Տեսագրությունը, որը վերջին վեց տարիներին Հայաստանի տարածքում կովկասյան հովազին նկարահանելու առաջին դեպքն է, արձանագրվել է հունիսի 30-ից հուլիսի 1-ի գիշերը` Կովկասյան կենսաբազմազանության ապաստարանում տեղադրված տեսախցիկի միջոցով: Ապաստարանը գտնվում է Արարատի մարզի Ուրցաձոր գյուղի շրջակայքում եւ ընդգրկում է շուրջ 2000 հա տարածք` ձգվելով Խոսրովի անտառ պետական արգելոցի սահմանի երկայնքով: Այդ հատվածը, որպես հատուկ պահպանվող տարածք, վերահսկում է Վայրի բնության եւ մշակութային արժեքների պահպանման հիմնադրամը (FPWC)` ՎիվաՍել-ՄՏՍ-ի, բրիտանական Համաշխարհային հողային միավորման (World Land Trust) եւ Նիդերլանդների Բնության պահպանության միջազգային միության կոմիտեի (ԲՊՄՄ` IUCN NL) աջակցությամբ:
Օրերս Վայրի բնության եւ մշակութային արժեքների պահպանման հիմնադրամը եւ ՎիվաՍել-ՄՏՍ-ը համատեղ ներկայացրին ապաստարանում նկարահանած տեսագրությունը, ինչպես նաեւ հիշատակված ապաստարանում բնապահպանության եւ կենսաբազմազանության պահպանման ուղղությամբ իրականացվող համատեղ աշխատանքները: Քանի որ տեսախցիկը սկսում է նկարահանել շուրջ 5 վայրկյան ուշացումով, ներկայացված տեսագրությունում առայժմ երեւում է խոշոր այս կատվազգիների ներկայացուցչի միայն պոչը:
Ապաստարանի բոլոր թաքնված տեսախցիկներն արդեն տեղափոխվել եւ տեղադրվել են հովազի գտնվելու հավանական շավղի ամբողջ երկայնքով` առաջիկայում գիշատչին ամբողջությամբ տեսագրելու նպատակով: Տեսագրությունն, այնուամենայնիվ, վկայում է անորսալի այս կենդանու գոյության փաստի մասին եւ ապացուցում վերջինիս ներկայությունը Կովկասյան կենսաբազմազանության ապաստարանում: 2012 թվականի գարնանը նույն այն տարածքում, որտեղ հնարավոր է եղել նկարահանել հովազին, ապաստարանի անտառապահները նկատել են հովազի ոտնաթաթի հետքեր եւ գտել վերջինիս մազափնջի եւ կղանքի նմուշները: Դրանք անմիջապես ուղարկվել են Երուսաղեմի բիբլիական կենդանաբանական այգու հետ համագործակցող Իսրայելի լաբորատորիա` գենետիկական փորձաքննության: Արդյունքում հաստատվել է, որ նմուշներն իրապես պատկանում են Կովկասյան հովազին (Pantera pardus saxicolor):
2013 թվականին իրականացված նկարահանման տեսագրությունը վերջնականապես ապացուցում է, որ Կովկասյան հովազը Կովկասյան կենսաբազմազանության ապաստարանն ընտրել է որպես ապահով կենսամիջավայր, ուր առկա է բավարար սնունդ, եւ ապահովված են իր գոյությանն անհրաժեշտ կենսական բոլոր պայմանները: Ըստ որոշ տվյալների՝ Հայաստանի տարածքում գրանցված է ընդամենը 3-5 հովազ, որոնք առավելապես «քոչվորներ են»: Մեկ հովազի բնական միջավայրն ապահովելու համար անհրաժեշտ է շուրջ 18,000-25,000 հա տարածք: Այս կատվազգիների պոպուլյացիան կրճատվել է հիմնականում որսագողության եւ կենսամիջավայրի վերացման պատճառով, ինչը հետեւանք է գերարածեցման, մեծ ծավալով իրականացվող քաղհանի եւ անտառահատման: Ներկայումս խոշոր այս գիշատչի բնական միգրացիոն միջանցքը հարավային Հայաստանի Զանգեզուրի եւ Մեղրիի լեռներն են: Երկարաժամկետ հեռանկարում Վայրի բնության եւ մշակութային արժեքների պահպանման հիմնադրամը ՎիվաՍել-ՄՏՍ-ի, Համաշխարհային հողային միավորման (World Land Trust) եւ Նիդերլանդների Բնության պահպանության միջազգային միության կոմիտեի (ԲՊՄՄ` IUCN NL) հետ համատեղ փորձելու է ընդլայնել ապաստարանի տարածքը` կիրառելով արդյունավետ կառավարման նույն մոտեցումը նաեւ Խոսրովի անտառ պետական արգելոցի սահմանամերձ տարածքներում: Դա հնարավորության կտա Հայաստանի կենսաբազմազանությունը, մասնավորապես` այս խոշոր եւ գեղեցիկ գիշատչին, պահպանել ապագա սերունդների համար:
«Առավոտ» օրաթերթ
