Եթե տրանսպորտի ուղեվարձը հունվարի 1-ից դառնա 150 դրամ, դա կլինի քաղաքապետարանի սխալ, անարդար, չմտածված որոշում: Ես դրա դեմ կգրեմ ու կխոսեմ, գուցե կմասնակցեմ դրա դեմ կազմակերպվելիք խաղաղ (ընդգծում եմ՝ խաղաղ) ցույցերին, ես կփորձեմ մարդկանց տեղափոխել խմբագրության մեքենայով, ես կոչ կանեմ բոյկոտել այդ տրանսպորտը (ի դեպ, 60-ականներին այդպես էր Մարտին Լյութեր Քինգը պայքարում ռասայական խտրականության դեմ, որն, ինչպես հայտնի է, արտահայտվում էր նաեւ տրանսպորտում հատուկ սպիտակների համար նախատեսված «լավ տեղերով»): Բայց եթե ես հայտնվեմ այդ տրանսպորտում, եւ ուղեվարձը սահմանված լինի 150 դրամ, ես կվճարեմ 150 դրամ: Վատ օրենքների դեմ պետք է պայքարել՝ այդ օրենքները փոխելու պահանջով, ոչ թե այդ օրենքները չկատարելով: Այստեղ է, իմ կարծիքով, այն սահմանագիծը, որի վրա պետք է կանգ առնի պետությունը (պետությունը, ոչ թե իշխանությունը) հարգող քաղաքացին:
Այո, Հայաստանում, ԱՊՀ-ում, աֆրիկյան, ասիական, լատինաամերիկյան բազմաթիվ երկրներում օրենքները, Սահմանադրությունը, դատարանները՝ ամբողջ պետական համակարգը գոյություն ունեն բացառապես մի նպատակով՝ լեգիտիմացնել իշխանության որոշումները, ապահովել իշխանավորների նյութական կոմֆորտը: Դրանից, սակայն, չի բխում, որ այդ օրենքները պետք է արհամարհել: «Բա իրե՞նք» փաստարկը չպիտի գործի, այլապես քո նպատակահարմարությամբ առաջնորդվելով՝ դու «իրենցից» ոչնչով չես տարբերվի: Երբ 2003 եւ 2013 թվականներին իշխանությունները ընտրություններ էին կեղծում, նրանց գլխավոր փաստարկներից էր՝ «բա դու պատկերացնո՞ւմ ես, որ Ստյոպիկը կամ Րաֆֆին նախագահ լինեն՝ երկիրը կկործանվի»: Վստահ եմ, որ հիշյալ ընդդիմադիր թեկնածուները լավ չէին ղեկավարելու երկիրը, բայց լեգիտիմության խնդիրը, ինչպես ցույց է տալիս փորձը, շատ ավելի կարեւոր է ներքին եւ արտաքին խնդիրները լուծելու համար, քան ղեկավարելու բուն ունակությունները:
Մենք չենք ունենա իրավական պետություն այնքան ժամանակ, քանի դեռ Հայաստանի բնակիչները, այդ թվում՝ իշխանությունն ու ընդդիմութունը, տառապում են իրավական նիհիլիզմով, մինչեւ որ նրանք, ովքեր իրենց մտավորական են համարում, «բարձր նկատառումներով» արդարացնեն որեւէ ապօրինություն: Կարճ ասած, երբ մենք քայլում ենք փողոցով եւ տեսնում ենք, որ այն թքոտած է ու աղտոտած, ասենք՝ «դե, միեւնույն է՝ բարդակ է, եկեք մենք էլ թքենք»: Հասկանալի չէ՞, որ մեզնից առաջ մի հազար հոգի հենց այդպես է մտածել:
Հայտնի ռուս ռեժիսոր Անդրեյ Կոնչալովսկին իր վերջին հարցազրույցներից մեկում ասել է. «Մտավորականները Ռուսաստանում այն մարդիկ են, որոնք կարծում են, թե գիտեն՝ ինչպես փոխել կյանքը երկրում: Նրանք պետք է որ ինչ-որ տեղ ունենային իշխանության մեջ, բայց, չգիտես ինչու, այդ տեղն իրենց համար երբեք չի հատկացվում: Երբ մարդն ընկնում է իշխանության մեջ, նա դադարում է մտավորական լինելուց… Ես չգիտեմ, թե ինչ է մտավորականությունը: Ես գիտեմ, թե ով է մտավորական մարդը: Դա մի մարդ է, որը գիտակցել է իր պարտականություններն ավելի շատ, քան իրավունքները»:
Կարդացեք նաև
ԱՐԱՄ ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ
Սենց բան կլինի?Մի ժամ ման եմ գալիս ինչից ՞կպնեմ՞, չեմ գտնում)))
Հարգելի պ–ն Աբրահամյան՛ չէ որ մենք բոլորս էլ գիտենք, որ համենայնդեպս առաջիկա տասնամյակներում Ձեր նշած «բարձր նկատառումներով» արդարացումները և փողոցում թքելը շարունակվելու են։ Ստացվում է; որ պետք է դեռ երկար սպասենք։
Պրն Աբրահամյան,եթե չեմ սխալվում այն ժամանակ խմբագրության մեքենայով մարդկանց չտեղափոխեցիք և չմասնակցեցիք խաղաղ ցույցերին,իսկ ամենաարդյունավետ միջոցը,ին կարծիքով ,հանդիսացավ այդ որոշումի բոյկոտումը 150 դրամ չվճարելով,որը նույնպես խաղաղ ակցիա էր,և ոչ մեկի առողջությունը չեր վտանգում և արդյունք տվեց:
Զարգացած երկրներում հասարական տրանսպորտից օգտվողներին առաջարկվում են մշտական տոմսեր.` ամսեկան, շաբաթական և մեկօրյա կտվածքով, որոնց գները համապատասխանաբար կազմում են մոտ 100, 30, և 8 դոլար, այն դեպքում երբ նվազագույն աշխատավարձը 10 դոլար է մեկ ժամի համար, իսկ տարեցների և ուսանողներւ համար գործում են զեղչված սակագներ:
Միաժամանակ, եթե քաղաքացին պետք է փոխի տրանսպորտը/երթուղին իր վերջնանպատակ վայր հասնելու համար, նա ամեն երթուղուց օգտվելու համար առանձին չի վճարում; փոխարենը առաջին անգամ վճարումը կատարելիս ստանում է մի տոմսակ, որի վրա գրված է ժամը, և այդ տոմսակը ուժի մեջ է երկու ժամ, հաջորդ բոլոր երթուղիներից օգտվելիս, նա պարզապես ցույց է տալիս այդ տոմսակը
Նացիստական Գերմանիայում ստեղծվեցին օրենքներ՝ հակամարդկային, ռասիստական օրենքներ: Դրանք նույնպես օրենքներ էին, որոնք խախտում էին մարդու բնական իրավունքները…
Այո, միջնադարում էլ կային օրենքներ, ըստ որոց այլխոհներին այրում էին կրակի վրա: Իսկ Ռուսաստանում օրենքը ճորտատիրական կարգեր էր հաստատում: Եկեք, այնուամենայնիվ, դառնանք 21-րդ դարի Հայաստան:
“Եթե տրանսպորտի ուղեվարձը հունվարի 1-ից դառնա 150 դրամ, դա կլինի քաղաքապետարանի սխալ, անարդար, չմտածված որոշում” – այսպես են նաև մտածում գրեթե բոլոր երևանցիները (բացի գծատերերից ու նրանց հովանավորներից):
“Բայց եթե ես հայտնվեմ այդ տրանսպորտում, և ուղեվարձը սահմանված լինի 150 դրամ, ես կվճարեմ 150 դրամ” – օրինապահության տեսակետից այս մոտեցումը հասկանալի է, բայց եթե այդպես վարվեին նաև “Վճարում ենք 100 դրամ” ակցիայի մասնակիցները, ապա կասկածից վեր է, որ մենք մինչև օրս կշարունակեինք վճարել 150 դրամ, իսկ սայլը տեղից չէր շարժվի:
Բոլորս ենք ձգտում, որ Հայաստանում օրինապահությունը դառնա համատարած (տեսեք թե ինչ համբերատարությամբ են այսօր մեր հետիոտների ստվար մեծամասնությունը սպասում լուսաֆորի կանաչ ազդանշանի միանալուն): Բայց օրինապահության կայացմանը էապես խանգարում են Ձեր նշած “սխալ, անարդար, չմտածված” որոշումներ կայացնողները:
Կարծում եմ, ես հակիրճ էի, իսկ դուք բացեցիք փակագծերը:Համոզիչ էր:
Թեև ինքս հիմնականում օրինապաշտ եմ, երևի չհամաձայնեմ, որ գործող օրենքները պիտի միշտ պահպանել, քանի որ 21-դարում նույնպես օրինակներ կան, որոնք ասում են, որ եթե օրենքը չխախվի, ապա զարգացում չի լինի: Օրենքը խախտելու ամենավառ արդյունքը մեր Անկախության ձեռքբերումն էր և Արցախի ազատագրումը;Քանի որ Ազատության հրապարակի 1988թ բոլոր հավաքները ըստ այն ժամանակ գործող օրենքների անօրինական էին;
Ցանկացած օրենք միշտ հետադիմական է, քանի որ ընդունվել էէ անցյալում;
Էստոնիայի մայրաքաղաք Տալլիննում գործում է քաղաքային տրանսպորտի բոլոր տարատեսակները,
և բոլորն էլ մայրաքաղաքի բնակիչների համար անվճար է, սպասարկման որակը՝ արտակարգ:
Երբ ներկայիս քաղաքապետ՝ Էդգար Սավիսարը մի քանի տարի առաջ հայտարարեց այս մասին, բոլորին, մեղմ ասած անիրական թվաց,՝ ընտրության փիառ, հատկապես երբ հայտարարեց, որ ծախսերն էլ 30% կրճատվելու է՝ քաղաքի բյուջեում: Իսկ՝ ազգային հերոսի տղա՝ Տարոնը բռնել է իր
վերադասի ճանփան, և բացի թալանից մի բան կփոխի երբ նա մի օր գա ու ասի՝ -Տարոոոոն, բալա,
մատտտաղդ տառնամ,՝ ՍՈՒՐՈՒՆ ՉԻ: Սակայն նման բան չի ասի, քանի որ հիմքում՝ թալանն է:
Իսկ որ օրենքը կատարելով պայքարել,՝ այդ իսկ սխալ օրենքի դեմ՝ Հայաստանում, այսինքն անօրեն
երկրում՝ աբսուրդային է: Ներեցեք, որ գնահատականը կոպիտ է հնչում, բայց դա է իրականությունը:
Հիանալի հոդված եք գրել, պարոն Աբրահամյան։ Կարդալով ձեր հոդվածը ես վերագնահաատեցի իմ վերաբերմունքը մեր նուրագույն պատմության և ընդհանրապես պատմության, տարբեր ժամանակաշրջաններում տեղի ունեցածին։
Օրինակ. 2008թ երբ Քոչարյանը բանակը օգտագործեց բնակչության դեմ, ես դրան դեմ էի, այն ժամանակ չէի հասկանում ինչու, հիմա հասկանում եմ՝ որովհետև նա խախտել էր ՀՀ օրենքը։
2018 (կամ ցանկացած այլ) թվականին, երբ Սարգսյանը բանակը կօգտագործի բնակչության դեմ, ես արդեն դրան դեմ չեմ լինի, քանի որ դա արդեն թույլատրվում է ՀՀ ՕՐԵՔՆԵՐՈՎ։
Հենց որ ընդունվի օրենք, որ տրանսպորտը դառնում է 150 դրամ, իմ բոլոր բարեկամներին նամակ կգրեմ, պահանջելով վճարել 150։։ Ովքեր, որ մեքենա ունեն կհորդորեմ ձրի մարդ տեղափոխել, մինչև օրենք ընդունվի, որ ձրի մարդ տեղափոխելը արգելվում է։
30ական թվականներին օրենքը պահանջում էր մատնել հարազատներին, եթե նրանք տանը մի բան կասեին Սովետական իշխանության դեմ, ափսոսում եմ, որ այդ ժամանակներում չեմ ապրել, ինչ հաճույքով կկատարեի օրենքը!
Եվ վերջապես, ես ապրում եմ Ֆրանսիայում, 2 հայ եմ ճանաչոում որոնք առանց իրավունքի ապրում են այտեղ և աշխատում են տեղացի մի հայի մոտ։ ՕՐԵՆՔԸ պահանջում է՝ անօրինական աշխատողների մասին հարկայինին տեղյակ պահել։ Ամոթով ասում եմ ձեզ, որ մինչև հիմա չեմ տեղեկացրել։ Քաջությունս չի բավարարել։ Հիմա ինչ անեմ, ենթարկվեմ օրենքին? Սպասում եմ ձեր խորհրդին։
Եվ ընդհանրապես, կա մի որևէ օրենք, որին օրինապաշտ մարդը պետք է չենթարկվի?
ՀԱՐՑԸ ՄՆԱՑ ԱՆՊԱՏԱՍԽԱՆ, պարոն Աբրահամյան, մնաց նույն ձևով անպատասխան, ինչպես Հայաստանի ցանկացած իշխանության և ցանկացած ընդդիմության ուղղված ցանկացած հարց։
Կրկնում եմ հարցը. Մատնեմ, ենթարկվելով օրենքին, թե չմատնեմ՝ չենթարկվելով օրենքին?
Իհարկե, մատնեք:
Շնորհակալ եմ, պարոն Աբրահամյան, խղճիցս ծանր քար ընկավ՝ անպայման կմատնեմ։ Այնուամենայնիվ, մի փոքր դեռ կասկածում եմ։ Հայկական համայնքի հետ հարցեր եթե առաջանան, կարող եմ ձեր թույլատրությամբ, ձեզ վկայակոչել, և ասել որ, ձեր հորդորով եմ արել և որ դուք էլ անպայման նույնը կանեիք?
Երբ 2003 եւ 2013 թվականներին իշխանությունները ընտրություններ էին կեղծում, նրանց գլխավոր փաստարկներից էր՝ «բա դու պատկերացնո՞ւմ ես, որ Ստյոպիկը կամ Րաֆֆին նախագահ լինեն՝ երկիրը կկործանվի»:
<>
Դուք նույն կերպ եք մտածում ինչպես իրենք:
Դուք ասում եք նույն բանը ինչ իրենք:
Եթե ամեն ինչ գիտեք իշիւանության նման, գուցե ասեք ով կարող է լավ ղեկավարել:
Միայն չտաք ՀԱԿ-ի անունը դա խփված խաղաթուղթ է:
Իմ ֆրանսիացի եղբայր Արսեն, եթե մտքիդ կա որեւէ մեկին մատնելը, չեմ կարծում, որ պարոն Աբրահամյանի խորհրդի կարիքն ունես: Քո երկրի օրենքները գուցե քեզ պարտադրում են մատնել որեւէ մեկին, Հայաստանում ՊԵԿ-ն ինքն է գտնում անօրինական աշխատողներին եւ ոչ մեկին չի պարտադրում մատնել, բայց եթե քո խելքին մարդիկ են լինում, կարող են ասել՝ էսինչն ասաց, էնինչն ասաց, օրենքն ասաց ու մատնեն: Բայց քանի որ քո երկիրը այնքան լավ երկիր է, որ դու եւ քո նման շատերը նախընտրում են այնտեղ ապրել, ուրեմն այդ լավ երկիրը սրան-նրան մատնելու մասին օրենքներով է լավը դարձել:
Որքան հասկացա, պարոն Աբրահամյանը իր այս հոդվածով ի՛ր օրինակն է բերել, թե ինքն ինչպես կվարվեր եւ ասում է, որ իր համար պետություն կայացնելու համար գլխավոր պայմանը օրենքներին ենթարկվելն է՝ դրանց դեմ բողոքելով եւ դրանք լավացնելով: Կան մարդիկ էլ, որոնց համար սուրբ պարտք է օրենքներին չենթարկվելը: Քեզ նման մարդիկ էլ գնում են ուրիշների պատրաստի երկրում են ապրում: Եվ որեւէ մեկի պետքն էլ չէ, թե դու դեմ կլինես իմ երկրի տրանսպորտի թանկացմանը, թե կողմ, գնա քո երկրում թոշակառուների տարիքի նվազեցման համար պայքարի:
Ւմ Հայաստանցի հարազատ, շատ շնորհակալ եմ ձեզանից, Պարոն Աբրահամյանի ասածի յուրօրինակ մեկնաբանության համար, բայց եկեք թույլ տանք Պարոն Աբրահամյանին՝ անձամբ պատասխանել իրեն առաջադրված հարցերին։
Ինչ վերաբերվում է ձեր անհանգստությանը Ֆրանսիայում անընդհատ աճող կենսաթոշակի անցնելու տարիքին՝ ապա ձեզանից շնորհակալ եմ, ինձ էլ է դա անհանգստացնում։ Սրիկա կառավարության «հիմնավորումը» հետևյալն է՝ վերջին 25 տաարվա ընթացքում ձեր կյանքի միջին տևողությունը ավելլացել է 8 տարով (երեսով են տալիս) հետևաբար, դուք պետք է աշխատեք ավելի երկար, քե չէ կխախտվի աշխատող֊չաշխատող բնակչության հարաբերությունը և թոշակառունի կյանքի որակը ապահովել չենք կարող։
Ես էլ ասում եմ՝ «ոչ՜,սրիկաներ, եթե դուք, մեր կյանքի միջին տևողություն հասցնեք նույնիսկ120 տարվա, 30 տաարուց ավել մեկ է չենք աշխատելու, որտեղից ուզում եք փողը ճարեք և փակվեեք»։
Դոք ճիշտ ուղու վրա եք՝ ինչքան շատ անհանգստանաք այլ երկրնեի պպրոբլեմներով, այնքան շատ որիշները կանհանգստանան ձեր պրոբլեմներով, ի վերջո՝ նոյն մոլորակի վրա ենք ապրոում։ Թե չէ ՀՀ բնաակիչները, մի տտեսակ, ներփակված են, կարծես 15 թվականի ցեղասպանությոնից, Ղարաբաղից և 45 հազար նվազագույն աշխատավարձից բացի այլ աշխարհ չկա։
Իսկ Պարոն Աբրահամյանը համառորեն չի պատասխաանում իրեն ողղված հարցերին.)
Արսեն ջան, սա հեռակա հարցազրույց չի, սա հոդվածի քննարկում է: Դուք հարց տվեցիք մատնելու մասին, ես պատասխանեցի: Երեւի, էլի հարցեր ունեք, սիրով կպատասխանեմ, երբ ժամանակ կունենամ: Ուղարկեք, խնդրեմ Ջեր հարցերը [email protected] հասցեով: Ես կպատասխանեմ: Հետո հրապարակենք «Առավոտում» որպես ընթերցող Արսեն Գրիգորյանի (եթե ճիշտ եմ գրել Ձեր ազգանունը) հարցազրույցը Արամ Աբրահամյանի հետ: Այդպիսով մենք Ձեզ հետ միասին նոր ժանրի հիմնադիրները կդանռնանք՝ «Ընթերցողը հարցազրույց է վերցնում խմբագրից»:
Շնորհակալ եմ, կփորձեմ, բայց ոչ ամիջապես։ Հիմա, ցաոք սրտի ստիպված եմ գնալ աշխատանքի։
Հարգելի՛ Արսեն, յուրաքանչյուրի իրավունքն է ապրել այն երկրում, որտեղ նա ցանկանում է: Դուք օգտվել եք այդ իրավունքից: Բարի եղեք այդ դեպքում հարգել նաև իմ, հայաստանաբնակիս իրավունքը: Ուրախ եմ, որ Ձեր երկրում՝ Ֆրանսիայում ամեն ինչ լավ է և խնդիրներ չկան, և կառավարությունը օր ու գիշեր մտածում է ոչ թե իշխանությունը պահելու կամ 75 տոկոս եկամտահարկ սահմանելու մասին, այլ քաղաքացիների բարօրության մասին:
Ես բնակվում եմ ԻՄ Հայաստանում, թշվառ, աղքատ, ապօրինի իշխանությամբ, առօրյա անվերջանալի խնդիրներով և փորձում եմ անել ինձնից կախված հնարավորը՝ ԻՄ Հայաստանը ավելի լավը դարձնել: Հետևաբար ֆրանսիացու Ֆրանսիայում ապրող հայը չունի բարոյական իրավունք ինձ ծաղրելու կամ հեգնելու:
Հարգելի պարոնայք, Տարոնի որոշումը ՀՀ օրենք չէ:
Անօրինականության արդարացման մի օրինակ հենց նոր տեսա Ֆեյսբուքում: Ահազանգերին, որ ոստիկանապետը անձամբ ծեծել է Շանթ Հարությունյանին, մեկը գրել էր. ՚՚Բ…եր» ու «գ…եր» կանչող Շանթից չի բացառվում, որ Վովա Գասպարյանին տեսնելով Շանթը սկսել է հայհոյել ու հիշել Վովա Գասպարյանի նախնիներին: Այդ դեպքում, քֆուրի դեպքում, ով ուզում ա լինի, լուբոյ տղա, գենեռալ, բանվոր, գիտնական, ֆուտբոլիս, մեկ է ծեծելու էր՚՚: Ստացվում է, որ ապօրինությունները կարելի է արդարացնել տղայականով, ախպերականով, ճշտով եւ այլն… Մինչեւ չազատվենք այս մտայնություններից՝ դժվար թե կարողանանք իրավական երկիր սարքել, որտեղ ԲՈԼՈՐԸ ՕՐԵՆՔԻ ԱՌԱՋ ՀԱՎԱՍԱՐ ԵՆ: Իսկ մտածելով՝ էս օրենքը լավը չի, էն օրենքը հիմարություն է, ամեն մեկը կարող է արդարացնել իր ապօրինությունները: Սկսենք մեզնից, որ կարողանանք պահանջել մյուսներից: Համաձայն եմ Արամ Աբրահամյանի խմբագրականի հետ ամբողջությամբ: Իրավական երկիր դառնալու ճանապարհին պետք է կուլ տալ նաեւ վատ օրենքների պատճառած դժվարությունները եւ ամեն ինչ անել՝ դրանք լավացնելու համար: Ես, օրինակ, իմ փողոց մտնելու համար գրեթե մեկ կմ շրջանցում եմ անում, ի տարբերություն շատ-շատերի, որոնք միանգամից, կտրելով հոծ գիծը, թեքվում են ձախ՝ մտնում փողոց: Նրանք ժամանակ եւ բենզին են շահում, իսկ ես ինձ լավ եմ զգում, որ արել եմ այն, ինչ պետք է անեի: