2000-ին Հայաստանի Հանրապետության արտաքին պարտքը կազմել է 859 մլն դոլար, իսկ 1999-ին Հայաստանի ընդհանուր պարտքը կազմել է մեր երկրի համախառն ներքին արդյունքի (ՀՆԱ) ավելի քան 49 տոկոսը: Թեեւ 2000-ից արտաքին պարտքի ցուցանիշը մեծանում էր, բայց արտաքին պարտք-ՀՆԱ հարաբերակցությունը տարեցտարի նվազում էրՙ 2008-ին հասնելով ՀՆԱ-ի 16,4 տոկոսի: Նույն թվականին Հայաստանի արտաքին պարտքը կազմել է 1 մլրդ 577 մլն դոլար: Այս հարաբերակցությունը նույնպես սկսեց փոխվել 2009-ից` վերում նշված պատճառով:
2009-ին Հայաստանի կառավարությունը միջազգային ֆինանսական կազմակերպություններից եւ Ռուսատանի Դաշնությունից խոշոր ֆինանսական միջոցներ վերցրեց, մեր արտաքին պարտքը գրեթե կրկնապատկվեց` 1 մլրդ 577 մլն դոլարից հասնելով 2 մլրդ 966 մլն դոլարի կամ աճելով 88 տոկոսով: Նույն կերպ 2009-ին ավելացավ նաեւ արտաքին պարտքի հարաբերակցությունը ՀՆԱ-ի նկատմամբ` կազմելով 35,7 տոկոս:
2009-ին հաջորդող 3 տարիներին արտաքին պարտքն ու հարաբերակցությունը ՀՆԱ-ի նկատմամբ փոխվեցին հետեւյալ կերպ` 2010-ին Հայաստանի արտաքին պարտքը աճեց մինչեւ 3 մլրդ 299 մլն դոլարի, որը ՀՆԱ-ի 34 տոկոսն էր, 2011-ին` 3 մլրդ 568 մլն դոլարի կամ ՀՆԱ-ի 36 տոկոսին, 2012-ին` 3 մլրդ դոլարի 737 մլն դոլարի կամ ՀՆԱ-ի 36,4 տոկոսի: Այս տարվա առաջին եռամսյակի տվյալներովՙ արտաքին պարտքը կազմել է 3 մլրդ 597 մլն դոլար` նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ նվազելով 1 տոկոսով: Վտանգավո՞ր է արտաքին պարտքի նման տեմպով ավելացումը:
Դատելով այն բանից, որ արտաքին պարտքի` ՀՆԱ-ի հետ հարաբերակցությունը չնչին փոփոխություն է կրում, կարելի է վստահաբար պնդել, որ արտաքին պարտքի նման ավելացումը չի վտանգում մեր տնտեսության կայունությունը: Ինչպես արդեն նշեցինք, եղել է ժամանակ, երբ արտաքին պարտքը գերազանցել է ՀՆԱ-ի 40 տոկոսը, սակայն անգամ այդ ժամանակ ռիսկային չի դիտարկվել: Ռիսկը կարող էր առաջանալ, եթե համախառն ներքին արդյունքը ավելի ցածր տեմպերով աճեր, չաճեր կամ նվազեր, ինչը կդժվարացներ պարտքի մարումը: Սակայն դա տեղի չի ունենում: Ավելին` վերջին մեկ-երկու տարիները, հատկապես ընթացիկ տարին, Հայաստանի արտաքին պարտքի մարման պիկային տարիներ էին: Այսպես` 2012-ին Հայաստանի Հանրապետությունը մարել է 48,5 մլրդ դրամի (մոտ 120 մլն դոլար) պարտք, իսկ այս տարի մարում է գրեթե 88 մլրդ դրամի (մոտ 220 մլն դոլար) պարտք: 2014-ին եւ 2015-ին նույնպես նախատեսված են արտաքին պարտքի խոշոր մարումներ: Ինչ վերաբերում է արտաքին պարտքի ամբողջական մարմանը, ապա դա տեղի է ունենալու 35 տարի հետո, եւ մարման ժամանակացույցը բաշխված է ըստ առաջիկա տարիների:
Արա ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ
Կարդացեք նաև
Հոդվածն ամբողջությամբ կարող եք կարդալ«Ազգ» թերթի այսօրվա համարում
