Հարգելի պարոն Սարգսյան.
2012 թվականի հունվարի 12-ին ՀՀ կառավարությունն ընդունել է «Հայագիտության զարգացման հայեցակարգին, հայագիտության ոլորտի զարգացման 2012-2025 թվականների ռազմավարությանը եւ դրա իրականացման միջոցառումների ժամանակացույցին հավանություն տալու մասին» հ. 1 արձանագրային որոշումը:
Որոշման հ. 3 հավելվածի / ժամանակացույց / 20-րդ կետը նախատեսում է՝ Նպաստել օտարերկրյա պետություններում հայագիտական կենտրոնների ստեղծմանը: Կատարման պատասխանատուներն են ՀՀ կրթության եւ գիտության նախարարության գիտության պետական կոմիտեն, ՀՀ մշակույթի, սփյուռքի նախարարությունները՝ ՀՀ գիտության ազգային ակադեմիայի հետ համատեղ /համաձայնությամբ /: Կատարման ժամկետը՝ 2012-2025 թթ., միջոցները՝ ՀՀ պետական բյուջե, արտաբյուջետային միջոցներ:
Հավատալով այս հիրավի հայաշահ որոշմանը, ես դարձյալ ձեռնամուխ եղա հայրենիքիս օգտակար լինելու հերթական քայլին, այն է՝ Բելգիայի համալսարաններից մեկում հիմնել հայագիտական կենտրոն: Ամենաճանաչված՝ Լյովենի / Լյուվեն / համալսարանում են գործել հայագետներ Ֆելիքս Նեւը, Ժոզեֆ Լըբոնը, Մոյլդերմանսը, Ժերար Գարիտը, Բեռնար Կուլին, այլոք: Համալսարանում կա շուրջ 3000 / երեք հազար / հայալեզու գիրք: Համալսարանում ուսանում է մոտ 40.000 ուսանող: Համալսարանի «մի մասը»՝ ֆրանսիականը, գտնվում է Լուվեն դը Նյովը քաղաքում:
Խնդրո առարկա հարցով ես հանդիպեցի ծանոթիս, համալսարանի նախկին ռեկտոր, այժմ՝ պատվավոր ռեկտոր, պրոֆեսոր, գրաբարագետ Բեռնար Կուլիին: Կուլին ուրախացավ առաջարկիցս, թեպետ նշեց, որ ինքը դիմել է Բելգիայում բնակվող «հարուստ հայերին», բայց մնացել է անպատասխան, եւ թերահավատ է, թե հարցը լուծում կստանա:
Նման կենտրոն ստեղծելը թանկ հաճույք է: Միջին «արժեքը» 100.000 / հարյուր հազար / եւրո է մեկ տարվա համար: Բանակցությունները բերին նրան, որ կարելի է գործել նաեւ 50.000 / հիսուն հազար / եւրոյի շրջանակներում: Այս գումարի մեջ մտնում են կենտրոնի եւ Հայաստանից գործուղվող մասնագետների ծախսերը: Մի բան էլ. նման կենտրոններում պետք է ուսուցանվեն, ուսումնասիրվեն միայն հին լեզուներ: Մեր դեպքում, բացառության կարգով, ուսուցումը կտարվեր նաեւ արդի հայերենով: Դիմեցի ՀՀ կրթության եւ գիտության նախարար պարոն Աշոտյանին: Որոշ ժամանակ անց նախարարությունից ինձ տեղեկացրին, որ պարոն Աշոտյանը պատրաստ է հատկացնել 10.000 / տասը հազար / եւրո՝ կենտրոնին, իսկ մասնագետների գործուղման հարցերը կհոգան համապատասխան բուհական հաստատությունները: Նախարարությունից խնդրեցին նաեւ Լյովենի համալսարանի ռեկտորի պաշտոնական նամակը եւ ֆինանսական հաշվեհամարը: Նորից դիմեցի պրոֆեսոր Կուլիին: Շուտով ստացա դրական պատասխան եւ ռեկտորի բարեկամական ջերմ նամակը: Նամակն անմիջապես ուղարկեցի պարոն Աշոտյանին: Պատասխանն այս անգամ շատ չուշացավ. պարոն Աշոտյանը հրաժարվեց իր խոստումից: Հետո, ասացին, դիմել են ֆինանսների նախարարությանը, որն էլ մերժել է առաջարկը՝ ոչ 2013-ին, ոչ էլ 2014-ին գումար չի հատկացվի: Նույնաբովանդակ նամակ գրեցի նաեւ ՀՀ սփյուռքի նախարար տիկին Հակոբյանին: Շուտով կլրանա նամակիս մեկ տարին: Չխախտելով ավանդույթը, նախարարությունն այս, ինչպես շատ դեպքերում, անպատասխան թողեց առաջարկս: Հետո տեղեկացա, որ հիշյալ նամակը հասցեագրվել է ՀՀ կրթության եւ գիտության նախարարությանը. ինչպես հումորիստներն են ասում՝ պասերով, պասերով:
Հարգելի պարոն Սարգսյան: Հավատում եմ, որ Դուք կգտնեք հարցի լուծման ճանապարհը: Չէ որ, կատարվել է մեծ աշխատանք, մարդիկ պատրաստ են ամեն ինչ անել հայանպաստ աշխատելու համար: Եւ, եթե Դուք էլ հարցը կհամարեք փակված, այդ դեպքում խնդրում եմ ասել.
միգուցե կա այնպիսի ծրագիր, որը նախատեսում է անտեսել, կործանել բոլոր հայանպաստ նախաձեռնությունները / մեր բազում նախաձեռնությունները, որոնք անկասկած օգուտ կբերեին մեր երկրին, անտեսվել, անպատասխան են մնացել, «լռվել են» նախարարությունների անպատասխանատու չինովնիկների աշխատասենյակնե- րում /: Այս դեպքում մենք էլ զուր տեղը չենք վատնի ժամանակը, ներվերը, միջոցները… Եւ, մեկ էլ, վերաբերյալ արձանագրային որոշումը որոշո՞ւմ է, թե՝ արձան, գուցե 2013 թվականը գալու է 2025-ի՞ց հետո եւ կատարողներն էլ ա՞յլ գերատեսչություններից են…
Հ.Գ. Լյովենի համալսարանի դասախոսներից մեկը, ով ծանոթ է այս չարչրկված հարցին, անթաքույց ափսոսանքով ասաց. – Գիտես, եթե հիմա մենք նույն խնդրով դիմենք մեր համալսարանում սովորող ադրբեջանցի կամ թուրք ուսանողներին եւ պահանջենք, ասենք, 5 մլն եւրո, հավատացած եղիր, վաղն եւեթ այդ գումարը կփոխանցվի: Պատկերացնո՞ւմ ես՝ ադրբեջանագիտության կենտրոն Լյովենի համալսարանում… – Պատկերացնում եմ,- պատասխանեցի:
Հարգանքով՝
Գեւորգ Մինասյան
Բելգիայի հայկական կազմակերպությունների համադաշնության նախագահ, «Լրագիր» ամսաթերթի գլխավոր խմբագիր, Անտվերպենի «Նուարդ» մշակութային միության նախագահ
30.08.13 ք. Անտվերպեն, Բելգիա
