Ըստ քաղտեխնոլոգ Կարեն Քոչարյանի՝ Արեւմուտքն է Հայաստանի առջեւ պայման, ընտրության հարց դնում
– Պարոն Քոչարյան, առաջիկա աշնանը ի՞նչ մարտահրավերների առջեւ կարող է կանգնել Հայաստանը:
– Կարծում եմ՝ արտաքին մարտահրավերներ կլինեն՝ կապված ԵՄ Ասոցացման համաձայնագրի, Մաքսային միության, այսինքն՝ Արեւմուտք-Ռուսաստան փոխհարաբերությունների հետ, ինչպես նաեւ Ադրբեջանում կայանալիք նախագահական ընտրությունների հետ կապված, նկատելի է, որ թե՛ շփման գծում կա ակտիվություն, վերջին պրովոկացիան՝ հայ զինվորի հետ կապված, թե՛ այնտեղից հնչող պաշտոնական հայտարարություններում, գնահատականներում: Այսինքն՝ առավելապես այսպիսի գործընթացներով է արտահայտվելու այդ թեժությունը, քան ներքաղաքական պայքարով:
– Կարծում եք՝ Արեւմուտք-Ռուսաստան ընտրության հարցը ավելի՞ կսրվի առաջիկայում՝ հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ Մաքսային միության ապագայի հետ կապված գոնե այս պահին շատ բան կախված է առավելապես Ուկրաինայի որոշումից, քան Հայաստանից:
Կարդացեք նաև
– Ուկրաինայի պարագան այլ է՝ բոլոր առումներով, տարբերությունները բավական շատ են, օրինակ՝ համաձայնագրի կետերի առումով, որովհետեւ Ուկրաինան չունի Ղարաբաղի խնդիր: Ուկրաինան ավելի ինքնաբավ երկիր է, քան Հայաստանը, ռեսուրսներով ավելի հարուստ պետություն է: Ամենակարեւորը՝ Ուկրաինան գնում է Ասոցացման համաձայնագրի ստորագրման, մենք՝ նախաստորագրման:
Այլ խնդիր է, այո, համաձայն եմ, որ եթե Ուկրաինան չստորագրի այդ համաձայնագիրը, Եվրոպային մնացածը ավելի քիչ են հետաքրքրում, այդ թվում նաեւ՝ մենք: Մամուլում եղել են հրապարակումներ՝ «կամ-կամ»-ի ու «եւ-եւ»-ի հետ կապված, եւ ոչ միայն մամուլում, եթե չեմ սխալվում՝ Քիշնեւում ԵԺԿ Արեւելյան գործընկերության առաջնորդների երրորդ գագաթնաժողովում նախագահ Սերժ Սարգսյանն իր ելույթում կարծես ակնարկեց, որ «կամ-կամ»-ը անընդունելի է, երբ նշեց, որ Արեւելյան գործընկերությունն իր բնույթով համագործակցություն, այլ ոչ թե հակասություններ ստեղծելուն ուղղված նախաձեռնություն է, այն ուղղված չէ որեւէ պետության կամ պետությունների խմբի դեմ, եւ այդ գործընկերությունն ուղղված է բաժանարար գծերի վերջնական հաղթահարմանը: («Խորը եւ համապարփակ ազատ առեւտրի գոտու համաձայնագիրը, որը ներկայումս բանակցվում է Եվրոպական միության հետ, այն ուժի մեջ մտնելուց հետո չի կարող լիարժեք գործել, եթե Հայաստան-Թուրքիա սահմանը փակ մնա: Մենք կարծում ենք, որ Եվրոպական միությունը պետք է լրջորեն անդրադառնա փակ սահմանների հարցին, քանզի դրանց առկայության պայմաններում ԵՄ Մաքսային միության հետ առեւտուրը չի կարող լինել արդյունավետ»,- նշել էր Ս. Սարգսյանը): Եթե Արեւմուտքը դրեց «կամ-կամ»-ի խնդիր, կարծում եմ՝ խնդիրներ կլինեն:
– Իսկ եթե Ռուսաստանն, այնուամենայնիվ, պաշտոնապես հայտարարի եւ դնի «կամ-կամ»-ի խնդիր Հայաստանի առջեւ…
– Ռուսաստանը «կամ-կամ»-ի խնդիր չի դնում: Դեռեւս մեկ տարի առաջ Հայաստանում Գերմանիայի նախկին դեսպանը երբ հայտարարեց, որ «անհնար է ԵՄ-ի հետ ազատ առեւտրի եւ խորը ու համապարփակ գոտու համաձայնագրին միանալը, մյուս կողմից՝ միաժամանակ Եվրասիական միության մաս կազմելը կամ Մաքսային միությանը միանալը», Ռուսաստանից արձագանքեցին, որ կարող է լինել «եւ-եւ», դեմ չեն «եւ-եւ»-ին։ Այսինքն՝ Արեւմուտքն է ավելի շատ դնում ընտրության հարց: Դե, մենք միշտ սովոր ենք, չէ՞, որ ռուսներն են մեզ ճնշում, անհեթեթ պահանջներ դնում մեր առջեւ, բայց այս դեպքում ստացվում է, որ ավելի շատ Արեւմուտքն է ճնշում՝ «կամ-կամ»-ի պարագայում, այսինքն՝ Արեւմուտքն է դնում պայմանը, եւ հասկանալի է, թե ինչու, որովհետեւ դա կարող է նախադեպ դառնալ իրենց համար, որովհետեւ մինչ այժմ չկա «եւ-եւ» իրենց համար:
– Բայց այդ «ճնշումը», «խայթոցները» հստակորեն, այնուամենայնիվ, արտահայտվում են Ռուսաստանի կողմից՝ թեկուզ առայժմ Հայաստանում ՌԴ նախկին դեսպանի կամ ռուսական փորձագիտական շրջանակների մակարդակով:
– Ոչ թե այնուամենայնիվ, այլ լուրջ ճնշումներ կան, երբ որ մատնանշում են Ուկրաինայի օրինակը Հայաստանում: Իհարկե, ճնշումներ կան, բայց կարծում եմ, որ ճնշումը նրա համար չի, որ «եւ-եւ»-ն է, այլ նրա համար է, որ «կամ-կամ»-ի ընտրության հարց է Ասոցացման համաձայնագրի նախաստորագրման դեպքում:
– Պարոն Քոչարյան, վերջերս քաղաքացիական հասարակությունը ակտիվություն է ցուցաբերում տարբեր հարցերում, թեեւ դրանց գործունեության վերաբերյալ տարբեր կասկածներ հնչեցին, օրինակ՝ ՀԱԿ-ում համարում են, որ «Վճարում ենք 100 դրամ» շարժման մեջ իշխանությունները «ներդրել են իրենց գործակալներին»: Ինչպե՞ս եք վերաբերվում քաղաքացիական խմբերի ակտիվության նկատմամբ ձեւավորված վերաբերմունքին:
– Դրանք պարզապես խոսքեր են, չկան ապացույցներ: Դե, գիտեք ինչ, հիմա մեկ ուրիշն էլ նույն տրամաբանությամբ կարող է ասել, որ ՀԱԿ-ի չորս տարվա հանրահավաքները վերահսկվում էին իշխանության կողմից: Իհարկե, նրանք կհակադարձեն, որ իրենց նստեցնում էին, բանտերն էին նետում… Այստեղ էլ ծեծ են ուտում, ուղեղի ցնցում են ստանում մարդիկ: Այսինքն՝ նման բան հայտարարողները պետք է ապացուցեն:
– Այնուամենայնիվ, քաղաքացիական խմբերի այս ակտիվությունը Ձեր կարծիքով՝ կմարի՞, թե՞ ավելի կհզորանա, կարո՞ղ են նույնիսկ փոխարինել քաղաքական ուժերին՝ ավելի արդյունավետ գործունեությամբ:
– Քաղաքացիականը երբեք չի կարող փոխարինել քաղաքական գործընթացներին։ Ամբողջ աշխարհում դրանք զուգահեռ գործընթացներ են: Եթե փոխարինեն՝ դա աննորմալ երեւույթ կլինի: Կարծում եմ՝ վերջին գործընթացների հիմքում ընկած է ժամանակի պահանջը՝ ինտերնետը, տեղեկատվական մատչելիությունն ու հասանելիությունը, ինչը նպաստում է քաղաքացիական հասարակության զարգացմանը: Եթե մինչ այժմ չկար, հիմա Հայաստանում զարգանում է քաղաքացիական հասարակությունը, ինչը անսովոր է մեզ համար, եթե չհաշվենք 1988-ի պոռթկումը, որը, իհարկե, առավելապես ազգային էր, ոչ թե քաղաքացիական: Քաղաքական եւ քաղաքացիական պրոցեսները պետք է զուգահեռ ընթանան: Ինձ համար անհասկանալի է, թե ինչու պետք է մի այգու խնդրով զբաղվեն քաղաքական ուժերը, նրանք կարող են խնդիրը բարձրացնել, բայց դա քաղաքական պայքար չի: Նրանք ունեն այդ ամբիոնները՝ ավագանու, խորհրդարանի ամբիոնները, թող բարձրացնեն խնդիրները:
– Կոմիտաս 5-ում մի քանի օր առաջ իրավապահների հակազդեցությունը բողոքավորների նկատմամբ որքանո՞վ եք համաչափ համարում:
– Վերջին մեկ, երկու տարիներին ոստիկանությունը իրեն բավական զուսպ էր պահում, ավելի ցիվիլ էր, նման կոշտ պահվածք չէր դրսեւորում: Կարծում եմ՝ Կոմիտաս 5-ում ինչ-որ պրովոկացիաներ են եղել երկու կողմերից էլ: Չեմ ցանկանում ամենեւին ոստիկանությանը պաշտպանել, պարզ է, որ այնտեղ էլ կան ինչ-որ անիմաստ դեմքեր, որոնք ընդհանրապես իրավապահ եւ պետական համակարգի հետ չպետք է կապ ունենան: Բայց եթե մենք դիտարկենք, թե ինչպես են ճնշվում քաղաքացիական շարժումները աշխարհում, այդ թվում նաեւ՝ ամենազարգացած արեւմտյան երկրներում, շատ ավելի դաժան էլ են վարվում: Եթե խոսքը Արգիշտի Կիվիրյանի մասին է, ապա ի՞նչ է նշանակում մարդուն նստեցնել մեքենա, ծեծել այն աստիճան, որ մարդը ուղեղի ցնցում ստանա, այսինքն՝ պարզ է, որ «կենդանիներ» են եղել, ոչ թե ոստիկաններ: Բայց ընդհանուր առմամբ՝ հանել ջրցան մեքենաներ, ռետինե մահակներ, ծեծել, քաշքշել՝ աշխարհում բոլոր ոստիկանություններն այդպես վարվում են, հիշենք Ֆրանսիան, էլ չեմ ասում ԱՄՆ-ը՝ փորձեք որեւէ ոստիկանի ձեռք առնել:
ԷՄՄԱ ԳԱԲՐԻԵԼՅԱՆ
«Առավոտ» օրաթերթ
Էս տղեն շատ հետաքրքիր «լրագրող» ա …
… ոչ նալին ա խփում ոչ մեխին:
Բաաա … «քաղ-տեխնոլոգ» մարդ ա իրա ան-վտանգությունն ա պահում:
Կարեն Քոչարյան ճիշտ եք, Ռուսաստանը չի դնում կամ-կամի խնդրում, Ռուսաստանն ուղիղ ասում ա մեղմ ասած լավ չի լինի եթե ստորագրեք ասոցիացիան, տարբերությունը էնա, որ եվրոպան ասում ա կամ-կամ, բայց չի սպառնում