Սովորաբար ընդդիմություն բառը եզակի թվով է օգտագործվում, բայց Հայաստանի ընդդիմության մասին խոսելիս հնարավոր չէ եզակի թվով սահմանափակվել, որովհետև Հայաստանում ընդդիմությունը, մանավանդ վերջին տարիներին, բազմաթիվ ու բազմազան է, ընդ որում` մեկը մյուսից արմատապես ու էապես տարբեր, ինչպես նաև` մեկը մյուսին հակադիր, և երբեմն-երբեմն` մեկը մյուսի հանդեպ նույնիսկ թշնամաբար տրամադրված, և եթե եզակի թիվն օգտագործելով` պարզապես ընդդիմություն ասենք, համարյա ոչինչ ասած չենք լինի:
Եվ հոգնակի թվով շարունակելով` պիտի ասեմ, որ մեր ընդդիմություններից յուրաքանչյուրը միայն ու բացառապես իրեն է իրական ու արմատական ընդդիմություն համարում, իսկ մյուսներին` կեղծ, ձևական և իշխանությունների հետ համագործակցող:
Ահա իշխանություն բառն էլ հոգնակի օգտագործեցի, և, ճիշտն ասած, ինքս էլ չգիտեմ որն է ճիշտը` եզակի՞ն, թե` հոգնակին: Այսինքն, ինչպես մեզանում քաղաքականությունը, նույնպեսև քաղաքական ու քաղաքականության լեզուն վերջնական ձևավորված չէ:
Ինչ վերաբերում է ընդդիմության եզակիին ու հոգնակիին, կարող ենք ընդդիմությունների փոխարեն ընդդիմադիրներ գրել, բայց ընդդիմադիրներն ընդամենը անձեր են, իսկ ընդդիմությունները` կուսակցություններ ու կազմակերպություններ:
Կարդացեք նաև
Ինչևէ. քանի դեռ մեր քաղաքական լեզուն վերջնական տեսք չունի, իրավունք ունենք յուրաքանչյուրս մեր իմացած ու մեր նախընտրած լեզվին ապավինել և, ինչու չէ, հարկ եղած դեպքերում նաև որոշ նորաբանություններ կիրառել, և հատկապես էս ընդդիմություն բառի հոգնակի կիրառման դեպքում է նորաբանությունը միանգամայն տեղին, որովհետև արդեն բավական ժամանակ է` Հայաստանում մեկ միասնական ընդդիմություն գոյություն չունի:
1996-ին և 2008-ին Հայաստանի իշխանության դեմ պայքարողներն ընդդիմություն էին, իսկ հիմա, այս պահին` ընդդիմություններ են, որովհետև յուրաքանչյուրն առանձին-առանձին և յուրաքանչյուրը միանգամայն յուրովի է պայքարում իշխանության դեմ, ընդ որում` յուրաքանչյուրն իրեն արմատական ու իսկական ընդդիմություն է համարում, իսկ մյուսներին` կեղծ:
Ընդդիմության բացարձակացումն ու գերագնահատումը բնորոշ է հիմնականում հետամնաց և, մասնավորապես հետխորհրդային հանրապետություններին ու հատկապես այն հանրապետություններին, որտեղ ռեժիմն ավտորիտար է: Ճիշտ է, այդ հանրապետություններում ընդդիմությունը հազվադեպ է հաջողության հասնում` հիմնականում նույն այդ ավտորիտարիզմի ու ընտրակեղծիքների պատճառով, այդուհանդերձ, ժողովրդի համակրանքն ընդդիմադիր կուսակցությունների կողմն է, որովհետև այդ երկրներում, որպես կանոն, ժողովուրդը դժգոհ է իշխանություններից` մարդու իրավունքների ոտնահարման, սոցիալական անարդարության և այլ պատճառներով: Սոցիալական անարդարությունն ու անհավասարությունը սուր է արտահայտված հատկապես հետխորհրդային հանրապետություններում, որտեղ սոցիալիզմից կապիտալիզմին կտրուկ անցումը մի խումբ մարդկանց հնարավորություն տվեց տնօրինել պետական ու ազգային գրեթե ողջ ունեցվածքը: Մարդկանց այդ խումբն անարգել շարունակում է հարստանալ պետության ու ժողովրդի հաշվին:
Բնական է, որ այս պայմաններում ժողովրդի միակ հույսն ընդդիմությունն է` սոցիալական արդարությունը որոշ չափով վերականգնելու առումով, և նույնիսկ այդպիսի հույսեր չփայփայողներն են ընդդիմության հետ հույսեր կապում, որովհետև այլ տարբերակ չունեն:
Հայաստանում էլ գրեթե նույն վիճակն է` էն տարբերությամբ, որ ընդդիմադիր միավորները ոչ մի կերպ չեն միավորվում: Բնական է, որ դրանց չմիավորման գործում իշխանությունը ջանք չպիտի խնայեր և իրականում էլ չի խնայում, բայց դա ընդդիմադիր միավորների համար ինքնարդարացման հիմք չի, և, բնականաբար, ընդդիմադիր միավորները Բաղրամյան 26-ից ուղղորդվելու մեղադրանքներ են հնչեցնում մեկը մյուսի հասցեին, բայց փոխադարձ էդ մեղադրանքներն ավելի ու ավելի հեռացնում են միավորման տեսլականը, քան` մոտեցնում:
Այսուհանդերձ, ժողովուրդը ոչ թե իշխանությանն է հավատում, այլ` ընդդիմությանը: Մեկը Լևոնին է հավատում, մյուսը` Րաֆֆիին, երրորդը` ՀԱԿ-ից հեռացածներին, չորրորդը` նախախորհրդարանին և այլն: Ահա այսպիսի բաժան-բաժան եղած հավատ:
Այսքանից հետո իրավունք չունենք մուննաթ գալ ընտրակաշառք վերցնողների վրա, մանավանդ որ` չվերցնողներն ավելի շատ են: Մանավանդ որ` չվերցնողների մեջ շատ են այնպիսիք, որոնց որևէ մեկը չի հանդգնի ընտրակաշառք առաջարկել:
Եթե այսպես շարունակվի, վաղը կարող ենք նրանց էլ կորցնել:
Ոսկան ԵՐԵՎԱՆՑԻ
