«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է Քաղաքական և միջազգային հետազոտությունների հայկական կենտրոնի տնօրեն Աղասի Ենոքյանը:
– Պարոն Ենոքյան, այս պահին այնպիսի իրավիճակ է ստեղծվել Հայաստանի շուրջ, որ կարծես եկել է ընտրության պահը՝ Եվրասիական միությո՞ւն, թե՞ Ասոցացման համաձայնագիր: Ինչպե՞ս եք գնահատում իրավիճակը:
– Կարծում եմ, որ դա երկու գործոնով է պայմանավորված: Առաջինը, որ ինչ-որ փաստաթղթերի ստորագրման ժամկետ է գալիս՝ նոյեմբերին Ասոցացման համաձայնագրի նախաստորագրումը, և ուզես, թե չուզես` ավելի ինտենսիվ են դառնում գործընթացները: Մյուս կողմից՝ թե դրա հետ կապված, թե դրանից անկախ` Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինն ավելի ագրեսիվ է դառնում: Գիտեք՝ ՌԴ-ում տնտեսական աճն է դանդաղել, կան բազմաթիվ խնդիրներ մարդու իրավունքների հետ կապված, ներքաղաքական խնդիրներ ունի: Եվ նա փորձում է արտաքին քաղաքական շոուով փակել մնացած հարցերը:
– Բայց Եվրասիական միությանն անդամակցելու համար ՀՀ-ի վրա գործադրած ճնշումները ոքանո՞վ կարող է ծածկել ՌԴ-ի տնտեսական ու ներքաղաքական խնդիրները, որ Վ. Պուտինը նման շոու է սարքում:
Կարդացեք նաև
– Ամեն դեպքում, կփորձի: Իրականում ՀՀ-ն այդտեղ ունի շատ փոքր նշանակություն: Եվրասիական միությունը տվյալ պահին Ուկրաինայի վրա է կենտրոնացած, որովհետև եթե այդ ամենը չի ստացվում Ուկրաինայի հետ, իսկ Ուկրաինայի հետ չի ստացվի, մնացածը միֆ է: Իսկ թե որքանով դա կփակի ներքին խնդիրները՝ երևի թե կփակի: Օրինակ` մի քանի տարի առաջ ամերիկյան քաղաքականությունը Վրաստանում. Ջորջ Բուշն իր արտաքին քաղաքական ձախողումները փորձեց փակել Վրաստանի հետ կապված շոուով, որ տեսեք, ես այստեղ լուրջ հաջողություններ ունեմ: Մի քիչ PR-ի հարց է, որ կարողանաս մատուցել, թե, այո, մենք ամեն ինչ արել ենք, բայց… կամ՝ այո, մենք ամեն ինչ արել ենք, որովհետև… Վ. Պուտինին թվում է, որ ինքը կկարողանա: Դժվար է ասել:
– Իսկ ինչո՞ւ է Ձեզ թվում, որ Ուկրաինայի հարցում չի ստացվի:
– Հայաստանի դեպքում էլ չի ստացվի: Այստեղ խնդիրը Եվրասիական միություն մտնել-չմտնելը չէ: Պարզապես խորհրդանիշների պայքար է գնում: Նույնիսկ ուկրաինական օլիգարխներն են հասկանում, որ ավելի լավ է լինել անկախ, քան թե ՌԴ-ի ազդեցության տակ, որովհետև այս դեպքում իրենք ավելի շահեկան վիճակում են գտնվում: Այսինքն` որևէ ֆակտոր չկա, որևէ ուժ չկա, որ կարողանա Ուկրաինային ստիպել մտնել ռուսական ազդեցության դաշտ: Եվ ի վերջո, ՌԴ-ն անհեռանկար երկիր է, իսկ Եվրոպան Ուկրաինայի համար շատ ավելի մեծ հեռանկարներ է խոստանում: Եվ Ուկրաինան, ի վերջո, հնարավորություն ունի դառնալու Արևելյան Եվրոպա:
– Իսկ ձեզ ինչո՞ւ է թվում, որ Հայաստանը ՌԴ համար շատ ավելի քիչ նշանակություն ունի: Չէ՞ որ ընդունված կարծիք կա, որ եթե ՌԴ-ն Հայաստանին կորցրեց, կկորցնի իր ազդեցությունը ողջ տարածաշրջանում:
– ՌԴ-ն ՀՀ-ին չի կորցնում: Այն ներկայությունը, որը ՌԴ-ն ունի Հայաստանում, ամբողջությամբ բավարար է տարածաշրջանում ազդեցություն պահպանելու համար: Պարզապես ՌԴ-ն ուզում է ավելի մեծ ներկայություն, և որ իր տարբեր ծրագրերում Հայաստանը այլ երկրների հետ միասին լինի: Այս պարագայում ՀՀ-ն փորձում է պայքարել, առաջ մղել իր անկախ լինելու տրամաբանությունը: Իսկ այս դեպքում անկախ լինելը, քանի որ հակադրվում է ռուսականությանը, նշանակում է Ասոցացման համաձայնագիր, նշանակում է Արևելյան գործընկերություն, եվրոպական ուղղվածություն:
– Ինչո՞ւ եք կարծում, որ ՌԴ-ն Եվրասիական միության հարցում Հայաստանի դեպքում էլ չի հաջողի: Կամ ՀՀ-ն կստորագրի՞ Ասոցացման համաձայնագիրը:
– Ես կարծում եմ, որ Հայաստանի հարցում չի ստացվի, քանի որ ՀՀ-ն մինչև հիմա բավականին հաջող մանևրում է, ձգձգում է այդ ժամանակը: Իսկ Ասոցացման համաձայնագիրը, իհարկե, կստորագրի, որովհետև այն պարզապես հաստատում է, որ ՀՀ-ն անկախ քաղաքականություն է վարում: Մյուս կողմից էլ ստորագրելը ՀՀ իշխանությունների համար, ոչ դեմոկրատական ինստիտուտների համար որևէ խնդիր չի ստեղծում` այն առումով, որ բոլորն էլ շատ լավ գիտեն, որ այդ պայմանագրի պարտավորությունները չեն իրականացնելու:
– Իսկ կարելի՞ է ասել, որ Եվրասիական միությունը գրեթե հեռանկար չունի:
– Եվրասիական միությունն ի սկզբանե մեռելածին ծրագիր էր: ՌԴ-ն չունի այդ ծրագիրն իրականացնելու համար ոչ մի ռեսուրս՝ ոչ գաղափարախոսական ռեսուրս կա, ոչ ֆինանսական ռեսուրսներ կան: Անգամ դիվանագիտական ռեսուրս չունի դրա վրա աշխատելու համար: Մյուս կողմից, իհարկե, դրա հետ կապված օգուտները ոչ մեկի համար հասկանալի չեն, նույնիսկ ՌԴ համար հասկանալի չեն: Վ. Պուտինն այդ ծրագիրն առաջ է մղել որպես շոու` ներքին քաղաքականության մեջ իր հսկայական ձախողումները դրա տակ թաքցնելու համար:
Արմինե Ավետյան
Նյութի մանրամասները կարդացեք սկզբնաղբյուր կայքում
