2011 թվականին ժամանակակից գրականության երիտասարդ ստեղծագործողների փոքրաթիվ բանակին իր պատրաստակամությունը հայտնեց միանալու Սամվել Քլայն Խաչատրյանը, ով այդ ժամանակ ընդամենը 15 տարեկան էր։ Ինչո՞ւ և ինչպե՞ս նա մուտք գործեց գրականություն, ի՞նչ է վերջինս իր համար նշանակում, ի՞նչ ստեղծագործական պատմություն ունի, և ի՞նչ առաջցընթացներ, և միգուցե ետընթացներ է գրանցել Սամվելը այս երկու տարիների ընթացքում, փորձել է պարզել «Առավոտ երիտասարդականը»։
Արի հենց անունիցդ էլ սկսենք։ Ինչո՞ւ Քլայն և ի՞նչ է դա նշանակում։ Պատմություն ունի՞։
Կարդացեք նաև
Քլայն մասնիկը իրական անվանս կցելն ունի երկար պատմություն։ Երբ նոր–նոր էի անում առաջին քայլերս այս ասպարեզում, արդեն իսկ կար անվանս ինչ-որ մասնիկ կցելու ցանկությունը։ Սակայն անընդհատ հապաղում էի, չէի դիմում նման քայլի` բավական համարձակություն չունենալու պատճառով: Ժամանակն անցնում էր, ու ես նկատում էի, որ, այնուամենայնիվ, ինչ–որ փոփոխություններ են հարկավոր անվանս հետ կապված: Դա իմ սիրած ազգանուններից մեկն է, և միացրել եմ անվանս զուտ «արտիստ» Սամվելին հասարակ մարդ Սամվելից տարբերակելու համար: Մենք և´ նման ենք, և´ տարբեր…
Իսկ ինչո՞վ եք տարբեր, և ինչո՞վ նման։ Երկու տարբերություն և երկու նմանություն կարո՞ղ եք նշել։
Մենք նման ենք ապագայի հանդեպ մեր պատկերացումներով ու ընկալումներով, նաև հետաքրքրություններով: Երկուսս էլ՝ նկատի ունեմ ես ու իմ ալտեր–էգոն, ունենք նույն հետաքրքրությունները: Երկուսս էլ նախընտրում ենք դասական երաժշտություն, գրքեր ու պասիվ հանգիստ: Տարբեր էլ ենք: Քլայն–ը ուրբանիստ է, պարուրված հիմնականում գորշ, մուգ գույներով… հիմականում սև: Նրա կյանքը լիամետրաժ գեղարվեստական ֆիլմի է նման, և նա գլխավոր դերում է: Նա հարուստ ներաշխարհով, վճռական կերպար է: Նախընտրում է մարդաշատ, աղմկոտ վայրերն ու շատ դեպքերում լուռ է: Իսկ ես՝ իրական Սամվելս, կիսով չափ նրա հակապատկերն եմ: Ես նախընտրում եմ լույսը, նեյտրալ ապրելակերպով, գերադասում եմ լռությունն ու մյուսների նման ունեմ թերություններ… Ես նաև կատակասեր եմ, մինչդեռ Քլայնը լուրջ է։
Լավ, այդ ամենին փոքր-ինչ ուշ կանդրադառնանք, Սամվել։ Իսկ հիմա կպատմե՞ք, թե ինչպես և ո՞ր տարիքում սկսեցիք ստեղծագործել, և հիշո՞ւմ եք՝ ո՞րն էր Ձեր առաջին գործը։
Ես իմ ճանապարհը սկսեցի դպրոցական տարիներին: Առաջին–երկրորդ դասարանի երեխա էի, գրել էի մի քանի բանաստեղծություններ։ Առաջին բանաստեղծությունս, շատ լավ եմ հիշում, կոչվում էր «Հոբելյան ուսուցչիս», նվիրել էի դասվարիս` իր ծննդյան տարեդարձի կապակցությամբ։ Հիշում եմ նաև «Բարություն» ու «Գարուն» ոտանավորները… ու միայն դասվարիս հանձնելուց մի շաբաթ հետո իմացա, որ դրանք հրատարակվել են մարզային թերթում, որը նաև հետագայում տարածվել էր դպրոցում. աշակերտներն ու ուսուցիչները մատնացույց էին անում ինձ։ Հիանալի էր։ Հետո եղավ մեծ դադար, և միայն 2011 թ.–ին վերսկսեցի ու սկսեցի լուրջ մոտենալ այս ամենին: Առաջին պատմվածքս կոչվեց «ԱԳԱԹԱ», որը երազանք ունեցող աղջկա պատմություն էր… Հետո մեկը մյուսի ետևից լույս տեսան նաև մյուս պատմվածքները։
Իսկ ինչո՞ւ գրական դադար ունեցաք և ի՞նչը ամեն ինչ վերսկսելու գլխավոր պատճառ հանդիսացավ։
Դադար եղավ, որովհետև ես ինքս լուրջ չէի նայում այդ ամենին: Ես այդ տարիքում ու գիտակցականում չէի, որ որոշեի` ես ուզո՞ւմ եմ սա, թե՝ ոչ… Ես այդ ժամանակ ուղղակի 5 տարեկան երեխա էի։ Տարիների ընթացքում իմ համակրանքը, տարվածությունը գրքերի նկատմամբ (նույնիսկ հիմա ես գրքերի խանութ մտնելիս թեթև գլխապտույտ եմ ունենում գրքերի քանակից ու բազմազանությունից — Սամվել) ինձ ստիպեց վերանայել իմ հետաքրքրությունները… նաև հոգեվիճակս: Իմ մեջ գաղափարներ ու պլաններ էին առաջացել, որոնք մի ձև պիտի դուրս հանեի միջիցս։ Ու ես սկսեցի նորից գրել և ստեղծագործել։
Այսինքն Ձեզ համար գրելը արտահայտչամիջո՞ց է, թե՞՝ ամեն դեպքում հոգեվիճակ։
Կարելի է ասել` երկուսն էլ։ Իմ ձայնը ավելի լսելի կլինի իմ գրվածքներում: Իսկ հոգեվիճակ…. ես նկատել եմ, որ ես որևէ հոգեվիճակի մեջ պիտի լինեմ, որ դրա ազդեցության տակ գրեմ: Հիմնականում էմոցիոնալ «բումերի» ժամանակ։ Իմ պատմությունների մեծամասնությունը նման պայմաններում են ծնվել։
Իսկ այդ պատմություններն արարելու համար ներշնչանքի աղբյուր կամ աղբյուրներ ունե՞ք։
Իհա՜րկե, կան: Ներշնչանքի անսպառ աղբյուր ունեմ ես… առանց չափազանցության: Իմ ներշնչանքը Մարդն է` իր բոլոր դրսևորումներով: Մարդ + երաժտություն + պատկեր… ներշնչանքի համար հիանալի համադրություն…
Միայն այդ երե՞ք բաղադրիչների առկայության դեպքում եք կարողանում ինչ-որ բան արարել։
Այո։ Միգուցե կլինեն շրջաններ, երբ հետագայում ես ուրիշ կապեր ու ներշնչանքներ կգտնեմ, բայց հիմա` այս տարիքում, այս շրջանում, այդ եռանկյունին է:
Իսկ այդ եռանկյունին ձևավորելու վրա ինչ-որ գրող կամ գրողներ ազդե՞լ են։ Եթե այո, ապա ովքե՞ր։
Գրողներ… Կոնկրետ գրողներ չէ։ Հնարավոր է` մի գրողի մի մեծ, ծավալուն ստեղծագործության մեջ ես մի Բառ գտնեմ, որ ինձ կստիպի մտածել… Ու այդպես շատ հեղինակների հետ։ Կառանձնացնեմ Դօրիանին։ Նրա «Իսկ գիշերվանից հետո` շուշաններ» վեպն այն ֆինալ ակորդը եղավ, որով սկսեցի ակտիվանալ։
Դօրիանի ստեղծագործություններից շատերը հայտնի են իրենց արտասովոր ավարտներով, իսկ Ձեր ստեղծագործությունները երբեմն ավարտում եք Ü նշանով։ Կարելի՞ է սա որպես նմանություն ընդունել, և կօգնե՞ք վերծանել դա։
Ոչ, նմանություն չկա։ Ճիշտ եք նկատել։ Կա Ü նշանը, կարդացվում է «Յու»: Սա ինձ ու իմ ոճի համար հավերժության ու հավերժ ընկերության, հավերժ սիրո ու հարգանքի նշանն է։ Դրա իրական նշանակությունը կհասկանան մատների վրա հաշված մարդիկ, ովքեր հիմնականում իմ մտերիմ ընկերներն են։
Եթե իմ ստեղծագործություններում գտնեք Յու–ն, ապա դա բուռն էմոցիաների տակ է գրված, և թանկ է ինձ համար։
Սամվել, այժմ սովորում եք ԵՊՀ-ի քաղաքագիտության ֆակուլտետում։ Հետաքրքիր է՝ ինչպե՞ս եք կարողացել համադրել գրականությունն ու քաղաքագիտությունը։ Դժվա՞ր չէր։
Դեռ ոչ։ Ես դեռ առաջին կուրսում եմ, սակայն համալսարանական կյանքը հենց դրանով է առանձնանում ինձ համար. կարելի է համատեղել և երկուստեք հասնել հաջողությունների: Հիմնական խնդիրը համատեղումն է, ինչն իմ դեպքում ստացվում է: Վերջ ի վերջո կան մարդիկ, ովքր առաջին մասնագիտությամբ այլ մարդ են, իսկ հայտնի են այլ բանով: Ես առաջին մասնագիտությամբ քաղաքագետ եմ, թեև, սակայն գրականությունը վեր է ինձ համար ամեն ինչից… Դա Արվեստ է։
Իսկ ինչպե՞ս են համալսարանում, և առհասարակ ինչպե՞ս է ընտանիքը և շրջապատը վերաբերում Ձեր գրող լինելուն։ Ի վերջո գրող տղաներ, առավել ևս երիտասարդ, քիչ են։
Ինձ թվում է՝ խնդիրն այստեղ սերունդների տարբերությունն է։ Համալսարանաում, օրինակ, շատ ջերմ են ընդունում իմ ստեղծագործություններն ու պատրաստակամություն են հայտնում օգնելու ինձ ամեն հարցում (ես սիրում եմ նրանց — Սամվել), իսկ տանը մի փոքր այլ է իրավիճակը: Այստեղ իմ գործունեությունը համարվում է հոբբի, հետաքրքրություն: Վերջ ի վերջո ես քաղաքագետ եմ իմ հիմնական մասնագիտությամբ: Ինձ թվում է` սա ժամանակի խնդիր է։ Կանցնի մի փոքր ժամանակ, և իրավիճակը ինչ–որ ձևով կփոխվի։ Ես հույս ունեմ։
Սամվել, ըստ Ձեզ ունե՞ք ստեղծագործություններ, որտեղ կարողացել եք ամբողջ Ձեր ասելիքը լիարժեք տեղ հասցնել։
Ինձ թվում է՝ «Ազատության Մանիֆեստ», «Գիչի» և «Ագաթա» պատմվածքներում։ Սրանք շատ բան կասեն՝ և´ իմ, և´ այն հաղորդագրությունների մասին, որոնք ցանկանում եմ տեղ հասցնել։
Քանի որ հասանք ստեղծագործություններին, փոքր-ինչ կպատմե՞ք Ձեր վերջին պատմվածքի՝ «Շիզոֆրենիայի» մասին, ինչո՞ւ նման վերնագիր, և վերջապես ի՞նչ կգտնի ընթերցողն այնտեղ։
Շիզոֆրենիան իմ ամենասիրելի պատմվածքներից է: Սա կիսահորինված, կիսաիրական պատմություն է: Հենց այստեղ է, որ Մարդն է ներշնչում ինձ: Սա զույգերի հարաբերությունների մասին է: Ոչ այն հարաբերությունների մասին, որը ընդունված է համարել, այսինքն` շաբլոն, սցենարով գրված: Սա յուրօրինակ զույգ է: Իմ բոլոր գործերում յուրօրինակ մարդիկ են` տարբեր մտածելակերպերով, mainstream–ից հեռու։ Ընթերցողները կգտնեն սեր: Երկու մարդկանց սեր` հարաբերություններ, փոխադարձ հարգանք, համակրանք, տոլեռանտություն կգտնեն նաև… Կգտնեն նաև խորհրդավոր տեսարաններ, գույներ, էմոցիաներ։ Իսկ ինչո՞ւ Շիզոֆրենիա: Եթե այս ամենը լիներ համատարած ու իրական կյանքում։ Ամենուր եթե լինեին սրանք, ես իմ միսիան կհամարեմ կատարված: Դա կլիներ իսկական շիզոֆրենիա` դրական իմաստով։
Պատմվածքդ ավարտվում է հետևյալ տողերով՝ «Ուղղակի մենք ուժեղ ենք նրանով, որ ամեն խնդրից դուրս ենք գալիս միասին… Ապավինելով մեր սիրուն, ինչը մեր զենքն է աշխարհի դեմ։ Գնալով անսահմանության ճանապարհով ու գրելով մեր կյանքի եզակի պատմությունը… »։
Բացի այդ՝ վերևում էլ մի քանի անգամ շեշտեցիք «իրական կյանք»։ Կարելի՞ է ենթադրել, որ պատմվածքի հիմքում ընկած է հենց Ձեր կյանքը, թե՞ սա պարզապես բառային համընկնում է։
Թող սա գաղտնիք մնա։
Սամվել, իսկ հրատարակած գիրք ունե՞ք։
Ոչ։
Հավանաբար ինչպես մյուս գրողները, Դուք էլ ցակություն ունեք գիրք հրատարակելու։ Ի՞նչն է խանգարում։
Խանգարող որևէ հանգամանք դեռ չկա, սակայն պլաններն ապագայի հետ են կապված։
Իսկ ապագայում Ձեզ որպես հայտնի գրող պատկերացնո՞ւմ եք։ Եթե այո, ապա ինչպիսի՞ն։
Անհամեստություն չթվա` այո, պատկերացնում եմ։ Ես ունեմ երազանք, կփորձեմ հասնել։ Ես փորձում եմ պատկերը, ֆիլմը, ինչն իմ երազանքներից հաջորդն է, համատեղել երաժշտության, նորաձևության և գրականության հետ, և այդ միտքը ներկայացնել հանրությանը։ Չեմ ուզում շատ ոգևորվել։ Կաշխատեմ անպայման իրականացնել։
Դաթո Աբուլաձե
