում։
Եթե դուք ձեր ասածում համոզված եք, ապա անհանգստանալու ոչինչ չունեք, եթե Հայաստանի բնակչության 90%-ը արտագաղթի, արտադրությունը ընկնի մինչև «հաց-կարագ-շաքար» մակարդակի, սպառումն էլ լինի սովամահության շեմից մի փոքր բարձր՝ մի անհանգստացեք։
Բավական է ճակատային գծի վրա, իրարից 1 մետր հեռավորության վրա շարել Տերյանի հատորները, համոզված եղեք՝ ոչ մի ադրբեջանական զինվոր չի անցնի..))…
Թե չէ որ անձամբ դու, Արսեն` արտագաղթած չլինեիր, գալու էիր հետս առաջի գիծը պահեիր?)))))))))
Ես ցավում եմ մեր յուրաքանչյուր հայրենակցի` այս կամ այն պատճառով Հայաստանը լքելու փաստի առթիվ: Բայց քո մտածելակերպի մարդկանց պարագայում` այդ հատորներից ավելի շատ օգուտ կարող է լինել….
Անհոգ եղիր, սահմանը պահող էլ կլինի, Տերյան կարդացող էլ…
Պապիկյան ջան, իսկ քեզ ով ասաց, որ ես արտագաղթել եմ? Ես հիմա նստած եմ ” Առագաստ”ի առաջին հարկում, սուրճ եմ խմում և ինտերնետով զրուցում ձեզ հետ։ Տեխնիկապես, ես որտեղ եմ, կարող է իմանալ միայն սայտի տերը։ Դա էլ է հարաբերական, ուզենամ կկեղծեմ իմ գտնվելու վայրը, ես այդ տեխնիկական հնարավորությունը ունեմ։ Դուք չեք կարող իմանալ ես որտեղ եմ։ Որտեղից գիտեք?
Ով ասաց? Դեռ երեկ Դուք Ֆրանսիայում էիք, և կատարյալ երջանիկ այն բանից, որ վերջապես Ձեզ մարդ եք զգում, ինչը երբեք Ձեր հետ չէր պատահել` հայրենիքում ապրելիս…
Եթե Դուք անձի երկվությամբ եք տառապում, հետևեք ձեր առողջությանը: Ամեն դեպքում, իմ համար դուք այստեղից բացակայում եք
Տեսնում ես ինչ լավ իրար հասկացանք։ Դուք ենթադրում էիք, որ ես Ֆրանսիայում եմ, որովհետև ես “ասել էի”, համապատասխանաբար՝ հարձակվում վրաս։ Եթե ես ասեի նույն բաները, լինելով Երևանում, դուք դա ավելի “ռեալ” կընդունեիք?
Երևույթը քննարկեք, Պապիկյան, մարդու հետ ինչ գործ ունեք?
Հիմա ասում եմ՝ Ալի Ալաքպերն եմ, ապրում եմ Ստամբուլոմ, թուրք եմ …
և ասում եմ լրիվ նույն բաները, դրանից փոխվում է իմ ասածի իմաստը?
Պարոն Պապիկյան, իսկապաես «առաջին գիծ պահողը» երբեք այդ մասին չի բարձրաձայնի… իրապես «գիծ պահողները» իրենց բողոքի ձայնն է բարձրացնում երկրում տիրող անիրավ ռեժիմի դեմ… իսկ դուք փորձում եք մարկանց համոզել հակառակ «գիծը»… Ես Ձեզ ցանկանում եմ նոր «հաղթանակներ» պրոպագանդայի առաջին գծերում…
Լոս Անջելոսներից հարգանքներով, Գալուստ
Այսինքն Դուք ինձ կհամարեիք ճիշտ գիծը պահող, եթե ես ասենք դեղին գլխարկ հագնեի և անիմաստ գոռում գոչյունով փողոցներով երթեր անեի, կամ բահի պոչերով Բաղրամյան26-ը գրոհելու տանեի երիտասարդների խմբեր` նրանց բանտերը լցնելու անխուսափելի հեռանկարով??
Իսկ եթե ես կոչ եմ անում ամենօրյա աշխատանքով լավացնել մեր և մեզ շրջապատողների կյանքը` ի հեճուկս բոլոր տեսակի մտացածին ու իրական անարդարությունների և “ռեժիմների”, ամենքս մեր մեջից կոտրել վախը այդ արատավոր երևույթների դեմ, հետևողական լինել ամեն մանրուքում` մեր իրավունքը այս կամ այն չափով ոտնահարող չինովնիկի դեմ պայքարում, ես ուրեմն “հակառակ” գիծն եմ պրոպագանդում?? Ինչին հակառակ, հարգելիս, ծայրահեղականությանը? “հիմա…” կամ “ամեն ինչ կամ ոչինչ…” հիմար կոչերին? արտագաղթելու տրամադրություններին? Այո, Դուք ինձ ճիշտ եք հասկացել, այդ ամենին դեմ եմ խոսում, և ոչ միայն խոսում, այլև անենօրյա կյանքովս դա ապացուցում եմ:
Իսկ եթե Դուք գիտեք ավելի էֆեկտիվ միջոցներ` Ձեր երկրին օգտակար լինելու, և եթե իհարկե Հայաստանը “Ձերն” եք համարում, ապա ինչու եք Ձեր թանկագին խորհուրդները Լոս Անջելեսից հղում… Միգուցե ինքներդ փորձեք մի որևէ “գիծ” պահել, թեկուզ և ոչ առաջին…բայց այստեղ, մեր հողի վրա, այլ ոչ թե վիրտուալ տիրույթում, կամ Լոս-ում…
Միայն խնդրում եմ չասեք, որ Դուք էլ եք “Առագաստում” սուրճ խմում…
Եվ վերջապես, եթե համոզված եք, որ դա է ճիշտ ճանապարհը, այլ ոչ թէ հոդված եք գրել ներքին սպառման, կամ ուղղակի գրելու համար, Ւնչու եք Ադրբեջանցիներին ցույց տվել ճիշտ ճանապարհը?
Չե որ ձեր թերթը մատչելի է Ադրբեջանական ընթերցողների համար։
Դուք հո հայրենիքի դավաճան չեք? ..))…
Admin-ների ուշադրությունը դարձնում եմ, որ նույն ընթարցողը դարձյալ իմ հարցեին վիրավորանք է գրել («հայրենիքի դավաճան», որը նաեւ ծանր հանցագործություն է): Այս մեկը մի ջնջեք, բայց խնդրում եմ ուշադիր եղեք: Ես, համենայնդեպս, այս ընթացողի գրառումներն այլեւս չեմ կարդա եւ դրանց չեմ արձագանքի:
Եթե անգամ ձեզ անհիմն մեղադրել են ծանրագույն հանցագործության մեջ, մի անհանգստացեք։ Իմ «մեղադրանքը» դեռ ենթակա է ապացուցման, ապացուցելու կամ ժխտելու է միայն ՀՀ արդարադատության համակարգը (տվյալ «մեղադրանքը» հանցագործությոն է միայն ՀՀ- ում), որի օբյեկտիվությանը, հումանիզմին և անկաշառությանը հույս ունեմ՝ չեք կասկածում..))..
Շատ հաճախակի եք վիրավորվում պարոն Աբրահամյան, եթե չեք ուզում, որ ես ձեր թերթում մեկնաբանություններ թողնեմ՝ ընդհամենը տեղյակ պահեք։
Մեր ժողովուրդը հաղթել է այն պատճառով, որ իր մեջքին կանգնած էր հոգեւոր եւ մտավոր ժառանգություն:
Խիստ կասկածելի պնդում – ուրեմն 1915- ին Ձեր նկատի ունեցած ՝՝ժառանգությունը՝՝ իսպառ բացակայու՞մ էր:
Պատերազմի գնում և հաղթում են ՊԼՈՐՈՎ (ամորձի) ՏՂԱՆԵՐԸ :
Իհարկե, նախեւառաջ պետք է ունենալ բանակ եւ հողը պաշտպանելու պատրաստ զինվորներ:
Այո, Бог благосклонен только к тем батальонам, которые хорошо стреляют!!
Չեմ հիշում որտեղ եմ կարդացել, բայց տպավորվել է:
Հարգելի Անցորդ, 1915 ին Արեվմտյան Հայաստանը « ՊԼՈՐՈՎ (ամորձի) ՏՂԱՆԵՐի» պակաս չուներ, ինչպես որ այսօր Հայաստանում է իրավիճակը: Թուրքերը յինչպես եվ այսօր մեր « Հայրենի» կառավարությունը զինաթափել էր հայ ամորձիներով տղամարդկանց, բանակ էին տարել շատերին,: Ինչպես երեվի տեղյակ եք Երիտթուրքերը խաբեությամբ մոլորեցրել էին մեր հայ քաղաքական եվ մտավոր գործիչներին, իսկ դե Ռուսատանի վրա հույս դնելն էլ մի հավելյալ հանգամանք էր…մոտավորապես նույն իրավիճակն է այսօր Հայաստանում ինչպես 1915 թվին, միայն թե թշնամին մեր արյունակիցն է այսօր…
Միգուցե ընդհանրապես դաշտը թողնենք “պլորով տղաներին”? Ւնձ թվում է նրանք և այսօր, և 20 տարի և 100 տարի առաջ շատ լավ իմացել են, իրենց ինչ է պետք, արել են, և մինչև վերջ էլ անելու են։…)).. Մի փորձիր բացատրել որ “Պապիկյան երևույլթ” Ռեժիմի հիմքը։ Չեն հասկանալու, քեզ էլ մեղադրելու են Հայաստանի արժանապատվությունը վիրավորելու մեջ։
Թեպետ կարծես նորից շեղվում ենք՝ բուն առաջադրված թեմայի մեկնաբանությունից, սակայն այս
ձև՝ մտքերի փոխախադարձ մեկնաբանությունները տալիս են տարբեր հոգեբանական մոտեցումներ, կամ տեսակետների վերլուծություն: Օրինակ՝ շատ հատկանշական է՝ ,,Պապիկյան երևույթ,,-ը: Նրա հետ ես ինձ չեմ կարող համեմատել գոնե միայն այն պատճառով, որ Հրանտը իր կյանքը վտանգի
ենթարկելով,՝ փրկել է մեր պատմական հայրենիքի մի մասը՝ Արցախը: Չեմ ուզում արդարանալ իմ
30 տարի առաջ արտագաղթի համար, բայց չեմ կարող մեղադրել նաև այսօրվա արտագաղթողներին:
Ինձ ապշեցնում է Հրանտի ասածը, թե՛ անբարեխիղճ, կաշառակեր չինովնիկի դեմ պայքարելով կարելի է երկիր փոխել: Եվ որքան փորձում ես խոսել արմատների մասին՝ թեման շեղում
է՝ նորից չինովնիկի դեմ պայքարով: Ինչ վերաբերվում է՝ առաջին նախագահին, ապա նրան այս երկու
նախագահ կոչվող հանցագործների հետ համեմատելը, ուղղակի … Թեպետ ոչ ոք չի ժխտում, որ այս բոլոր արատավոր երևույթների հիմքը դրվել է հենց առաջինի օրոք, բայց ոչ նրա ջանքերով՝, այլ նրան շրջապատող անձանց՝, սկսած սպարապետով և վերջացրած՝ հերոս վարչապետով, որի գերեզմանը այսօր զբաղեցնում է՝ պանթեոնի մեկ քարորդը, իսկ որդու ընտրությունները քաղաքապետի պաշտոնում,՝ մոբիլիզացված էր ողջ թաղի խուժանը, և մեկ այլ՝
ոստիկանների համազգեստով խուժանների հետ մեկ տեղ: Դա այս տարվա մայիսի 5-ն էր, որը իմ
հուշերից երբեք չի ջնջվի, այդ օրը՝ բարոյալքման երկրորդ էտապն էր՝ փետրվարի 18-ից հետո:
Հրանտը՝ դեղին գլխարկներ հագած և անիմաստ գոռուն գոչյունով փողոցներով երթեր անողներին
իհարկե նկատի ունի ՆԱԽԱԽՈՐՀՐԴԱՐԱՆԻ անդամներին, որի կորիզն են կազմում՝ Ալեգ Ենիգոմշյանը, Ժիրայր Սեֆիլյանը, Տիգրան Խզմալյանը, Գարեգին Չուքասզյանը, Հրանուշ Խառատյանը, և էլի գոնե մեկ տասնյակ անձիք, ովքեր թող ինձ ներեն, որ իրենց անունները չեմ նշում: Այդ մարդիկ ամենուր են,՝ որտեղ ոտնահարվում է հայ մարդու, Հայաստանի քաղաքացու
պատիվն ու իրավունքները, որտեղ պատմամշակույթային կոթողները վեր են ածվում՝ լֆիկանոցների, որտեղ դատարանը կայացնում է դատավճիռ, որը բխում է հակապետական և հակամարդկային շահերից, որտեղ հրաշք բնությունը վեր է ածվում պոչամբարների, որի աղետալի
հետևանքները ոչ ոք չգիտի թե՛ քանի հարյուր տարի է տևելու, իսկ թե ու՞ր է գնում միլիարդավոր
դոլլար արժեք ունեցող հանքի պարունակությունը,՝ հայտնի է միայն մի քանի ավազակ, թալանչի
շան որդիների, իսկ երկիրը տարի առ տարի թաղվում է նոր պարտքերի մեջ, այն դեպքում, որ ոչ
պատերազմ կա, ոչ էլ բնական աղետներ, իսկ աստված չարասցե դրանց առկայության դեպքում
ի՞նչ է լինելու երկրի վիճակը, երբ արտագաղթի այս տեմպերով, երկրում միայն ծերերն են մնալու:
Շանթի արած հեղափոխությունը, ընդհամենը ահազանգ էր, որ՝- արդնացիր ժողովուրդ, աղետը դռանտ շեմին է, բայց դուռդ բացիր և դեն շպրտիր նրան և ոչ թե կուչ եկ տանդ և ինքնախաբեությամբ զբաղվիր, իբր ոչինչ չի պատահել, և ինչպես տեսանք՝ քար լռություն:
Հրանտ ես քեզ խոստանում եմ, որ այլևս քո գրածներին չարձագանքեմ, քանի որ մենք երբեք իրար չենք հասկանա: հաճախ իրար այդպես չեն հասկանում՝ հայր ու որդի, երկու կամ ավել թվով
եղբայրներ, և դժվար է ասել, լավ է, թե՛ վատ, քանի որ ամեն մեկին թվում է թե ճիշտը ինքն է, սկայն ճիշտը մեկն է, իսկ Նիցշեն գլուխը պատին է տվել, երբ ասել է թե՛ ճիշտը բազմակողմանի է, և նայած որ անկյունից ես նայում:
Մաքսիմ, ես ընդհանուր առմամբ կիսում էմ Ձեր մտահոգությունները։ Խազազության պայմաններում՝ առաջընթացի փոխարեն՝հետընթաց….չի լուծվել երկրի համար ոչ մի գլոբալ խնդիր,այն է ՝արտագախտ,չքավորության մեզմում,կոռռուպցիա…նույնիսկ ծիլերը չեն երեւում ՝տվյալ հարցերի լուծման համար։Վերջին 17 տարում լսում էնք միյայն,որ անցումային փուլ,էվոլուցիոն զարգացում….Հիմնախնդիրների լուծման կոնկրետ միջոցառումներ ՝գոյություն չունեն,հակառակ դեպքում ՝բանտերում կհայտնվեն իրենց հարազատները,մերձավորները,ընկերները եւ քավոր -սանիկները։Պապիկյանի լավատեսությունը հարգում եմ ,բայց ընդունում,10 տոկոսանոց նման պայքարը՝մենք ունենք արդեն՝ոչ պակաս 17տարի եւ ունենք այն ՝ինչ ունենք…։
Պապիկյանի լավատեսությունը հարգում էմ,բայց չեմ ընդունում(մնացածը ինչպես կա).
նշում է, մասնավորապես, որ հաղթողները ոչ միայն հայ զինվորներն էին, այլեւ Առնո Բաբաջանյանը, Սարոյանը, Փարաջանովը, Սարյանը, Ազնավուրը: Դա շատ խորը եւ ճիշտ միտք է…….
Հարգելի Պապիկյան աչքիս 5 հայերից 4-ը Հայատանում չեն ապրել:
Տղայիտ խորհուրդ տուր որ սատկացնելը կապ չունի արեվելյան մարտարվեստի հետ: Հակարակոդին պետք է արժանապատվորեն հաղթել: Առավել եվս չգիտես կարող է այդ տղան ինքն էլ է ամաչում իր նախնիների արածներից: Թե չե սատկացնելուն սովորում են հետո կռիվը վերջանում է իսկ սատկացնելով մկրտված պաշտոնի են անցնոմ ասեք Սյունիքում……
Viktor A Badalyan
From Los Angeles
6843 Bevis Ave, Van Nuys, CA 91405
Մարդկանց մեծ մասը կտրականապես չի ընդունում, որ ինչ որ մեկը կարող է անել այն, ինչ իրենք ի վիճակի չեն անել…, ունենալ հատկանիշներ, որոնք իրենց կարծիքով միայն գրքերում ու կինոներում են լինում, իսկ իրական կյանքում` ոչ…
Չընդունելուց զատ` նաև ամեն կերպ պայքարի են դուրս գալիս այդ “խենթերի” դեմ` իրենք իրենց ապացուցելու համար , որ ճիշտը իրենց կենսակերպն է: ԵՎ կարևոր չէ, թե ինչ բարձր մակարդակի է հասցվում այդ պայքարում դեմագոգիան և լեզվի ճարպկությունը: Կարևորն այն է, որ ինչպես շատ ճիշտ նշեց Մաքսիմը` Ճիշտը միևնույն է մեկն է, և այդ հարցում իրոք Նիցշեն գլուխը պատին է տվել….
Բացի այդ, կարևորը այն է, որ “խենթերի” հեչ վեջն էլ չի, և նրանք “մեկ է, իրենց էշը քշելու են…”