ԱԺ փոխնախագահ Հերմինե Նաղդալյանը` Մաքսային միությանն անդամակցության մասին
– Քառօրյայի սկզբում ԱԺ նախագահ Հովիկ Աբրահամյանը հայտարարեց, որ Հայաստանի` Մաքսային միությանն անդամակցելու հարցով կոալիցիոն քննարկում է եղել: ՕԵԿ-ական պատգամավորները, սակայն, խուսափողական պատասխաններ տվեցին՝ այդպես էլ չհստակեցնելով` իրենց հետ քննարկում եղե՞լ է, թե՞ ոչ:
– Ես չէի գնահատի այդ պատասխանները որպես խուսափողական, որովհետեւ մեր կոլեգաները բավականին հստակորեն ասացին: Դրա մասին տեղեկատվություն հնչեց այլ աղբյուրներից եւս: Իրականում քննարկումներ եղել են եւ Անվտանգության խորհրդում, որտեղ ներկայացված են մեր առաջատար կուսակցությունները, այդ թվում նաեւ՝ կոալիցիոն գործընկերների ղեկավարները: Եղել են նաեւ բազմաթիվ քննարկումներ՝ կուսակցությունների ղեկավարների միջեւ եւ մասնակցությամբ, եղել են նաեւ առանձին կուսակցական քննարկումներ: Այսինքն՝ անհստակության զգացումը, կարծում եմ, առաջանում է նրանից, որ թերեւս ուղիղ չի նշվել` այսինչ ժամին, այսինչ օրը, այսինչ տեղում թեման քննարկվեց: Իսկ դրա պատճառն այն է, որ թեմայով բավական երկար ու լայն քննարկում է անցել եւ երկար ժամանակ օրակարգի հարց է եղել:
Զգացողություն կա, որ ինչ-որ առանձնակի շեշտադրվում է, թե հարցը հանկարծակի որոշման արդյունք է: Իմ գործընկերներն էլ, ես էլ առիթ ունեցել ենք ասելու, որ դա շատ պարզամիտ, միակողմանի եւ միամիտ մոտեցում է: Ինչպե՞ս կարող էր երկրի ու պետության համար այդ կարգի կենսական եւ կարեւորագույն խնդիրը պատահական լուծում ստանալ: Այդ հարցերն օրակարգում են մի քանի տարի: Ընդամենը մատնանշեմ ընթացիկ տարվա խորհրդարանական հանդիպում-քննարկումների մի շարք. մայիսին հայ-ռուսական միջխորհրդարանական հանձնաժողովն իր օրակարգում այդ հարցն ունեցել է Մոսկվա կատարած այցի ժամանակ` Պետդումայում: Զեկուցողներ են նշանակվել երկու կողմերից, հարցերն ուսումնասիրվել են, քննարկվել են, վերադառնալուց հետո մամուլի ասուլիս է եղել, հարցազրույցներ: Ես հատուկ ուզում եմ նշել, որ հայկական կողմից համազեկուցողն էր տնտեսագիտության դոկտոր Աշոտ Թավադյանը, ով շատ լուրջ, բազմակողմանի տնտեսական վերլուծություններով էր ներկայացել:
Կարդացեք նաև
Նկատեմ, որ հարցը քննարկվում էր ոչ թե ԵՄ կամ Մաքսային միություն մտնելու համատեքստում, այլ՝ թե այսօրվա տնտեսական զարգացումների պայմաններում որ ուղղության վրա Հայաստանն ինչպիսի առավելություններ կարող է ունենալ, ինչպիսի դրական եւ բացասական հետեւանքներ կլինեն: Մենք վերլուծել ենք երկու ուղղությունների հնարավոր ասպեկտները, ընդհուպ մինչեւ այն, թե ի՞նչ են ստացել այլ երկրները, ի՞նչ իրավիճակ են ունեցել նույն Բալթյան, Արեւելյան Եվրոպայի երկրները, երբ գնացել են ԵՄ ասոցացման ճանապարհով եւ այլն: Սա մի փոքր օրինակ էր ընդամենը միջխորհրդարանական հանձնաժողովի աշխատանքի, բայց պատկերացրեք, թե պետական բարձրագույն մակարդակում այս ամենն ինչպիսի լրջությամբ է քննարկվել:
– Եթե անդրադառնանք հարցի զուտ քաղաքական մասին` ինչո՞ւ ընդդիմադիր ուժերը, ընդդիմադիր ընտրազանգվածը չներգրավվեց այդ քննարկումներում, մանավանդ, որ նախագահ Սարգսյանը կարծես ավանդույթ էր ներդրել` պետության համար առանցքային հարցերի շուրջ կուսակցությունների ղեկավարների հետ խորհրդակցելու: Իշխանությունը թերագնահատո՞ւմ է ընդդիմության դերը:
– Այստեղ տարբեր մոտեցումներ կարող են լինել: Իշխանությունը բաց է եւ հակված է երկխոսության: Սերժ Սարգսյանի ողջ պաշտոնավարման ընթացքում այն դերակատարումը, այն նշանակությունը, որը տրվել է ընդդիմությանը, թերեւս մեր պատմության մեջ երբեւիցե չի եղել: Դուք հիշում եք այդ՝ իրենց բնույթով բացառիկ հանդիպումներն ու քննարկումները քաղաքական դաշտում:
Ուզում եմ վստահեցնել, որ բոլոր հարթակներում, որտեղ հնարավոր է պահպանել Հայաստանի շահերը եւ ինտեգրվել աշխարհին, այդ մոտեցումը որդեգրված է: Աշխարհն այսօր համագործակցության տարբեր օրինակներ գիտի` տարբեր միությունների շրջանակներում, անգամ չանդամակցելով: Իմիջիայլոց, մի քանի ամիս առաջ մենք նույն բանն ասում էինք ռուսական կողմի հետ բանավեճերի ժամանակ՝ ընդգծելով, որ գուցե հնարավոր է փնտրել եւ գտնել համագործակցության ֆորմատ` չանդամակցելով, քանի որ խոչընդոտ էինք տեսնում ընդհանուր սահմանի հետ կապված: Այս նույն միտքն այսօր էլ տեղին է հնչեցնել, մանավանդ, որ նույն Եվրոպայում կան բավականին նման օրինակներ: Մենք այդ փորձն ուսումնասիրել եւ ուսումնասիրում ենք: Այսինքն՝ վերջին հաշվով մենք ուզում ենք ասել, որ փնտրում ենք մեր երկրի շահերը պաշտպանող լավագույն ֆորմատները` ամենուրեք:
– Երբ Մաքսային միությանն անդամակցելու փաստաթուղթը ներկայացվի խորհրդարանի դատին, որքանո՞վ է հավանական, որ այն մերժվի:
– Կարծում եմ, որ այսօր դեռ պետք է սպասել բանակցային գործընթացի վերաբերյալ բովանդակային տեղեկատվությանը, քանի որ, ըստ էության, այն, ինչն այժմ հասարակության կողմից եւ մամուլում քննարկվում է, էմոցիաների մակարդակում է, փաստարկներ, վերլուծություններ դեռ չկան: Երբ գործողությունները կմտնեն կոնկրետ բանակցային դաշտ, կերեւա, թե, օրինակ, վառելիքաէներգետիկ դաշտում ինչ առավելություններ ենք ունենալու, դրանք մեր տնտեսական զարգացումների իմաստով ինչ են բերելու եւ այլն: Տնտեսական դաշտի կարեւորագույն խնդիրը, թերեւս, հենց վառելիքաէներգետիկ բաղադրիչն է՝ գազ, բենզին, դիզվառելիք եւ այլն, քանի որ մեծ մասամբ դրանք գալիս են ռուսաստանյան ճանապարհով, եւ եթե միայն մաքսային ձեւակերպումների խնդիրները վերանայվում են, արդեն իսկ էական փոփոխություն է կատարվում գնագոյացման գործում: Ըստ էության, դա կբերի բնակչության բարեկեցության բարձրացման, մեր տնտեսվարողների հնարավորությունների ընդլայնման: Ու այդպես՝ էլի բազմաթիվ ուղղություններով, քանի որ մեր արտահանման մի զգալի մասը ՌԴ է, ներկրումը ռուսաստանյան տարածքից է: Միայն այդ բովանդակային քննարկումների ժամանակ կարելի է խոսել էական պայմանների մասին, ու սրանից ելնելով է, որ խորհրդարանը պետք է որոշում կայացնի: Երբ խորհրդարանը տեսնի, որ էականորեն բարելավվում են պայմանները, հարցը դուրս կգա:
– Ինքներդ էլ նկատեցիք, որ բովանդակային քննարկում դեռեւս չկա, այդ դեպքում իշխող կուսակցության ներկայացուցիչները, ովքեր որ այս օրերին համոզում են, թե Մաքսային միությանն անդամակցելու որոշումը Հայաստանի շահերից է բխում, ի՞նչը նկատի ունեն, ո՞ր շահի մասին է խոսքը:
– Ես ուզում եմ պարզ լինի` մենք որեւէ մեկին չենք համոզում այս որոշման ճշմարիտ լինելու մեջ: Ամենագլխավորը, որը մենք ուզում ենք ասել` մեր հանրությունը թող վստահ լինի, որ մենք ամենուրեք փնտրում ենք Հայաստանի շահը եւ որեւէ քայլ չենք անի Հայաստանի շահից դուրս կամ հակառակ: Սա է հիմնական պոստուլատը, մնացածը զարգացումներ են:
ՆԵԼԼԻ ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ
«Առավոտ» օրաթերթ
Եթե Հերմինե Նաղդալյանը ապացուցի, որ Հայաստանի շահը պահանջում էր ազատ արձակել Սուրիկ Խաչատրյանի մարդասպան որդուն… Բայց եթե չապացուցեց էէէէէէէէէէէէէ….