Օրերս Երեւանի Մոսկվայի տանը կայացավ ժամանակակից ռուս գրականության դեմքերից մեկի՝ Յուրի Պոլյակովի «Ընկածների երկինքը» գրքի շնորհանդեսը՝ Լիա Իվանյանի թարգմանությամբ, որին հաջորդեց համանուն ֆիլմի պրեմիերան: Ֆիլմի մոսկովյան առաջին ցուցադրությունը նախատեսված է 2014թ. փետրվարին:
«Ուլիկը կաթի մեջ», «Սնկերի արքան» վեպերից հետո վերոհիշյալ երկը Լիա Իվանյանի երրորդ անդրադարձն է Պոլյակովի ստեղծագործություններին:
«Առավոտի» հետ զրույցում թարգմանչուհին ասաց, որ 1997թ. գրված «Ընկածների երկինքը» վիպակը բազում մրցանակների է արժանացել եւ առայսօր վերահրատարակվում է ու թարգմանվում: «Պոլյակովի ստեղծագործությունները խորհրդային շրջանում ձեւավորված եւ խորհրդային երկրի փլուզումից հետո շուկայական քաոսային շրջանում հայտնված մարդկանց հոգեվիճակի արտացոլումն են: Իրադարձությունների կենտրոնում մարդն է՝ իր ներաշխարհով, հատկապես զգացմունքներով: Ինչպես «Ընկածների երկինքը» վիպակի հերոսը՝ բիզնեսմեն Շարմանովն է ասում՝ իր «ասեղը» Կատերինայի բռունցքում է: Կարճ ասած՝ հերոսի կյանքի ուղղորդողը կրքոտ սերն է մի կնոջ հանդեպ, ում մարդկային տեսակը անընդունելի է ու վնասակար իր եւ բիզնեսի համար: Այնուամենայնիվ, Շարմանովը գնում է գրեթե գիտակցված կործանման՝ ոչ մի կերպ չկարողանալով սանձել կիրքը Կատերինայի նկատմամբ»,- այսպես հակիրճ ներկայացրեց թարգմանչուհին վիպակի սյուժեն: Լիա Իվանյանը հայտնեց նաեւ, որ թարգմանության միակ դժվարությունը էրոտիկ պահերը ներկայացնելն էր նույն վարպետությամբ՝ ինչ հեղինակի մոտ էր. «Սովորաբար, ի տարբերություն ռուսերենի, հայերենում էրոտիկ բառապաշարը կամ խիստ գռեհիկ է, կամ հնչում է վերամբարձ: Ստիպված էի բառարանները քրքրելով գտնել դիպուկ, բայց, բնականաբար՝ ոչ հայհոյախառն արտահայտություններ…»:
Շուրջ երկու ժամ տեւողությամբ ֆիլմի գործողություններին հանդիսատեսը հետեւեց համակ ուշադրությամբ, եւ պատճառը, կարծում ենք, բնավ էլ բաց տեսարանները չէին: Գլխավոր դերակատարներ Կիրիլ Պլետնյովի եւ Եկատերինա Վիլկովայի խաղը, ինչպես նաեւ էրոտիկ տեսարանների մատուցումը եւ ընդհանրապես ողջ ռեժիսուրան, ի պատիվ Վալենտին Դոնսկոյի, արվեստով էր, զերծ՝ վուլգարությունից:
«Առավոտի» հետ զրույցում Պոլյակովը նախ հայտնեց, թե հայ գործընկերները բարձր կարծիք են հայտնել ստեղծագործության թարգմանության առիթով, հետո էլ ասաց. «Ֆիլմի ստեղծմանը չի աջակցել ոչ մի պետական կառույց, այն ամբողջությամբ հովանավորել է 43-ամյա բիզնեսմեն համերկրացիս, ում համար, փաստորեն, վիպակս դարձել է սեղանի գիրք, քանի որ ինքը անցել է գրեթե նույն ճանապարհը, ինչ ստեղծագործությանս հերոսը»:
Կեսկատակ-կեսլուրջ հարցին, թե ողբերգական ավարտ ունեցող երկը արդյո՞ք յուրատեսակ ուղերձ է ցոփ ու շվայտ կյանքով ապրող ժամանակակից մեծահարուստներին, մեր զրուցակիցը պատասխանեց. «Ես կասեի՝ սա ուղերձ է աշխարհի գուցե մեծամասնություն կազմող այն հարուստներին, որոնց համար շեֆ-քարտուղարուհի սիրային կապը օրինաչափ է՝ «Չ տՏՐÿՊՍպ Չպքպռ…»: Իսկ թե ինչու ֆիլմի պրեմիերան կայացավ Երեւանում, Յուրի Պոլյակովն ասաց. «Նախ տեղին էր մեկտեղել հայերեն թարգմանության եւ ֆիլմի շնորհանդեսները, հետո էլ Հայաստանն իմ մեջ եղել է ու կա որպես ընդգծված մշակութային բարձրարվեստ երկիր»:
Մեր զրուցակիցները տեղեկացրին, որ փոխադարձ համաձայնությամբ սկսվել են նաեւ «Փախուստ հղացա…» վեպի հայերեն թարգմանության աշխատանքները: «1990-ականների սկզբներին, մենք՝ տարված մեր ցավերով՝ երկրաշարժ, Արցախյան պատերազմ եւ այլն, մտքներովս անգամ չէր կարող անցնել, թե այդ շրջանում ի՜նչ դժվարությունների առջեւ են կանգնել ռուսները: Վեպը ներկայացնում է նրանց գլխին եկածը, չնայած սյուժեի հիմքում դարձյալ սիրային խարդավանքներ են»,- փակագծերն առանց բացելու՝ հայտնեց Լիա Իվանյանը:
ՍԱՄՎԵԼ ԴԱՆԻԵԼՅԱՆ
Լուսանկարում` Լիա Իվանյանն ու Յուրի Պոլյակովը:
«Առավոտ» օրաթերթ
