Կամ՝ գերտերությունները պետք է վերանայեն տարածաշրջանում իրենց մարտավարությունը
ԽՈՍՐՈՎ ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ
Ռուսաստանի պարագայում խնդիրը շատ պարզ է եւ հասկանալի՝ ցանկացած ոլորտում Հայաստանի հետ համագործակցության սերտացումը, իսկ հնարավորության դեպքում նաեւ երկու պետությունների միջեւ փոխշախկապված հարաբերությունների մի ամբողջ ցանցի ձեւավորումը, ավելի ամուր է կապում Հայաստանին Ռուսաստանի հետ եւ հետեւաբար նպաստում է Հայաստանում ռուսական ռազմաքաղաքական ներկայության, ուստի եւ հարավային ուղղությամբ Ռուսաստանի Դաշնության անվտանգության ապահովման համար կայուն եւ անշրջելի երաշխիքների ձեւավորմանը: Այս խնդրի հաջող իրականացմանը մեծապես նպաստում է այն պարագան, որ Հարավային Կովկասում Հայաստանն է Ռուսաստանի միակ բնական դաշնակիցը, քանի որ միայն մեր երկու պետությունների անվտանգության շահերն են համընկնում, ընդ որում՝ երկարաժամկետ կտրվածքով: Եվ թեպետ, ռուսական ամենատարբեր տրամաչափի քաղաքական եւ պետական գործիչներ, չինովնիկներ եւ վերլուծաբաններ շատ հաճախ անհաջող փորձում են մեր երկու երկրների հարաբերությունները ներկայացնել որպես մեծագույն զոհողությունների գնով բարեկամ հայ ժողովրդի անվտանգության ապահովման նպատակով Ռուսաստանի կողմից իրականացվող քաղաքականություն, այդուհանդերձ, «ալտրուիզմի» այդ դեմոնստրատիվ ներկայացումից իրերի իրական վիճակը չի փոխվում:
Կարդացեք նաև
Դժվար է ենթադրել, որ Ռուսաստանի քաղաքական վերնախավը եւ փորձագիտական ընկերակցությունը չեն գիտակցում իրենց պետության անվտանգության համար Հայաստանի հետ ռազմավարական գործընկերության գինն ու կարեւորությունը, այն օբյեկտիվ իրողությունը, որ Հայաստանի անվտանգությունը եւ Ռուսաստանի ռազմավարական շահերը դրանք հոմանիշներ են, որ առանց մեկի հնարավոր չէ հաջողությամբ իրականացնել մյուսը, որ Ռուսաստանի եւ Հայաստանի միջեւ փոխհարաբերությունները չեն կարող ձեւավորվել «պատրոն -հաճախորդ» բանաձեւով, որ այդ հարաբերությունները մեզ՝ հայերիս, պետք են ճիշտ այնքան, որքան իրենց՝ ռուսներին: Իհարկե՝ Ռուսաստանում այդ ամենը շատ լավ գիտակցում են: Ուղղակի աշխատում են զերծ մնալ այդ ակնհայտ ճշմարտությունների բարձրաձայնումից, քանի որ այդ կերպ հնարավոր է խուսափել Ռուսաստանի համար դրանց իրական «արժեքն» ընդունելու անհրաժեշտությունից՝ հնարավորինս խուսափելով այդ գործոնով պայմանավորված «ավելորդ» պարտավորվածություններից: Ի դեպ, ռուսական քաղաքական որոշ շրջանակներում մեր երկու պետությունների հեռահար շահերի համար որեւէ հեռանկար չխոստացող այս դիրքորոշման ձեւավորմանը մեծի մասամբ նպաստում ենք նաեւ մենք՝ հայերս, կամ ավելի ճիշտ՝ մեզանից ոմանք, որոնք իրենց դիրքորոշմամբ եւ մեկնաբանություններով, ստվերելով հայ-ռուսական հարաբերություններում Հայաստանի կարեւոր դերակատարումը, հանրային մտածողության մեջ արմատավորում են այն միտքը, որ «առանց ռուսների մենք կորած ենք», նպաստելով նաեւ ռուսական քաղաքական շրջանակներում այն մտայնության արմատավորմանը, որ «Չրպ ՐՈՉվՏ ՈՐՎÿվՈՎ վպՍցՊՈ ՊպՑՖրÿ»: Բայց ինչպես արդեն նշվեց, այս ամենից իրերի իրական էությունը չի փոխվում՝ առանց Հայաստանի հետ հուսալի գործընկերային հարաբերությունների Ռուսաստանին շատ դժվար կլինի ապահովել իր կայուն եւ անշրջելի անվտանգությունն ու ռազմավարական շահերի իրացման անընդհատությունը հարավային ուղղությամբ: Ահա թե ինչու է փոքրիկ Հայաստանը պետք Ռուսաստանին:
Իսկ ի՞նչը կարող է լինել Հայաստանի հետ հարաբերությունների հուսալիության եւ կայունության հիմնական գրավականը: Դրա համար պետք է այնպես անել, որ Հայաստանի համար (հավասարապես հայերի համար) Ռուսաստանը անընդհատ պահանջարկված լինի՝ թե՛ որպես ռազմաքաղաքական եւ թե՛ որպես տնտեսական «անփոխարինելի» գործընկեր: Ի դեպ, Ռուսաստանը տարբեր հաջողություններով այդ նույն տրամաբանությամբ է փորձում ձեւավորել իր հարաբերությունները նաեւ ԱՊՀ անդամ մնացած պետությունների հետ: Եվ ահա Ռուսաստանի այդ պահանջարկված եւ անփոխարինելի լինելու կարգավիճակին ցանկացած թվացյալ մարտահրավեր կամ անգամ մշուշոտ սպառնալիք՝ առավել եւս որեւէ գործընկերոջ արտաքին քաղաքական նախաձեռնությունների արդյունքում, արժանանում է ռուսական կողմի կոշտ գնահատականներին եւ ամենաանողոք հակազդեցությանը: Թերեւս դրանով պետք է բացատրել այն քայլերը, որոնք Ռուսաստանը ձեռնարկել է Արեւելյան գործընկերության ծրագրի անդամ պետություններից Ուկրաինայի եւ Մոլդովայի հանդեպ (չհայտարարված առեւտրային պատերազմ, էներգակիրների գների բարձրացման սպառնալիք, աշխատանքային միգրանտների վտարում, ազգամիջյան կոնֆլիկտների սրում եւ այլն) եւ որոնց, ըստ ռուս որոշ մեկնաբանների ձեւակերպման, «երախտամոռ» Հայաստանի նկատմամբ հնարավոր կիրառման մասին մինչեւ սեպտեմբերի 3-ը ռուսական լրատվամիջոցներում անընդհատ խոսում էին ռուս վերլուծաբաններն ու քաղաքական-դիվանագիտական կառույցների որոշ ներկայացուցիչներ:
Ընդ որում՝ Հայաստանի վերաբերյալ իրենց միակողմանի վերլուծություններում նրանք չէին կաշկանդվում նույնիսկ այնպիսի ակնհայտ իրողություններով, որ այդ նույն «երախտամոռ» Հայաստանը իր ողջ տնտեսական ենթակառուցվածքները տրամադրել է Ռուսաստանին եւ, ինչպես վայել է ռազմավարական գործընկերոջը, ազնվորեն կատարում է իր ստանձնած պարտավորությունները ինչպես երկկողմանի ֆորմատում, այնպես էլ ՀԱՊԿ շրջանակներում: Ավելին, բանը հասավ նույնիսկ նրան, որ իր ռազմավարական գործընկերոջն ամեն օր պատերազմով սպառնացող Ադրբեջանին շուրջ չորս միլիարդ դոլարի ամենաժամանակակից ռուսական հարձակողական զենքի վաճառքը որոշ ռուս վերլուծաբաններ փորձեցին ներկայացնել որպես Ռուսաստանի բնական արձագանքը Հայաստանի «հակառուսական» արտաքին քաղաքականությանը, անհաջող փորձելով քողարկել այդ գործարքի հիմնական իմաստը, որ զենքի վաճառքը դա Ադրբեջանի պահանջով վերջինիս էներգետիկ ծրագրերի մի մասին մասնակից դառնալու իրավունքի դիմաց Ռուսաստանի, պատկերավոր ասած, «մուտքի վճարն էր» (միանգամայն անկեղծ էին նրանք, ովքեր այդ գործարքը ներկայացնում էին որպես բիզնես) եւ այն որեւէ կերպ պայմանավորված չէր Եվրամիության հետ Հայաստանի բանակցություններով: Եվ թեպետ ի շնորհիվ նախագահ Սարգսյանի՝ քաղաքական զարգացումները կանխատեսելու ունակության եւ արտաքին բացասական ազդեցությունները կանխելու բանակցային զինանոցից հմտորեն օգտվելու նախանձելի կարողության, Հայաստանի նկատմամբ Ռուսաստանի կողմից վարվող քաղաքականությունը նման վերլուծություններից այն կողմ չանցավ, այդուհանդերձ, Արեւելյան գործընկերության ծրագրի անդամ երկրների նկատմամբ Ռուսաստանի քաղաքականությունը հայ-ռուսական հարաբերությունների խորապատկերում պատկերավոր կարելի էր բնութագրել հայկական հայտնի ասացվածքով՝ կուժ քեզ եմ ասում, կուլա դու լսիր:
Բայց, այդուհանդերձ, արդյո՞ք ռուսական կողմը հիմքեր ուներ ենթադրելու, որ Եվրամիության հետ Ասոցացման կամ Խորը եւ համապարփակ առեւտրի պայմանագրեր կնքելով՝ Հայաստանը կարող էր նպաստել տարածաշրջանում ռուսական անվտանգության համար նոր մարտահրավերների կամ սպառնալիքների ձեւավորմանը (ինչպես փորձում էին Հայաստանին վերագրել որոշ վերլուծաբաններ): Որքանո՞վ են իր ռազմավարական գործընկերոջ հանդեպ ռուսական կողմի կասկածները հիմնավոր: Հաշվի առնելով մեր երկու պետությունների փոխհարաբերությունների գենետիկան՝ համոզված կարելի է պնդել, որ կասկածների համար որեւէ հիմք չկա եւ չի էլ կարող լինել:
Ռուսաստանում շատ լավ գիտեն, որ Եվրամիության հետ համաձայնագրերով Հայաստանը հետապնդում է բացառապես տնտեսական նպատակներ, այն է՝ ձեւավորել իր տնտեսության արդիականացման համար հուսալի հիմք: Առանց այդ արդիականացման, տնտեսական բազմակողմ շրջափակման պայմաններում, հնարավոր չէ ներգրավել լուրջ ներդրումներ: Պետք չէ շատ խորաթափանց լինել՝ գիտակցելու համար, որ Եվրամիության հետ նման համագործակցությունը որեւէ մի կերպ չի ոտնահարում մեր ռազմավարական գործընկերոջ տնտեսական, առավել եւս՝ աշխարհաքաղաքական շահերը: Իսկ ինչ վերաբերում է այդ պայմանագրերի քաղաքական բաղադրիչով պայմանավորված ռուսական կողմի մտահոգություններին, ապա դրանք նույնպես հիմքեր չունեն, քանի որ մենք այսօր էլ համագործակցում ենք եվրոպական կառույցների հետ մարդու իրավունքների պաշտպանության, դատաիրավական համակարգի բարեփոխումների, օրենքի գերակայության ապահովման, բնապահպանության եւ մարդկային կայուն զարգացման եւ հանրային կյանքի արդիականացմանը միտված այլ ոլորտներում: Իսկ մի՞թե մենք եվրոպական կառույցների հետ չէինք համագործակցում 2008թ. մարտյան իրադարձություններից հետո քաղաքական ճգնաժամի հաղթահարման գործում: Կամ ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման հարցերը, ի շարս այլոց, մի՞թե եվրոպացիների հետ չենք մենք քննարկում: Դժվար է պատկերացնել, թե ռուս վերլուծաբանները Հայաստան-Եվրամիություն քաղաքական երկխոսության էլ ուրիշ ի՞նչ օրակարգ կարող են ենթադրել:
Իհարկե, պետք չէ բացառել, որ ՀՀ-ԵՄ տնտեսական սերտացման արդյունքում կողմերը կարող են կանգնել իրենց տնտեսական ընդհանրացումներով պայմանավորված որեւէ խնդրում միասնական քաղաքական դիրքորոշում ձեւավորելու անհրաժեշտության առջեւ: Բայց նույնիսկ այդ պարագայում մի բան աներկբա է, որ Հայաստանը երբեք չի ընդունի որեւէ քաղաքական որոշում, որը կարող է սպառնալ իր անվտանգությանը, անշուշտ, նաեւ մեր տարածաշրջանում Ռուսաստանի ռազմավարական շահերին:
Հետեւաբար, չփորձելով անդրադարձ կատարել Ռուսաստանի այլ գործընկերների արտաքին քաղաքական նախաձեռնությունների իրական շարժառիթներին, Հայաստանի եվրոպական նախաձեռնությունները որեւէ պարագայում չեն կարող իրականացվել ի հաշիվ հայ-ռուսական հարաբերությունների, որեւէ կերպ չեն կարող փոխարինել այդ հարաբերություններին եւ, առավել եւս, ռուսական կողմի համար մտահոգությունների պատճառ դառնալ:
Դժվար է ենթադրել, որ մեր ռուս գործընկերներն այդ ամենը չեն գիտակցում: Ավելին, Արեւելյան գործընկերության ծրագիրն առաջին տարին չէ, որ գործում է եւ այդ ծրագրում ընդգրկված պետությունները, այդ թվում՝ Հայաստանը, տեւական ժամանակ է՝ բանակցում են Եվրամիության հետ վերը նշված պայմանագրերի շուրջ: Հետեւաբար ինչո՞ւ միայն վերջին շրջանում Ռուսաստանի քաղաքական շրջանակները եւ իշխանամերձ վերլուծաբանները սկսեցին արտահայտել իրենց խորը անհանգստությունը Արեւելյան գործընկերության ծրագրի շրջանակներում ընթացող բանակցությունների արդյունքների կապակցությամբ: Մի՞թե մի քանի տարի առաջ Արեւելյան գործընկերության ծրագիրը ռուսական կողմի համար խնդրահարույց չէր: Ի՞նչն է փոխվել այս ընթացքում:
Պետք է փաստել, որ այս ընթացքում գլոբալ առումով Ռուսաստանում տեղի է ունեցել ընդամենը մեկ, բայց շատ առանցքային, փոփոխություն՝ փոխվել է այդ երկրի նախագահը: Վլադիմիր Պուտինի երկրորդ քաղաքական բեմելը նշանավորվեց նրանով, որ Ռուսաստանը հայտարարեց միջազգային զարգացումներում ԽՍՀՄ երբեմնի ուժային կենտրոնի դերակատարումը վերականգնելու քաղաքական իր կուրսի մասին՝ Եվրասիական Միություն ձեւավորելու միջոցով: Քաղաքական այդ նախագծի իրականացումը հնարավոր է միայն ԱՊՀ հետխորհրդային սահմաններում Ռուսաստանի ռազմաքաղաքական եւ տնտեսական ազդեցության պահպանման եւ հետագա խորացման պայմաններում: Վերանալով միջազգային նման աշխարհաքաղաքական դերակատարման համար անհրաժեշտ կարողությունների առկայությունից, փաստը մնում է փաստ, որ այսօր Ռուսաստանի համար այն վեր է ածվել ազգային գաղափարի պես մի բանի:
Այդ քաղաքականության տրամաբանության տեսանկյունից ԱՊՀ երկրների տնտեսական երկարաժամկետ եւ համակարգված ցանկացած համագործակցություն միջազգային ազդեցիկ այլ դերակատարների հետ՝ հեռավոր ապագայում վերջիններիս ինտեգրվելու շատ մշուշոտ ակնարկով անգամ, պետք է դիտարկել որպես Ռուսաստանի պետական անվտանգության դեմ ուղղված մարտահրավեր կամ նույնիսկ՝ սպառնալիք: Այստեղից էլ Ռուսաստանի շատ նյարդային եւ կտրուկ արձագանքը Արեւելյան գործընկերության ծրագրի անդամ պետությունների քաղաքական նախաձեռնությունների նկատմամբ՝ ցանկացած գնով նրանց Մաքսային միություն «հրավիրելու» ձեւով, միաժամանակ մերժելով Եվրամիության հետ տնտեսական համագործակցության համատեղման որեւէ հնարավորություն Մաքսային միությանը անդամակցության հետ:
Բայց արդյո՞ք Արեւելյան գործընկերության ծրագրով, որի նախաձեռնությունը պատկանում է Եվրամիությանը, վերջինս իրավամբ նպատակ ունի սեղմել Ռուսաստանի տնտեսական-քաղաքական ազդեցության աշխարհագրության շրջանակները, դրանով իսկ հնարավորինս չեզոքացնելով վերջինիս աշխարհաքաղաքական դերակատարումը միջազգային գործընթացներում: Մի՞թե Ռուսաստանի մտահոգությունները չափազանցված չեն եւ ավելորդ անգամ չեն լարում միջպետական հարաբերությունների եվրոպական մթնոլորտը:
Ցավոք, պարզվում է՝ իրականում ռուսական մտահոգություններն այդքան էլ անհիմն չեն եւ այդ ամենի վրա լույս սփռեցին սեպտեմբերի 3-ից հետո թե՛ ռուսական եւ թե՛ հատկապես արեւմտյան լրատվամիջոցներում հայտնված որոշ վերլուծություններ: Մասնավորապես, ռուսական «Ռեգնում» լրատվական գործակալությունը սեպտեմբերի 6-ին հրապարակեց ամերիկյան Wall street journal պարբերականի «Հայաստանի անդամակցումը Մաքսային միությանը հետխորհրդային երկրների շրջանում կարող է առաջացնել դոմինոյի էֆեկտ» վերլուծականը, որում ամերիկյան վերլուծաբանները փաստում են, որ Հայաստանի՝ Մաքսային միությանը միանալու մասին որոշումը արձանագրեց տարածաշրջանում ազդեցության համար Բրյուսելի հետ մղվող պատերազմի ճակատներից մեկում Կրեմլի հաղթանակը: Ավելին, զարգացնելով Հայաստան-ԵՄ համագործակցության կարեւորության միտքը՝ վերլուծության հեղինակներն արձանագրում են. «Առեւտրի տեսակետից Հայաստանը կողմերի համար իրենից նշանակալի ավար չի ներկայացնում: Նրա տնտեսությունը համեմատաբար մեծ չէ, ՀՆԱ-ն կազմում է մոտավորապես $10 մլրդ: Բայց ԵՄ ղեկավարներն այդ երկրի հետ Ասոցացման համաձայնագրերի կնքումը դիտարկում էին որպես դիվանագիտական հաղթանակ»:
Նման մեկնաբանությունները, որոնք վերջին շրջանում քիչ չեն հանդիպում մամուլում, հանրության համար բացահայտում են Հայաստանի հետ բանակցություններում պաշտոնական Բրյուսելի դիրքորոշման իրական դրդապատճառները: Այդ մեկնաբանությունների լույսի ներքո միանգամայն բացատրելի է դառնում, թե ինչո՞ւ էր պաշտոնական Բրյուսելը համառորեն Հայաստանին պարտադրում (ի դեպ, ոչ միայն Հայաստանին) կա՛մ Եվրամիության հետ ասոցացված տնտեսական համագործակցություն, կա՛մ Մաքսային միությանը անդամակցություն ոչինչ չտվող ընտրությունը՝ չանսալով Հայաստանի քաղաքական ղեկավարության, նման քաղաքականության անհեռանկարային լինելու վերաբերյալ, հորդորներին: Ընդ որում՝ Ռուսաստանի նկատմամբ Հայաստանի միջոցով իր այդ դիվանագիտական հաղթանակին Եվրամիությունը փորձում էր հասնել առանց որեւէ ռիսկի դիմելու՝ Հայաստանին ընդամենը տալով դոնորների անընդհատ հետաձգվող կոնֆերանսի հրավիրման վերաբերյալ սին խոստումներ (այն դեպքում, երբ նույն Մոլդովային մինչեւ Վիլնյուսի գագաթաժողովը Եվրամիությունն արդեն հատկացրել է ավելի քան երկու միլիարդ եվրո, իսկ վերջերս Մոլդովայում Բենիլյուքսի պետությունների արտգործնախարարները խոստացան ֆինանսական աջակցություն շուրջ մեկ միլիարդ եվրոյի չափով՝ վերջինիս Ռուսաստանի հետ առեւտրային դժվարությունները մեղմելու նպատակով):
Հետեւաբար ինչո՞ւ էր Բրյուսելը Հայաստանից պահանջում մի բան, որի արդյունքում Եվրամիության հետ համագործակցությունը Հայաստանի համար նոր հնարավորությունների աղբյուրից կարող էր վերածվել նոր մարտահրավերներ եւ սպառնալիքներ ծնող պատճառի: Այդ ի՞նչ նպատակ էր հետապնդում պաշտոնական Բրյուսելը, որին հասնելը, նույնիսկ բանակցություններում իր գործընկերոջ անվտանգությունը վտանգելու գնով, կարող էր արդարացված լինել: Այդ նպատակը զարգացումների արդի փուլում դիվանագիտական հաղթանակի տեսքով տարածաշրջանում Ռուսաստանի հանդեպ դիրքային առավելության ձեռք բերումն է, ինչը, ըստ Արեւմուտքի ստրատեգների, կարող է վերջինիս համար դառնալ լուրջ նախադրյալ ոչ հեռու ապագայում նույն Ռուսաստանի հանդեպ աշխարհատնտեսական, հետեւաբար եւ աշխարհաքաղաքական գերազանցության հասնելու խնդրում՝ ընդհուպ Ռուսաստանին տարածաշրջանից դուրս մղելու հեռանկարով: Ստացվում է, որ Եվրամիությունը փորձում էր Հայաստանի ձեռքերով կրակից շագանակներ հանել, պարզ գիտակցելով, թե ինչպիսի անդիմագրավելի փորձությունների առջեւ է հայտնվում վերջինս: Ակնհայտ է, որ նման քաղաքականությունն այլ կերպ, քան կարճատես, չի կարելի համարել, այն չէր կարող հեռանկար ունենալ եւ օբյեկտիվորեն դատապարտված էր անհաջողության:
Վերլուծելով այս տեղեկատվությունը՝ հանգում ես այն եզրակացությանը, որ մեր երկրի երկու գերակայությունների համատեղման վերաբերյալ Հայաստանի քաղաքական ղեկավարության առաջարկությունների հանդեպ պաշտոնական Բրյուսելի մերժողական դիրքորոշումը պայմանավորված է մեր տարածաշրջանում Եվրամիություն-Ռուսաստան հակասություններով եւ չի արտացոլում Հայաստան-Եվրամիություն տնտեսական համագործակցության սերտացման քաղաքականության եվրոպական ոգին:
Հետեւաբար հարց է առաջանում, արդյո՞ք Հայաստան-Եվրամիություն համագործակցությունը այլեւս կորցրել է իր քաղաքական-տնտեսական նշանակությունը: Նախագահ Սարգսյանը Մոսկվայում միանշանակ հայտարարեց, որ այդ համագործակցությունը շարունակում է մնալ մեր արտաքին քաղաքական գերակա ուղղությունը: Դրանով Հայաստանը փաստում է, որ եվրոպական գերակայությունը իր իմաստավորված ընտրությունն է: ԵՄ Ասոցացման համաձայնագրերը մեզ համար ունեն ռազմավարական կարեւորություն, քանի որ դրանց շնորհիվ մենք հնարավորություն ենք ստանում շարունակել վերջին տարիներին ձեռնարկած բարեփոխումները՝ դարձնելով դրանք անշրջելի, ապահովելով մեր քաղաքացիների համար բարենորոգ կյանքով ապրելու եվրոպական միջավայր, ընդարձակելով մեր երկրի միջպետական տնտեսական համագործակցության աշխարհագրությունը, ամրապնդելով մեր անվտանգությունը:
Այս նպատակներին հասնելուն նպաստում է այն իրողությունը, որ Հարավային Կովկասի նկատմամբ Արեւմուտքի աշխարհաքաղաքական հետաքրքրությունը չի կարող սպառվել այս գործընթացներով եւ, այդ առումով, միանգամայն սպասելի էր, եւ այդ էր հուշում նաեւ քաղաքական ողջամտությունը, որ սեպտեմբերի 3-ից հետո Եվրամիության շրջանակներում գնալով ավելանում է նոր իրողությունների պայմաններում Հայաստանի հետ համագործակցությունը շարունակելու, այդ նպատակով նոր հնարավորություններ գտնելու անհրաժեշտության կողմնակիցների թիվը: Ինչպես նման դեպքերում եվրոպացիներն են սիրում ասել՝ գնդակը իրենց դաշտում է:
Աներկբա է, որ Հայաստանը արտաքին քաղաքական իր գերակայություններում պարտավոր է առաջնորդվել նախ եւ առաջ մեր ազգային անվտանգության առաջնահերթություններով, անշուշտ հաշվի առնելով տարածաշրջանում ձեւավորված օբյեկտիվ իրողությունները: Ըստ այդմ, միանգամայն անհեռանկարային է թվում Հարավային Կովկասում Ռուսաստանի ռազմավարական շահերը անտեսելու, նրան տարածաշրջանից դուրս մղելու ցանկացած քաղաքականություն: Միաժամանակ օբյեկտիվ իրողություն է նաեւ այս տարածաշրջանի նկատմամբ Եվրամիության եւ ԱՄՆ ռազմավարական հետաքրքրությունը, որն իր արտահայտությունն է գտնում սեփական ռազմաքաղաքական եւ տնտեսական ազդեցությունը ամրապնդելու եւ խորացնելու վերջիններիս քաղաքական նախաձեռնություններում: Այս օբյեկտիվ իրողության մերժումը կամ անտեսումը նույնպես դատապարտված է: Իրերի նման պարագայում առավել բանական եւ հեռանկարային է ներկայանում այն, որ Արեւմուտքը տարածաշրջանում իր աշխարհաքաղաքական ազդեցությունը փորձի խորացնել ոչ թե Ռուսաստանի հետ առճակատման եւ տարածաշրջանից նրան դուրս մղելու միջոցով, որը կարող է կործանարար լինել նաեւ տարածաշրջանի երկրների համար, այլ իր «ոչ սպառնալի» ներկայությունը ապահովելու եւ Ռուսաստանի հետ հանրային կյանքի ցանկացած ոլորտում առողջ մրցակցություն ձեւավորելու մարտավարությամբ:
Հարկ է արձանագրել, որ այս հայեցակարգային մոտեցումը նախ եւ առաջ բխում է տարածաշրջանի բոլոր պետությունների անվտանգության շահերից եւ համապատասխանում է «կայուն եւ անվտանգ Հարավային Կովկաս» տեսլականին: Տարածաշրջանի ժողովուրդներն իրենց քաղաքականությամբ պետք է նպաստեն տարածաշրջանում միջազգային գլխավոր դերակատարների, եւ առաջին հերթին Ռուսաստանի, Միացյալ Նահանգների եւ Եվրամիության համագործակցությանը, այլ ոչ թե նրանց հարաբերությունների սրմանն ու առճակատմանը: Սա հեշտ խնդիր չէ, իսկ այսօրվա իրողությունների պարագայում՝ թվում է նույնիսկ անիրատեսական, քանի որ երաժշտության իրական պատվիրատուները տարածաշրջանի պետությունները չեն: Սակայն այդ ամենով հանդերձ՝ նման քաղաքական վարքը ամենաողջամիտն ու կառուցողականն է: Եվ այս տեսակետից հյուսիսային եւ արեւմտյան վեկտորների համատեղման Հայաստանի քաղաքական ղեկավարության որդեգրած քաղաքականությունը ոչ միայն համահունչ է մեր անվտանգության հրամայականներին, այլեւ լավագույնս կարող է նպաստել տարածաշրջանում կայունության եւ անվտանգության ապահովմանը:
Հետեւաբար արդի փուլում նախագահ Սարգսյանի կողմից տարվող քաղաքականությունը Հայաստանի համար այլընտրանք չունի:
«Առավոտ» օրաթերթ
