Բայց առայժմ աշակերտական նստարաններով
Կապանի Երկրագիտական թանգարանը բացվել է 1969-ի հոկտեմբերին: Այն նախկինում տեղակայված է եղել ներքնահարկում, ինչի պատճառով բազմաթիվ նյութեր են վնասվել, այդ թվում՝ գորգեր, փայտե նյութեր: «Առավոտի» հետ զրույցում Երկրագիտական թանգարանի տնօրեն Գրիշա Սմբատյանը նշեց, որ ունեն շարքից դուրս եկած նյութերի ցուցակներ: Այժմ, թանգարանը բարվոք պայմաններով տարածքում է, բակ ունի, նյութերը պահպանության եւ քիմիական մշակման ենթարկելու հնարավորություն: Թանգարանը զբաղեցնում է շենքի երկու հարկ եւ կողքի օժանդակ կառույցը: «Հարուստ կերամիկա ունենք, բրոնզեդարյան հրաշալի մշակույթ, ինչը ցավոք չի ցուցադրվում՝ ուղղակի ցուցափեղկեր չկան»,- ասում է մեր զրուցակիցը:
Ի դեպ, ինքնատիպ ցուցանմուշները ցուցադրվում են աշակերտական նստարանների վրա:
Անցյալ տարի, երբ ՀՀ նախագահը այցելել է Երկրագիտական թանգարան, տնօրենը հայտնել է այդ խնդրի մասին, ու այժմ կառավարությունը 7 մլն դրամ է հատկացրել: «Կարծում եմ, դա իրականություն կդառնա, հավանաբար սեպտեմբերին գումարը կտրամադրվի մեզ, եւ այդ միջոցները կօգտագործվեն նախեւառաջ երկրորդ հարկում մեր հնագիտական սրահը բացելու ու մեր հատկապես բրոնզեդարյան եզակի մշակույթը ներկայացնելու համար»,- հույս ունի տնօրենը:
Կարդացեք նաև
Նրա խոսքով, Երկրագիտական թանգարանի ցուցանմուշները պատիվ կբերեն աշխարհի ցանկացած թանգարանի, ինչ վերաբերում է Կապանի երկրագիտականին, այն անվանի այցելուների պակաս երբեք չի ունեցել (տարբեր երկրների դեսպաններ, հանրաճանաչ հասարակական-քաղաքական գործիչներ, գիտնականներ): Այստեղ ուսումնասիրություններ են անցկացրել Վարազդատ Հարությունյանը, Պավել Ավետիսյանը, Արտակ Գնունին, Գրիգոր Գրիգորյանը եւ ուրիշներ:
Թանգարանը նաեւ գիտաժողովների անցկացման վայր է. բառացիորեն վերջերս Կապանի Երկրագիտական թանգարանում կայացել է «1920-30-ական թթ. քաղաքական բռնությունները Խորհրդային Հայաստանում» թեմայով գիտաժողով, որին Երեւանից մասնակցել են Լեւոն Աբրահամյանը, Հրանուշ Խառատյանը, Գայանե Շագոյանը, իսկ Կապանից՝ տեղացի ուսուցիչներ, մշակույթի աշխատողներ, գիտաշխատողներ:
Պարոն Սմբատյանը նշեց, որ 2014-ին մտադիր են ունենալ յուրահատուկ ցուցադրություն՝ «Սյունիք-Վայոց ձորը Առաջին համաշխարհային պատերազմում» խորագրով եւ արդեն սկսել են նախապատրաստական աշխատանքներ. «Նախ պատերազմի հարյուրամյակն է լրանում, երկրորդ՝ ուզում ենք ներկայացնել պատերազմի չարիքը… Հայաստանի ազգային արխիվից վերցրել ենք համաշխարհային պատերազմում զոհված եւ վիրավորված սյունեցիների ցուցակը: Երկու ամիս առաջ էլ մեր աշխատակից Դավիթ Հակոբյանը կապանցիներից մեկի տանը գտել է 1906 թ օրագիր, որը ներկայացնում է հայ-թաթարական բախումների կապանյան պատմնությունը»:
Թանգարանում մեր ուշադրությունը գրավեց մի ռոյալ: Վերջինի մասին Գրիշա Սմբատյանը պատմեց հետեւյալը. «1945 թվականին, երբ խորհրդային բանակը մտավ Բեռլին, ըստ որոշ աղբյուրների, զինվորները այս ռոյալը դրել են վագոնի մեջ ու գնացքով հասցրել Կապան: Այն մի ժամանակ Կապանի մշակույթի պալատում էր: Ասում են՝ Արամ Խաչատրյանը 6 ամիս նվագել է այս դաշնամուրի վրա, երբ 50-ականների վերջին Կապանի գյուղերում է եղել»:
Խոսելով Կապան բերված առաջին դաշնամուրի մասին էլ, մեր զրուցակիցը հավելեց, որ այն 1904 թվականին Գերմանիայից Ֆրայբերգ քաղաքի Լեռնային ակադեմիայի ուսանող Սմբատ Մելիք-Ստեփանյանը Կապան է բերել իր քրոջ՝ Վարսենիկի համար: Սմբատ Մելիք-Ստեփանյանը, որ Կապանի ազգային խորհրդի նախագահն էր, ճանաչված մտավորական, հասարակական քաղաքական ապակուսակցական գործիչ, բարեգործ, հայ-թաթարական բախումների շրջանում ղեկավարել է կապանցիների ազգային ազատագրական պայքարը եւ ուղղորդել հայդուկներին: Երկրագիտական թանգարանի տնօրենը նրա քրոջը՝ Վարսենիկին էլ որակեց որպես Հայաստանի մայր Թերեզա. «Նա տեղափոխվել էր Պետերբուրգ, սովորում էր տեղի համալսարանում ու Նիկողայոս Ադոնցի ասպիրանտն էր: Երբ լսեց, որ Էջմիածնի պատերի տակ գաղթականներ կան, ամեն ինչ թողեց-եկավ Հայաստան, տիֆով վարակվեց, ունեցվածքը կտակեց որբերին, ինքն էլ մահացավ: Այժմ թաղված է Առաջաձոր գյուղում»:
ԳՈՀԱՐ ՀԱԿՈԲՅԱՆ
«Առավոտ» օրաթերթ
