«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է ռուսաստանյան «Միաբանություն» ակումբի նախագահ Սմբատ Կարախանյանը:
– Պարոն Կարախանյան, ավարտվեցին գազի գնի շուրջ բանակցությունները, գազի գինն արդեն հայտնի է: Որոշ շրջանակներ այսօր, նախկինում նաև Դուք գազի գնի բարձրացումների ժամանակ պնդում էիք, որ Հայաստանում գազի գինն այդքան շատ ՌԴ-ն չի բարձրացնում, որքան հայկական կողմը: Սա ինչպե՞ս կհիմնավորեք, թե՞ ենթադրություններ են:
– Ռուսական քաղաքական բարձրաստիճան շրջանակներում գազի գնի հարցը, որպես հիմնական հարց, չի քննարկվում, բայց ընդհանրապես քննարկվել է և ուշադրություն դարձվում է հայաստանյան հասարակական արձագանքներին, որոնք այս հարցի շուրջ լինում են: Ասել, որ ՌԴ ղեկավարությունը այս հարցի շուրջ մտահոգված չէ, մտահոգված են: Պարզապես իրավիճակը շատ պարզ է. «ՀայՌուսգազարդ» ընկերության 80%-ը պատկանում է ռուսաստանյան «Գազպրոմ» կազմակերպությանը, բայց «ՀայՌուսգազարդը», որպես կազմակերպություն, գրանցված է ՀՀ-ում, արտասահմանյան սեփականություն է երկրորդ երկրի տարածքում: Ամեն դեպքում, իրավաբանորեն «ՀայՌուսգազարդը» հայկական հիմնարկ-ձեռնարկություն է` անկախ նրանից, թե բաժնետոմսերի քանի տոկոսն է Ռուսաստանին պատկանում: Հայաստանը բանակցեց ռուսական կողմի հետ, որի արդյունքում Ռուսաստանը գազի գինը բարձրացրեց մինիմալ կերպով, բայց թյուրիմացություններ առաջացան, ընկալվեց, որ ՌԴ-ն է գազի գինը բարձրացրել, որովհետև «ՀայՌուսգազարդի» բաժնետոմսերի մեծ մասը պատկանում է ՌԴ-ին, սակայն կազմակերպությունն ունի իր ներքին ծախսերը՝ վերանորոգման աշխատանքներ, աշխատավարձեր և այլն, այդ կազմակերպությունը կազմում է իր ծախսերի ցանկը, և այդ ցանկը ազդում է գնի վրա, ու ասել, թե Ռուսաստանը բարձրացրեց գինը` սխալ է, քանի որ ՌԴ-ն գին չի բարձրացնում, շատ մինիմալ քանակով, իսկ գնի առյուծի բաժինն ընկնում է այն ծախսերին, որոնք Հայաստանում են լինում: Այստեղ շատ նրբություններ կան՝ «Գազպրոմը» չի կարող Հայաստանի իրավական դաշտում Հայաստանի ծախսացանկերը վերահսկել, կարող է լավագույն դեպքում երաշխավորություններ տալ, իսկ չբարձրացնել գազի գինը չէր կարող, քանի որ այդ մասին արդեն երկու տարի է բանակցություններ էին գնում: Եթե ճիշտն ասեմ, ես մի քանի խորհրդակցությունների, քննարկումների եմ մասնակցել, որոնց ժամանակ հետաքրքիր մտքեր են հնչում, որոնք պետք է ծնվեին հայկական իշխանությունների ներկայացուցիչների մտքում: Ռուսաստանում զարմանում են, որ այսքան տարիների ընթացքում ՀՀ-ն կարող էր մինիմում երկու ջրածնային ռումբ ստեղծել և ամբողջ Հայաստանը պարուրեր, 12 անգամ էլ պարուրեր արևային մարտկոցներից սկսած, վերջացրած այլընտրանքային էներգակիրների էներգետիկ պաշարներով, բայց ոչինչ չի արել: Այս գազի խնդիրը կարող էր չլինել: Զարմանում են, ասում են, թե ինչքա՞ն կարելի է տասնյակ տարիներ անընդհատ խոսել այն մասին, թե գազը թանկացավ: Բա Դուք պետությո՞ւն եք, դուք շատ լավ հասկանում եք, որ գտնվում եք շրջափակման մեջ, շատ լավ հասկանում եք, թե Թուրքիայի վարած քաղաքականությունն ուր է տանում: Բնական է, որ Հայաստանի ցանկացած անվտանգության ծրագիր պետք է առաջին հերթին կազմված լիներ տրանսպորտային և էներգետիկայի ոլորտի զարգացման վրա: Իսկ էներգետիկայի ոլորտում Հայաստանն ի՞նչ է արել՝ անընդհատ նստել ու մտածել է, թե Ռուսաստանը բարձրացրեց, չբարձրացրեց: Ողջ պետությունը պետք է կախված չլիներ գազի մեկ խողովակից, որը գալիս է ոչ ստաբիլ տարածքներով:
– Նախկինում տված հարցազրույցներում ասել էիք, որ աշնանը չեն բացառվում ֆորս-մաժորային իրավիճակները, որ հասարակությունը երկար չի հանդուրժի իշխանությունների անփույթ վերաբերմունքը:
Կարդացեք նաև
– Աշնանն ավելի հստակորեն կերևա, պարզ կդառնա այդ ամենը: Եթե էլի հարկադրային քաղաքականությամբ արտահոսք անեն՝ փորձելով թուլացնել հասարակական բողոքական տրամադրությունները, երկրից մարդկանց արտահոսքն ուժեղացնեն, ապա մարդիկ էլի կգնան, բայց Հայաստանում մնացած զանգվածն ի վիճակի չի լինի դուրս գալ երկրից զուտ ֆինանսական կամ հոգեբանական գործոններով պայմանավորված: Ուստի այս պարագայում ֆորս-մաժորներ կառաջանան:
– Իսկ հայաստանյան ընդդիմադիր դաշտը պատրա՞ստ է նման ֆորս-մաժորային իրավիճակների:
– Դասական տեսակետից ընդդիմություն պետք է դիտարկել ՀԱԿ-ին և դաշինքին, որն այսօր վերակազմավորման, վերաֆորմատավորման փուլում է, և մասամբ ԲՀԿ-ին, եթե հաշվի չառնենք դեկլարատիվ հայտարարությունները: Ստեղծվելիք նոր իրավիճակի դեպքում այս ուժերը պրոցեսներ պետք է տանեն, ստեղծեն կառույցներ, կազմակերպչական գործունեություն ծավալեն, ինչն արդեն ՀԱԿ-ն անում է: Պետք է հաշվի առնել այն, որ ամառային ժամանակաշրջան է, բնական է, որ այդ ամենն ագրեսիվ կերպով չի արտահայտվի այս շրջանում, բայց աշնանը դա կլինի: Իսկ հոգեբանորեն բոլոր ուժերը, վստահ եմ, որ պատրաստ են: Բոլորը հասկանում են երկրում ստեղծված իրավիճակը: Այստեղ մնում է միայն կազմակերպչական հարցը` արդյո՞ք կկարողանան ժողովրդի շրջանում ինքնակազմակերպչական կառույցներ ապահովել, ձևավորել քրեական անձանց հակակշիռ հանդիսացող օջախներ: Պետք է օղակներ ստեղծել էֆեկտիվ կերպով աշխատելու համար: Այս իրավիճակում ՌԴ-ն էլ կկանգնի Հայաստանի ժողովրդի կողքին: Պարզապես Ռուսաստանն էլ համոզված պետք է լինի, որ դա շարժում է, ժողովրդական պոռթկում է և ժողովրդի միջոցով է կազմակերպվել: Համակարգի փոփոխությունը պետք է տեղի ունենա: Այսինքն՝ պետք է նոր տեխնոլոգիական մտածողությամբ առաջադեմ մարդիկ լինեն և գան իշխանության դեմ և իշխանության համար պայքարեն, որովհետև արտագաղթային հոգեբանությունը կատաստրոֆա է Հայաստանի և ՀՀ ստրատեգիական գործընկեր Ռուսաստանի համար: Սա պետք է գիտակցենք: Որքան էլ, որ ասենք, թե Ռուսաստանն է մեղավոր, Ռուսաստանն ուզում է ոչնչացնել Հայաստանը` անիմաստ է: Ռուսաստանին անհրաժեշտ է կայուն, ուժեղ հայկական պետականություն, Ռուսաստանին պետք չէ Վլադիմիրովսկի կամ Օռլովսկի մի մարզ և գավառային մտածելակերպ, որի կրողն են ՀՀ իշխանությունները:
– Եթե փորձենք ավելի պարզ խոսել, Ռուսաստանը շարժվում է Հայաստանի քաղաքական էլիտան փոխելու ուղղությա՞մբ:
– ՌԴ-ն չի ցանկանում գալ և քաղաքական էլիտա փոխել: Ռուսաստանն ասում է. «Հայաստանի ժողովուրդ ջան, Ձեր ցավը տանեմ, մի վախեցեք, մի փախեք, մի հայաթափվեք Հայաստանից»: Ռուսաստանին Հայաստանի նման թուլացումը ձեռնտու չէ: Ռուսաստանի որոշ շրջանակներ մտածում են, թե ինչպես անեն, որ Հայաստանում արտագաղթը չահագնանա: Ռուսաստանին անհրաժեշտ է այս տարածաշրջանում ուժեղ Հայաստան, դերակատարություն ունեցող Հայաստան, որտեղից հայերը չեն թողնի-փախնեն, որի արդյունքում Հայաստանը կդառնա թյուրիմացություն և կիսախուլիգանների հավաքածու: Սա մի վախկոտ իշխանություն է, որ կարող են մարդու վրա կրակեն սպանեն, բայց իրենք քնած են: Ռուսաստանում բոլորը դա հասկանում են: «Էլիտա» բառն անհարմար է նույնիսկ ասել: Դրա համար ասում են` «համակարգը փոխեք»:
– Պարոն Կարախանյան, վստահ եմ՝ հետևել եք նաև վարչապետ Տիգրան Սարգսյանի՝ օֆշորային գոտիներում ունեցվածքի մասին աղմկահարույց հրապարակմանը և դրան հաջորդած իրադարձություններին: Տիգրան Սարգսյանն ընկալվում է որպես արևմտամետ գործիչ, այս փուլում այս սկանդալը կարո՞ղ էր կազմակերպված լինել ՌԴ կողմից «էլիտայի փոփոխության» տրամաբանության շրջանակում:
– Բնական է, որ բոլոր երկրները՝ Եվրոպան, ԱՄՆ-ը և նույնիսկ առանձին եվրոպական երկրներ իրենց առանձին շահերն են հետապնդում, բայց տեղից մի բան պետք է լինի: Եթե Տիգրան Սարգսյանը կամ ենթադրենք` այլ մեկը գումարներ է դուրս բերում, այնուհետև դրանք ներս են բերվում օֆշորային կազմակերպությունների միջոցով բավականին գռեհիկ կերպով, ապա պետք է պատրաստ լինես, որ դրանք կօգտագործվեն նաև «ընդդեմ», բայց այսօրվա դրությամբ ասել ՌԴ-ն նպատակամղված հոսք իրականացրեց, որպեսզի Տիգրան Սարգսյանին` արևմտամետ գործչին, խփի` ծիծաղելի է: Տիգրան Սարգսյանը և ՀՀ իշխանությունները զբաղված են միայն իրենց աթոռը պահելու խնդիրը լուծելով, իսկ արևմտամետ և ռուսաստանամետ խնդիր չկա: Տիգրան Սարգսյանը գալիս է Ռուսաստանում խոսում է այնպես, որ լսելու դեպքում կասեք՝ նրա նման Ռուսաստանին նվիրված, ռուսաստանամետ անձնավորություն չկա Հայաստանում: Նույն բանը կարելի է ասել նաև այն դեպքում, երբ Տիգրան Սարգսյանը Պետդեպարտամենտում է հանդիպումներ ունենում: Դրա համար ՌԴ-ում ոչ մեկը լուրջ չի ընդունում այս ամենը: Պարզապես կիպրոսյան իրադարձություններով պայմանավորված արտահոսքեր են եղել, որոշ ժամանակ շատ տվյալներ բացարձակ բաց են եղել, և ցանկացածը կարող էր վերցնել նայել ու ստուգել, գտնել այնտեղ բազմաթիվ ազգանուններ, որը և տեղի է ունեցել, ըստ էության:
– Ընտրություններից հետո Ռուսաստանը ՀՀ-ում նախընտրած ուժեր ունի՞, թեև ասում եք, որ սպասում է, թե ում կընտրի ժողովուրդը:
– Ավանդական ռուսամետ ուժերն են դրանք, այսպես ասած: Ռուսաստանը մի հստակ դիրքորոշում ունի, որը չի փոխվել երկար տարիների ընթացքում՝ Ռուսաստանը նայում է ժողովրդի ռեալ աջակցությանը: Բնական է, որ այստեղ անձերը ևս նշանակություն ունեն, այսինքն՝ կրթական ցենզ, քաղաքական հայացքներ, բայց առաջին հերթին ռուսական իշխանություններն ունեն մի հստակ ուղենիշ՝ պետք է տեսնեն, որ այդ ուժի ետևում կանգնած է ժողովուրդը: ՌԴ-ն կպաշտպանի ուժին այն դեպքում, երբ հասկանա, որ այդ ուժի ետևում ժողովրդական զանգված է գնում: Ռուսաստանն ուզում է աշխատել ինտելեկտուալ, կրթական ցենզով մարդկանց ու ուժերի հետ:
Հոդվածն ամբողջությամբ կարող եք կարդալ այստեղ
