Զորի Բալայանի հայտնի նամակը դարձել է բուռն քննարկումների նյութ նաև Արցախում: Կարծիքները տարբեր են, ինչպես և կարելի էր սպասել, քանզի դեռ հասարակության մեջ կշիռ և հեղինակություն ունեցող ու կարոտախտով ապրող ավագ սերնդի ներկայացուցիչների մոտ ակնհայտ է նոր Ռուսաստանը ԽՍՀՄ-ի հետ նույնականացնելու մոլորությունը: Բայց և, կարելի է ասել, ավելի մեծ թիվ են կազմում Բալայանի տեսակետը չկիսողները: Նրանցից մեկն էլ Արցախյան շարժման առաջամարտիկ, «Կռունկ»-ի և Ազգային խորհրդի հախագահության անդամ, 1988-90 թթ.-ին Արցախի ինքնապաշտպանական ջոկատների շտաբի պետ (մինչև ձերբակալվելը ) , 1990-95 ՀՀ ԳԽ պատգամավոր Ռազմիկ Պետրոսյանն է:
– Զորի Բալայանի կարծիքը չեմ կիսում: Եվ ամենից առաջ այն պատճառով, որ նաև իրատեսական էլ չէ: Կարծեմ մեկ տարուց քիչ ավելի առաջ էր` Բաքվում ադրբեջանական իսթեբլիշմենտը Ղարաբաղի հարցի հետ կապված ինչ-որ խորհրդաժողով էր հրավիրել, որի օրակարգում այս հարցն էր` Մաքսային միությու՞ն թե՝ Եվրոինտեգրացիա: Եվ արդյունքում կայացվել է մոտավորապես այսպիսի որոշում` ով պատրաստակամություն կհայտնի լուծել Ղարաբաղի հարցը, մեր կողմնորոշումը կլինի դեպի նա: Ու դրանից հետո այդ երկու կողմերի հետ տարվող բանակցություններում ադրբեջանցիներն այդ հարցն են բարձրացնում:
Եթե խոսում ենք Գյուլիստանի պայմանագրի մասին, չպետք է մոռանանք, որ դրանից հետո Ադրբեջանի հետ Ռուսաստանը բազմաթիվ այլ պայմանագրեր էլ է ունեցել` ճանաչելով նրա անկախությունը: Ռուսաստանցի բարձրաստիճան պաշտոնյաներն ամենատարբեր առիթներով հնչեցնում են Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը ճանաչելու մասին իրենց հավաստիքները (ամենաթարմ օրինակը վերջերս ՌԴ արտգործնախարար Լավրովի արած հայտարարությունն էր` Մամեդյարովի հետ կայացած հանդիպման ժամանակ):
Ու եթե Պուտինն ուզում էլ է Արցախն իրեն միացած տեսնել, ապա դա ինքը տեսնում է միայն Ադրբեջանի կազմում` Մաքսային միություն մտնելու տեսքով, որովհետև նա նաև ինչ-որ կերպ էլ պիտի փոխհատուցի Ադրբեջանին` ՄՄ մտնելու համար: Իսկ թե ինչ է ուզում վերջինս, հայտնի է բոլորիս` Արցախը:
Կարդացեք նաև
Եվ միամիտ կլինի կարծելը, թե այդժամ Մոսկվան ասելու է, թե չի ճանաչում Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը: Ի՞նչ է առաջարկելու այդ դեպքում Զորի Բալայանը: Նա գիտի՞, որ ներկայումս գաղտնի բանակցություններ են ընթանում, ըստ որոնց Մոսկվան փորձում է ստանալ Բաքվի համաձայնությունը` Ադրբեջանի և Արցախի միջև գտնվող, ուրիշ խոսքով` մեր կողմից ազատագրված տարածքներ խաղաղարար ուժեր մտցնելու համար, ինչին, սակայն, առայժմ Բաքուն չի համաձայնվում, թեև հետո, ըստ էլի շրջանառվող լուրերի, այդ տարածքներն անցնելու են Ադրբեջանի վերահսկողության տակ:
Ընդհանրապես, ցանկացած նման հարց լուծելու ճանապարհին, վստահ եմ, պետք է հաշվի նստել ոչ միայն հասարակության կարծիքի հետ, այլ պետք է այդ լուծումը վերապահել աշխարհասփյուռ հայությանը, ով անհրաժեշտ պահին միշտ կանգնել է մեր կողքին, նաև` խուսափելու համար ճակատագրական սխալներից, որոնք միշտ հետապնդել են մեզ, ինչպես, օրինակ, անցյալ դարի 20-ականների սկզբին էր` Լևոն Միրզոյանի պարագայում. արցախահայությունն ութ անգամ ժողով էր արել` որոշելու համար իր կողմնորոշումը` դեպի Հայաստա՞ն, թե՝ դեպի Ադրբեջան: Յոթ դեպքերում արդյունքը եղել է Հայաստանի հետ միանալու օգտին: Ութերորդ անգամ, երբ Բաքվից եկել է Լևոն Միրզոյանը, այնպես են կազմակերպել, որ ժողովին մասնակցել են դեպի Ադրբեջան կողմնորոշվելու կողմնակիցները, և արդյունքում կատարվել է ճակատագրական սխալը: Չնայած որ Լ. Միրզոյանն էլ հայրենասեր էր, և նրա սիրտը ևս, Զ. Բալայանի պես, ցավում էր Արցախի համար,- նշեց պրն. Պետրոսյանը:
Կարեն ՄԻՐԶՈՅԱՆ
«Շուշի» թերթի գլխավոր խմբագիր
Ահա՝ թե որտեղ է թաքնված շան գլուխը:
Իսկ Ռազմիկ Պետրոսյանը տեսնես որտեղից գիտի Մոսկվայի ու Բաքվի գաղտնի բանակցությունների թեման…?
Ով ինչ խելքին փչի ասում է, հիմնավորումն էլ ` “ըստ շրջանառվող լուրերի..”, մյուսն էլ բազմանշանակ ավելացնում է իր սեփական դետեկտիվ մտքերը` հըմմ… բա տեսնում եք..?,կամ` ահա-ա-ա թե որտեղ է թաղված շան գլուխը…
Զորին աչքիս լույսը չի, բայց հաստատ ազգի թշնամի էլ չի: Տարիքով մարդ է, մեր պայքարի որոշակի փուլում էլ իր դերն է ունեցել անկասկած, դե հիմա իր մտքով անցել է, որ լավ բան է առաջարկում` գրել է մարդը: Այնպիսի “շուխուր” են բարձրացրել, ոնց որ Զորին Արցախը արդեն տվել ա Պուտինին, մենք էլ պիտի ազգովի ոտի ելնենք ու ետ բերենք… Դե լավ էլի, ամոթ ա, ավելի ճիշտ` ծիծաղելի է: