Այն, ինչի մասին հիմա գրում եմ, պիտի տպագրվեր դեռ օրեր առաջ մի թերթի տված իմ հարցազրույցում: Բայց թերթի խմբագիրը չբարեհաճեց նույնիսկ տեղյակ պահել ինձ, որ կրճատում է այդ հատվածը:
… Այդ կիսատ մնացած հատվածների մասին է, որ խոսելու եմ, քանզի այս օրերին, երբ ողջ երկիրը մի տեսակ ծիրանային և օվշորային խնդիրների մեջ է խրված, ոչ պակաս կարևոր հարցեր կան, որոնք ժամանակին չենք տեսնում ու մատնանշում, հետո, երբ աղետալի վիճակի մեջ է հայտնվում երևույթը, թեման, մեկ էլ զարմացած ազգովի ասում ենք՝ վայ: Վայ ասելուց առաջ հարկավոր է կանխել, քանզի ցանկացած հիվանդություն կանխելն ավելի դյուրին է, քան բուժելը:
Ես չեմ կարծում, թե երկրում արժեքային համակարգի փլուզումն այսօր այն անկարևոր թեման է, որ պիտի կրճատվի թեթև ձեռքով: Այս թեման կախել ենք օդում, բայց չենք ասում՝ ովքե՞ր են փլուզել, կարծես ժողովուրդն է մեղավոր: Ասել եմ, չեմ վախենում կրկնել՝ միշտ փոքրամասնությունն է կերտում մեծամասնությանը` նրա չափանիշները, ճաշակը: Իսկ այդ որոշողները, այդ հոգևոր ճարտարապետները, առաջին հերթին մտավորականներն են, որոնք և ճաշակի օրենսդիր են, և արժեքային համակարգը պահող քուրմ: Որտեղ են այդ քուրմերը: Գիտեք, ժողովուրդը, կամ, ինչպես հիմա ժողովրդին մոռացած՝ ասում ենք հասարակությունը, ծովի պես բան է՝ ինչ աղբ ուզում ես նետիր, միևնույն է, ինքը ի վերջո կմաքրի, կբյուրեղացնի, աղբն ափ կնետի: Սակայն կորուստներ կլինեն: Կորուսյալ սերունդներ լինում են… Հիմա՝ օվշորային այդ գոտում վարչապետի անունով ինչ-որ ընկերություն գրանցված է թե՝ ոչ, շատ լուրջ խնդիր է: Իհարկե, տա Աստված, որ այդ ամենը սխալ լինի, ոչ-մեկիս պատիվ չի բերում: Սակայն այս ամենի կողքին նույնքան կարևոր է, թե մեր երկիրը, որն այսօր պաշտպանում ենք կարկուտից ու օվշորից, ի՞նչ ընթացք, ի՞նչ հոգևոր գաղափարախոսություն ունի և մենք դեպի ու՞ր ենք գնում:
Անթույլատրելի թեմաներ ենք հորինել: Սովետն անընդհատ փնովում ենք, բայց այնժամ «անթույլատրելին » թե անձերի, թե գործերի մասին, համընդհանուր էր, ոչ թե` հատվածական, թեև ներքին դիմադրությունն էլ էր մեծ… Մեզ համար հիմա տաբու թեմաներ կան, օրինակ չի կարելի կարծիք հայտնել Գագիկ Ծառուկյանի փառահեղ մտահղացման մասին, քանի որ իրապես լավ բան է արել մարդը՝ մեր չքնաղ քաղաքներից մեկում՝ Աբովյանում: Հեռանկարային, նախշուն այդ քաղաքում մարդը տաճար է կառուցել, կառուցողն ինքը չի, ոչ էլ` հեղինակն է, ինքը գաղափարը հղացողն է և ֆինանսավորողը: Եւ ահա, մենք ոչ մեկս բացի հիացմունքից ոչ մի այլ կարծիք չհայտնեցինք, այնինչ տաճարն արդեն երկրին, ժողովրդին է պատկանում և շատ պատասխանատու բան է: Մեր՝ հայկական հոգեկերտվածքի առանձնահատկություններին քիչ թե շատ ծանոթ լինելով, վստահ եմ, որ խոհանոցներում փսփսալով բամբասել են, այնինչ ընդամենը պետք էր ասել՝ եղբայր ջան, սիրելիս, ապրես դու, Աստված հաջողություն տա քո բոլոր հղացումներին, բայց դու ճարտարապետ չես, դու չպիտի խառնվեիր, կամ՝ քեզ բամբասում են, թե դու ես թելադրել, ինչպիսին պիտի լինի:
Կարդացեք նաև
Լուսահոգի Մուշեղ Գալշոյանի ասած՝ մեր տառերը մեր զինվորներն են: Այդպես ենք մենք պաշտպանվել նաև մեր ամենազորավոր մշակութային դրսևորմամբ՝ ճարտարապետությամբ, որը համաշխարհային մակարդակ ունի: Մենք ճարտարապետական գերտերություն ենք եղել, վերածննդի շրջանի ամբողջ եվրոպական միջնադարյան ճարտարապետությունը օգտվել է նաև հայկական ճարտարապետության մտքի թռիչքներից և մենք գավառամտությամբ, ծայրամասայինի հոգեբանությամբ չպետք է ուղղորդվենք, պիտի պահպանենք մեր պատվիրանները, որոնցից առաջինն այն է, թե` Աստծո տունը ասկետիկ ու զուսպ պիտի լինի: Այն, որ մենք առաջինն ենք ընդունել քրիստոնեությունը, արդեն իսկ պարտադրում է տանտեր, թելադրող, տոհմիկ լինել:
Երեկ լսում էի՝ Վերնաշենցի մեղվապահ մի գյուղացու, որը ցույց էր տալիս մի արկղ և հպարտությամբ ասում` սա պապիս պապի սարքածն է: Այդ մարդն արդեն ազնվական է, որ իր ապուպապից ժառանգած արկղը պահում է մասունքի պես և հիշում է: Նույն կերպ էլ մենք` որպես առաջինը պետականորեն քրիստոնեությունն ընդունած ժողովուրդ, ազնվականության հաղթաթուղթ ունենք: Մենք ավագության իրավունք էլ ունենք նույնիսկ Վատիկանից: Եվ մեր ճարտարապետությունը հենց այդպիսին պիտի լինի, այդ տարրը պիտի գերիշխող լինի: Սա սնապարծություն չէ, հպարտություն է:
Իսկ ես, հիացած գաղափարով, որ եկեղեցի, տաճար է կառուցվում Աբովյանում, շատ զարմացա, տեսնելով այդքան մեզ ոչ հարիր ավելորդ շքեղություն, որպես օրինակ ունենալով ամենաշքեղը`Մայր տաճարը, Անին, որ եկեղեցաշինության տիեզերական կենտրոն է: Պիտի որ շատ զգուշորեն մոտենային այդ ծավալներով հզոր կառույցի արարմանը: Ընդհանրապես, մեր մշակույթը չափի զգացման, զսպվածության բացառիկ դրսևորում է` խաչքարերից սկսած՝ գորգագործություն, մանրանկարչություն, երաժշտություն: Հոխորտալից դատարկ, ցցուն բաներ մեզ վայել չեն: Այսքան դեղին, այդքան ոսկի եկեղեցում չպետք է լիներ: Ի դեպ թեքահարթակներ էլ չկան, փոխարենը անհավատալի ճոխություն կա: Սիրուն է՝ դետալներով, որ նայում ես, անհավատալի վարպետությամբ է իրագործված ամեն ինչ, բայց փողի հոտը շատ է զգացվում: Փողի հոտ չպիտի գար եկեղեցուց:
Գիտեք, դիցաբանության մեջ գոռոզամիտներին Աստծո կողմից պատժվելու պատմություններ կան՝ Նիոբեից սկսած՝ Բաբելոնի աշտարակով ավարտած: Ինչքան էլ շքեղ ու մեծ լինի եկեղեցին, մարդն այնտեղ է գնում իր Աստծուն հանդիպելու: Սա ես սիրելի Գագիկ Ծառուկյանին եմ ուզում ասել: Նաև ուզում եմ ասել՝ նրանք, որ քեզ անվերջ սիրաշահում են, քո բարեկամները չեն: Քծնանքից է ծնվում չարությունը: Որ փողը տալիս ես՝ վստահիր այն մարդկանց, որոնք պիտի իրագործեն քո ծրագրերը, այնպես ինչպես մեծն Տրդատին են վստահել, Մոմիկին են վստահել մեր իշխաններն ու թագավորները: Այ, այդ ժամանակ է տաճարը հաղթահարում ժամանակն ու պատմությունը: Թե չէ՝ բոլոր քարերն էլ մաշվում են, չի մաշվում հոգին: Այս բաները Ղուլյան -ճարտարապետը պիտի ասեր Ծառուկյանին, քանզի չեմ հավատում, թե դա այդ տաղանդավոր մարդու երազների տաճարն է: Ինչու ենք մենք շարունակ Թամանյան-Թամանյան ասում, ինչն է նրա առեղծվածը: Եվրոպաներում կրթություն ստացած, փայլուն ապագա ունեցող մարդը եկավ հոգում և աչքերում տեսիլք ունենալով, եկավ, որ իր երկիրը, իր քաղաքը ստեղծի: Պիտի Ղուլյանն ասեր՝ ես կիրագործեմ քո հղացումը, պարոն Ծառուկյան, պարզաբանելով, մեկնելով, որ չի կարող հայոց եկեղեցում այսքան հարստություն ցուցադրվել, որ այն հոգևոր աստվածային հարստության տուն է: Կամ` պիտի այդ գործն աներ մեկը, որը կարող էր ասել՝ ոչ, փողը քոնն է, տաղանդը՝ իմը, իր հեղինակային իրավունքը պաշտպաներ:
Հիշում եմ՝ իմ մաեստրո Կոստան Զարյանի «Նավը լեռան վրա » վեպը առաջին անգամ տպագրվեց Հայաստանում, մարդը լաց էր լինում՝ այնպես էին աղճատել, խմբագրել գործը: Ինքն իրեն չէր ներում, որ չի արգելել տպագրությունը: Եկեղեցու օծման ողջ արարողությունը հեռարձակվում էր հեռուստատեսությամբ, Ամենայն Հայոց վեհափառի գլխավորությամբ, Ավե Մարիայով էր ուղեկցվում: Ինչու՞: Ինչի՞ համար, մենք խեղդվում ենք մեր ունեցածի առատությունից, մինչդեռ… 20-րդ դարի սկզբներին, երբ վրաց բանաստեղծ, իշխան Իլյա Ճավճավաձեն սուր ճոճելով հակահայկական արշավ էր սկսել և բանավիճում էր Նիկողայոս Մառի հետ, քանզի նա համարձակվում էր շատ բարձր գնահատել հայկական մշակույթը, Մառն էլ, իր բազմաթիվ պատասխաններից վերջինում` «Պետերբուրգյան Վեստնիկ »-ում գրեց՝ մեծարգո իշխան, օգնեք այս ժողովրդին՝ այնքան մշակութային ժառանգություն ունի … Օգնեք իրենց՝ համակարգելու եղածը, այդքան գիտնական չունեն, այդ ընթացքում նաև` ձեր Վրաստանի հին պատմության մասին վկայող փաստեր թերևս, կգտնեք և կարիք չեք ունենա 17-18 դարերի հին Վրաստանի պատմություն նստել- գրել: Ես կավելացնեի՝ 19, 20, նաև՝ 21 րդ դարերի: Հիմա իրենք նորից պատմություն են կերտում, ըստ իրենց հայեցողության: Այսինքն, մենք այնքան հարուստ ենք, որ կարիք չկա` Ավե Մարիայով օծենք մեր եկեղեցին: Եթե միայն հեռուստատեսությամբ էր, մեղքն իրենցն է, իսկ եթե նաև այնտեղ է հնչել, զարմացած-տարակուսած եմ: Մաշտոցից մինչև Կոմիտաս շողշողում ենք…
Ի՞նչն է հիմա անտանելին իմ ասածների մեջ: Գագիկ Ծառուկյանն արդեն փառավորել է իր անունը, խոսքն այստեղ մասնագիտական արժանապատվության և չափի զգացման մասին է: Իսկ դրա մասին իրավունք ունեն խոսելու մարդիկ, որոնք էլ հենց կոչված են ժողովրդին պաշտպանելու անճաշակությունից, չափի զգացման կորստից, քծնանքից: Դա հենց այն` ասածս փոքրամասնությունն է:
Ես քանի որ տնից դուրս չեմ գալիս, ուշադիր կարդում եմ և դիտում եմ հեռուստատեսային հաղորդումներ, տեսնում եմ այն, ինչ կատարվում է մեր քաղաքում: Հենց նույն ճարտարապետության ոլորտից դուրս չգանք, ասենք՝ Երևանի գլխավոր ճարտարապետի`Նարեկ Սարգսյանի նկատմամբ իրագործվող հետապնդումը ինձ զարմանք է պատճառում: Այն երևույթը, որ մեկին խմբակային հետապնդում են, արդեն իսկ զզվելի է: Ինչու՞ են հալածում այս մարդուն, ի՞նչ են ուզում նրանից, և ովքե՞ր են դատավորները՝ հալածողները: Տեսնում եմ, որ Նարեկը ստիպված է անվերջ պաշտպանվել, բայց ինչո՞ւ: Հյուսիսային պողոտայի շենքերի հեղինակները նաև ուրիշ ճարտարապետներ են, ինքն էլ իրենն է կառուցել, բայց երբ այն քննադատում են ինչ-ինչ բաներ նշելով, բոլորի փոխարեն միայն Նարեկն է պատասխանում: Ու՞ր է այդ թիմը, ինչու՞ են մենակ թողել նրան: Ինչու՞ մյուսները սկզբունքային չեն պաշտպանում իրենց ստեղծագործությունը: Հյուսիսային պողոտայի վերաբերյալ որևէ լուրջ մասնագիտական գնահատական այսքան ժամանակ չի եղել, միայն` բամբասանք: Իրականությունը, կարծում եմ, այլ է՝ մարդկանց զգալի մասը Հյուսիսային պողոտայի ճարտարապետության դեմ չի, որ բողոքում են, դժգոհությունն ավելի շուտ սոցիալական է, կառուցված էլիտար շենքերի անմատչելիության դեմ է:
Այս օրերի աղմուկ-աղաղակը չեմ հասկանում ինչի՞ դեմ է: Քաղաքային իշխանությունը հանրապետության հրապարակի մրցույթ է հայտարարել և ասում է, թե մասնագետների մտքերն ու առաջարկները հավաքելու, մեկտեղելու կարիք կա: Որովհետև ճարտարապետությունը կրպակ չի, այսօր կառուցում ես, վաղն ապամոնտաժում-գցում ես դուրս, պիտի մասնագետների հեռանկարային մտքերին ծանոթանաս: Եվ երևի թե մտքերից վախեցած են աղմկում ոմանք: Ես հիշում եմ՝ Սարյան փողոցի բարձունքի մեր տնից նայում էինք՝ պատկերասրահի գլխին կառուցվող այլանդակությանը և լաց էինք լինում: Ու՞ր էին այդ ճարտարապետները, Մինասյանն ու մյուսները` իրենք կարող էին չէ՞ ինչ-որ բան անել: Բա Ալեքսանդր Թամանյանի հրապարակին չէ՞ր վերաբերում դա: Թե վախենում էին ասեին՝ էս ի՞նչ եք անում: Եթե պայքարել են ու նպատակին չեն հասել, ուրեմն, թույլ են: Հիմա, այս ամենաթողության ժամանակ ինչ ուզում ասում են և այնքան անձնավորված չարություն կա: Եվ ովքե՞ր են դատավորները: Ուզում ես Երևանում թաղ առ թաղ պեղել-գտնել Սարհատ Պետրոսյան անունը, ո՞վ է այդ մեծ-մեծ խոսող տղան: Միտք ունես, ճարտարապետ ես` արտահայտիր քո մասնագիտությանը հարիր կերպերով, չունես, չես կարող, քեզնից կարող մասնագետներ շատ ունենք` ահել ու ջահել: Թե չէ` արդեն զավեշտ է՝ գաղափարներ բերելու համար, հրապարակի, Երևանի կենտրոնի, մայրաքաղաքի զարգացման հեռանկարների դեմ են խոսում, քանի որ առաջարկը Նարեկ Սարգսյանինն է:
Նարեկ Սարգսյանին խաչել պետք չէ: Նա մարդ է, որը գործ է անում`չի բամբասում, գործ է անում և կարող է նաև սխալվել: Գործ չանողը երբեք սխալ չի անում:
Մեկ այլ հարց էլ տարիներ շարունակ ուզում եմ հասկանալ, երբ ասում են Երևանի պատմական հուշարձաններ, ի՞նչ չափանիշներով է որոշվում հուշարձան կոչված շենքերի պատմականությունը: Ի վերջո, Երևանը գավառական քաղաք էր և ամենապատմական հուշարձանները ռուսական գավառական քաղաքներին բնորոշ մի քանի շենքեր էին:
Հաճախ ասում են, Երևանի պատմական դեմքը փոխվում է: Ո՞րն է Երևանի պատմական դեմքը, այդ հին հյուղակները, կարիճանոցները: Դրանցից մարդկանց հանեցին` գոհ ու դժգոհներ եղան, բայց դա ճարտարապետների խնդիրը չէ, այլ` պետության: Ես Երևանը, բնիկ Երևանը շատ լավ գիտեմ, և չեմ հասկանում, թե ինչն է ճարտարապետական կոթող համարվում: Եթե բաքվեցին հին Բաքվի մասին խոսի՝ կհասկանամ՝ Մանթաշովի, Արամյանցի փողերով իրագործված փառահեղ կառույցները տեսել եմ, ֆանտաստիկ բաներ են, եվրոպական մակարդակի շինություններ` բարերարների ինիցիալներով: Մնացին թուրքի ձեռքին: Այս խնդրին մեծ վերապահումով պիտի մոտենալ, չի կարելի անվերջ աղմկել, մանավանդ, դա այնքան էլ մեր օգտին չէ: Հայերը Թիֆլիսն ու Բաքուն կառուցել են, իսկ Երևանին բաժին թողել խեղճուկրակութունը: Եվ մանավանդ այսօր մարդիկ կան, որ խոսում են Երևանի ճարտարապետական հուշարձաններից, որոնք հայաստանյան, երևանյան հոգեբանությունից հեռու են, այլ մենթալ միջավայրի արդյունք են: Ես, օրինակ, շատ ափսոսում եմ, որ Աբովյան փողոցի քչքչան առվակները, փակ բակերը և զով դալանները կորցրինք: Երևանի դեմքը Նորքի անտառն էր, Հրազդանի կիրճն էր, որ հիմա դարձել է լափատուն: Ու՞ր էին այդ աղմկարարները, երբ Զանգվի ձորը զավթում էին, երբ Ծիծեռնակաբերդի անտառը, որն իսկական պատմական հուշարձան էր՝ ստեղծված մի քանի սերունդ երևանցիների` մեր ձեռքով, հատում էին: 90-ականների սկզբին էլ սկսեցին այլանդակ կառույցներով պատել ձորը: Մենք հո մանկուրտ չենք: ՀՀԿ, ՀՅԴ շենքերը մաքրվեցին, հրաշալի վերակառուցվեցին, ի՞նչ վատ է, նայում ես՝ մայրաքաղաքին հարիր շինություններ են: Մենք ի վերջո, ոչ Բաքու ենք, ոչ Թիֆլիս, մեկը նավթի վրա էր նստած, մեկն էլ՝ իր աշխարհագրական դիրքի: Իհարկե, Թիֆլիսի կոնֆետային քաղցրությունն իմը չէ: Իմ թթվածինը Երևանում է:
Ի դեպ, կինո Մոսկվայի ամառային դահլիճի համար բարձրացված աղմուկը ևս ուռճացված եմ համարում: Ճարտարապետներն այս անգամ բանակների չէին բաժանվել, բայց, դարձյալ, հետևողական չեղան, որ կարողանային նրա իրական, թեկուզև չիրագործված ժառանգությունը պահպանել: Որպես գրականության մարդ կարող եմ բացատրել այդ շինության ուռճացված ընկալումը` զուգահեռներ տանելով իմ ոլորտի հետ: Լճացման տարիներին դիսիդենտական գրականություն էր ստեղծվում և մենք միայն նրա համար, որ հեղինակները այլախոհներ էին և «սամիզդատով » էր տպագրվում, միանշանակ ընդունում էինք: Էլ խորամուխ չէինք լինում դրանց գեղարվեստական արժանիքների մեջ: Սոլժենիցինի Արշիպելագ-Գուլագը արդյո՞ ք ամենահանճարեղ գործն է: Այդ նույն ժամանակ Չինգիզ Այթմատովի «Եվ դարից երկար ձգվում է օրը » վեպով մի ողջ երկիր կերտվեց` Իսսիկ-Կուլը դարձավ աշխարհի մշակութային կենտրոններից մեկը: Իրականում Կնդեղցյանի արածը շեղում էր խրուշչովկաներից, և դա այն ժամանակ որպես սխրանք գնահատվեց: Բայց ժամանակն անցնում է և ժամանակն իր գնահատականները տալիս է, ու ես ուզում եմ հասկանալ կինո Մոսկվայի հետևում ծվարած այդ բետոնակույտը ի՞նչ էր… Սպարտակ Կնդեղցյանը շատ ավելի տաղանդավոր էր, քան այդ ամառայինը: Այսինքն, բաներ կան, որ պիտի կարողանանք ճշգրիտ գնահատել`մենք մեր իսկական արժեքները թողած` Սանահինը, Հաղպատը, մայրաքաղաքում ցույցեր ենք անում : Երևանում շատ ձեռնտու է ցույցեր անելը, անընդհատ խոսելը, ուշադրության կենտրոնում լինելը, ջաղացը կորցրել, չախչախի հետևից ենք ընկել: 1968 թ. հայկական ճարտարապետական բարձրարվեստ, քաղաքաշինական հուշարձան հանդիսացող էջմիածնի կենտրոնը քանդեցին, ինչ ասեղնագործ պատշգամբներ էին և փոխարենն ինչ անհեթեթ շենքեր կառուցեցին: Անհավատալի բան էին` ռելիեֆի, կաթողիկոսանիստ քաղաքի, արևի հետ ձուլված այդ տները, որոնք առանց մտածելու քանդեցին և վարդագույն խրուշչովկաներ սարքեցին:
Իմ հեռավոր բարեկամ Նարեկ Սարգսյանին ուզում եմ ասել՝ դիմացիր, գործ անողները կարող են նաև սխալվել, մեր ժողովուրդը իմաստուն է: Իսկ աղմկողները մեր ժողովուրդը չեն: Ուզում եմ իրեն համբերության կոչ անել և ասել, որ միշտ փոքրամասնությունն է թելադրում, միշտ այդպես է եղել, ժողովուրդը կապ չունի սրա հետ: Շատ լուրջ թեմաներից խոսեցի, ես ճարտարապետ չեմ, հասարակագետ եմ և գիտեմ՝ ինչ են անում և ասում ժողովրդի անունից, ինչպես են ամբոխին ուղղորդում` իրենք իրենց ներկայացնելով իբրև ժողովուրդի խոսնակներ:
Ալվարդ ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ
Տիկին Ալվարդ իսկ ինչու այդ ամենը չէիք ասում, երբ իշխանության մաս էիք կազմում:
Եթե ինչու Ձեր եղբորը հանեցիք աշխատանքից ու Ձեր որդուն նշանակեցիք:
Հարգելի Ալվարդ Պետրոսյան,
մեծ հետարքրքրությամբ կարդացի Ձեր հոդվածը: Շատ հարցերում համամիտ եմ: Անշուշտ Երևանի հյուղակները և կարիճանոցները մեր ճարտարապետական դեմքը չեն եղել: Ոչ էլ ճարտարապետական դեմք կարելի է համարել 19-րդ դարի ռուսական կլասիցիզմի ոճով արված ցարական շրջանի կառույցները, որոնց մեծ մասը քանդվեց Գլխավոր և Հյուսիսային պողոտաների առաջացման ժամանակ, չնայած դրանք ձևավորել էին շատ տրամադրող և գողտրիկ մի միջավայր:
Մեր քաղաքի ինքնությունը կերտող բարձր որակի, մաքուր հայկական ճարտարապետությունը կայացավց Ալեքսանդր Թամանյանի և նրա զտված հայերենին հետամուտ բազմաթիվ տաղանդավոր ճարտարապետների շնորհիվ: Իհարկե, դեռ սովետական շրջանում շատ շեղումներ եղան այդ ուղղուց, բայց ամեն ինչ անքան սարսափելի չէր, որքան անկախության տարիներից հետո նոր թափ ստացած շինարարությունը , որն այլանդակեց ու աղավաղեց այդքան թանկ գնով ձեռք բերված մեր ամբողջ նվաճումները: Այսօր հենց ոտք ես դնում Երևանի կենտրոն՝ անմիջապես ճչում է գոռոզ, փողով հղփացած և իրական արժեքներն ու սրբությունները ոտնատակ տված մարդկային նկարագիրը: Ճարտարապետությունը դրա հայելին է: Ես մեծ ցավով եմ ամեն անգամ տեսնում այն ահռելի տարբերությունը, որը կա մեր և հարևան վրացիների միջև, թեպետ ընդունված է կարծել, թե նրանք են ցուցամուլ ու գոռոզ ազգ: Հավատացեք շատ ավելի թույլ սեփական դիմագիծ կա նրանց մայրաքաղաքում, եթե համեմատենք մշակութային արժեք ունեցող շենքերն առանձին առանձին: Բայց նրանք հարգում ու տեր են կանգնում իրենց ունեցվածքին: Նարեկ Սարգսանը, ինչպես նաև բոլոր իր հետ դափնի կիսողները ունեն իրեց մեծ մեղքի բաժինը: Բայց այդ մեղքն այսօր դառել է համազգային: Կինոմոսկվայի ամառային դահլիճը, որ այդքան մեծ աղմուկ հանեց Ծածկած Շուկայի նման հայկականություն կերտող ցայտուն նմուշ չէր:Մի կողմից իրավացի մասնագետները ու սրտացավ մարդիկ, մի կողմից էլ առիթավորվորվող հանրության մի ստվար զանգված կանխեցին նրա քանդումը, այնինչ Աղաբաբյանի գլուխգործոցը մնաց անտեսված սեփական ժողովրդի կողմից: Թամանյանը, ով ընդհամենը 3 հարկով մոնումենտալություն էր կարողացել ստանալ հրապարակում, ամբողջովին մասշտաբազրկվեց այսօր հպարտ խոսող ճարտարապետների կամակատարության, անտարբերության և մեծամտության շնորհիվ: Օպերան մնաց Հյուսիսային պողոտայի աշտարակի անբարտավան կեցվածքից նսեմացած, Իսհակյանի արձանը դարձավ խեղճ մի մուրացկան չորս կողմից իր չափերից մեծ պարարտացված սնունդ գովերգող պաստառներով հագեցած խանութների կողքին, իսկ Թամանյանը սկսեց եզրափակել կասկադից մինչև իր կողքերն իջնող ուռճացված կոմերցիոն արվեստը, որպես հերթական մի խաղալիք: Անասելի շատ են նման օրինակները: Էլ չեմ ասում, որ ժամանակակից ստեղծագործողների և բուհն ավարտածների մի զգալի մասն էլ տառապում է օտարամոլությամբ:Եվ այս ամենը դառնում է դաստիարակություն ու քարոզ մատաղ սերնդին: Հավանաբար ճիշտ կլինի ասել, որ մենք ոչ թե կորցրել ենք, այլ հերն անիծել ու ապականել ենք դեռևս կտոր կտոր գոյատևող , բայց իր միջավայրից և իր խոսքի ոժից արդեն զրկված մեր ճարտարապետության ազգային նկարագիրը:
Աստված իմ~, և սա մեր մտավորականներից մեկն է, ով պիտի բարձր արժեքներ սերմանի երիտասարդ սերունդների մեջ…
Այո տիկին Ալվարդը հենց մեր այն մտավորականներից մեկն է, ով բարձր արժեքներ է սերմանել երիտասարդ սերունդների մեջ… Հո մեծ-մեծ խոսալով չի: Շատ ճիշտ է ասված «Միտք ունես, ճարտարապետ ես` արտահայտիր քո մասնագիտությանը հարիր կերպերով, չունես, չես կարող, քեզնից կարող մասնագետներ շատ ունենք` ահել ու ջահել»: Իսկապես որ տեղին է ասել Լևոն Իգիթյանը «Սարհատ Պետրոսյանը ո՞ր կառուցած պուլպուլակի հեղինակն է, որ ճարտարապետությունից է խոսում» https://www.aravot.am/2012/10/31/125713/:
Ամբողջական հոդվածը կարող եք կարդալ այս հասցեով՝ https://www.aravot.am/2013/07/08/263159/
© 1998 – 2013 Առավոտ — Նորություններ Հայաստանից
госпожа Петросян, фраза о том что вы почти не выходите из дома и поэтому судите обо всём по информации полученной по тв каналам сводит на нет всё остальное о чём пишете. Ваше понятие о роли общественного деятеля сводится к анализу работы журналистов? Тогда почему вам не балатироваться также и на выборах в Чили или Новой Зеландии? По интернету можно найти новости из любой страны а значит стать экстерн-общественным деятелем любой нации… Что касается роли Нарека Сарксяна в архитектурном хаосе столицы и того почему все критикуют его одного так это от того что он стоит у истоков всех решений и одобрений, и именно ему следовало куда жёстче следить за тем что творится. Если пастух проведёт своё стадо через вашу квартиру то ответственность за экскременты животных лежат именно на нём.
Будьте здоровы.