Քանդակագործ Լեւոն Թոքմաջյանը դեմ չէ ստեղծագործական միություններին, բայց կարծում է, որ առանց միության էլ կարելի է «յոլա» գնալ
ՀՀ ժողովրդական նկարիչ եւ անվանի քանդակագործ Լեւոն Թոքմաջյանի համար ՀՀ նկարիչների միության անդամ լինելը խրախուսանքի նման մի բան է: Նրա ձեւակերպմամբ, նման կարգավիճակը վերաբերում է բոլոր ստեղծագործական միություններին, որոնք այլեւս չունեն նախկին լիազորություններն ու հզորությունը:
«Ժամանակին, երբ ստեղծվեցին այդ կառույցները, դրանք միություն էին, այսինքն՝ բոլորին համախմբելու նպատակ ունեին, իսկ դա նշանակում էր, որ նրանք կարող էին արվեստագետների տնտեսական, սոցիալական, ստեղծագործական, ֆինանսական հարցեր քննարկել ու լուծել: Օրինակ, տարիներ առաջ, երբ ես ՀՀ նկարիչների միության քարտուղարն էի, իմ ասպարեզն էր նկարիչներին բնակարաններով եւ արվեստանոցներով ապահովելը, արվեստանոցներ եւ բնակարաններ էինք բաշխում, գործուղումներ, ցուցահանդեսների գնումներ կազմակերպում: Մոսկվայից հանձնաժողովներ էին գալիս, պատվերներ տալիս, այդպիսով արվեստագետը մխրճված էր ստեղծագործական գործընթացի մեջ, նաեւ կարողանում էր գլուխը պահել: Այսօր նման մոտեցում չկա: Եվ այլ մոտեցման պատճառը ստեղծագործական միության ղեկավարության հետ կապ չունի, սիստեմ է փոխվել, մասնավորն է պատվիրում, ճաշակ թելադրում»,- «Առավոտի» հետ զրույցում ասում է քանդակագործը: Մեր զրուցակիցը կարծում է, որ ստեղծագործական միություններ արտահայտությունից այլեւս պետք է հանել ստեղծագործական բառը, որովհետեւ, նրա խոսքով՝ «ստեղծագործական մոմենտը չկա, ինչ-որ ստեղծվում է, դա անհատ արվեստագետն է ստեղծում, նկարիչների, գրողների, մյուս միությունների պատերից դուրս: Եվ եթե պատերից դուրս է, ուրեմն միության պատերը ինչի՞ն պիտի ծառայեն: Մյուս կողմից էլ՝ դեմ չեմ, որ միությունները մնան, որովհետեւ ամբողջ աշխարհում ստեղծագործական ասոցիացիաներ, խմբավորումներ կան: Օրինակ, Ճապոնիայում հանդիպել եմ մերկ կանանց նկարներ նախընտրող նկարիչների ասոցիացիայի կամ նկարիչների խմբավորման, որոնք նախընտրում են կենդանական աշխարհի ներկայացուցիչներ նկարել: Իմ կարծիքով՝ վատ չէ, երբ նման նախասիրությունը, ճաշակ ունեցող մարդիկ հավաքվում են»:
Խոսելով ստեղծագործական միությունների համագումարներից, Լեւոն Թոքմաջյանն ասում է. «Հիմնականում կռիվը աթոռի համար է, միությունների շենքերի, ամառանոցների, օրինակ՝ Կոմպոզիտորների Դիլիջանի ստեղծագործական տան, Նկարիչների՝ Շորժայի կամ Ծաղկաձորի տների: Դրանք բոլոր անդամներինն են»:
Քանդակագործը մեզ հետ զրույցում փաստում է, որ Նկարիչների միության անդամը միության ներսում ցուցահանդես անելու համար վճարում է, իհարկե ավելի պակաս, քան այն նկարիչը, որը անդամ չէ: Նաեւ մտահոգվում է. «Օրինակ, ինչո՞ւ մենք մեր միության ներսում ցուցադրվելու համար պիտի գումար վճարենք: Էլ չեմ ասում, որ վաղը-մյուս օրը մեր՝ չլինելուց հետո մեր զավակներից են այդ գումարը վերցնելու: Բաներ կան, որ պետք է կարգավորվեն: Կարծում եմ՝ Նկարիչների միության նորընտիր ղեկավարությունը, վարչությունը գոնե պետք է այս մասին մտածի»: Արվեստագետը՝ պատասխանելով «Առավոտի» հարցին, ասաց, որ չէր ուզենա լինել Նկարիչների միության ղեկավար կազմում՝ համարելով դա անիմաստ բան. «Դա ինձ ոչինչ չի տա: Այսպես թե այնպես ես եւ իմ տղաները կարողանում ենք գնալ միջազգային սիմպոզիումների, անհատական հրավերներ ենք ստանում: Ինձ ճանաչում են, գիտեն, իմ արած գործերը: Նույնն էլ որդիս՝ Հայկը: Ամբողջ Եվրոպան նրան ձեռքից ձեռք է խլում, հիմա միությունն ի՞նչ կապ ունի այստեղ…»:
Անդրադառնալով նկարիչ Շոթա Խաչատրյանի խնդրին, որը 500 աշխատանքներով հանդերձ կարող է ակամա «տնանկ» դառնալ, ստեղծագործելու ու ապրելու պայմանների բացակայության պատճառով, Լեւոն Թոքմաջյանը նշեց. «Ամեն նկարիչ պետք է իր հարցերը փորձի ինքնուրույն լուծել: Առաջվանը չի, որ Նկարիչների միությունը քաղաքապետարանին դիմի, քաղաքապետարանը արվեստանոց տա՝ ամեն ինչ մասնավոր է: Ավելի կարեւոր հարցեր կան, օրինակ, ժամանակին Նկարիչների միության անդամությունը նաեւ թոշակի ստաժ էր համարվում: Հիմա նման բան գոյություն չունի, ու անդամ լինելը զուտ բարոյական խրախուսում է»: Արվեստագետը նաեւ ընդունում է, որ ստեղծագործողները միջոցների ու հացի խնդիր ունեն. «Սարյանի նման նկարիչը ժամանակին գնացել է սարուձոր, չոլ ու անտառ է նկարել: Այսօր ամեն նկարիչ չի կարող դա իրեն թույլ տալ»:
ԳՈՀԱՐ ՀԱԿՈԲՅԱՆ
«Առավոտ» օրաթերթ
