Հրանտ Բագրատյանը «դեմ» է, Խոսրով Հարությունյանը՝ «կողմ», Իսկ Տիգրան Սարգսյա՞նը…
Դեռ ամիսներ առաջ ՀՀ նախկին վարչապետ, ՀԱԿ խմբակցության պատգամավոր Հրանտ Բագրատյանն իր գործընկերների դատին էր ներկայացրել «Օֆշորային գոտիներում գրանցված ընկերությունների գործունեությունը Հայաստանի հանքարդյունաբերության ոլորտում կարգավորելու մասին» օրենքի նախագիծ: ԱԺ ֆինանսավարկային եւ բյուջետային հարցերի մշտական հանձնաժողովում այն բացասական եզրակացության էր արժանացել: Երեկ այն մերժեց նաեւ խորհրդարանը: Այդ մերժման մեջ, սակայն, հատկանշական բան կար. 46 պատգամավոր «կողմ» քվեարկեցին, որպեսզի նախագիծն ընդգրկվի լիագումար նիստերի օրակարգ, հինգը «ձեռնպահ» էին: Ի դեպ, 46 «կողմից» երեքը ՀՀԿ խմբակցության պատգամավորներ էին:
Այս նախագիծն, իհարկե, որեւէ կապ չուներ ՀՀ գործող վարչապետ Տիգրան Սարգսյանի մասին շրջանառվող խոսակցությունների հետ: Ուղղակի նախագծի պաշտոնական մերժումը եւ Տիգրան Սարգսյանի անվան շուրջ ընթացող խոսակցությունները համընկան: Հիշեցնենք, որ վերջերս մամուլում փաստաթղթեր հրապարակվեցին, որ վարչապետ Տիգրան Սարգսյանը եւ Արարատյան հայրապետական թեմի առաջնորդ Նավասարդ Կճոյանը օֆշորային գոտում գրանցված ընկերությունում մասնաբաժին ունեն, ինչպես նաեւ օֆշորային գոտում գրանցված բանկային հաշիվներ: Դեռ օրեր առաջ «Առավոտի» հարցին՝ ի՞նչ է մտածում այդ մասին, Հրանտ Բագրատյանը հրաժարվել էր պատասխանել: Միայն ասել էր, որ երեւույթն ինքնին վատ է, եւ որ հարցն իրավապահների տիրույթում է:
Ինչ մնում է խորհրդարանի կողմից մերժված նախագծին, երեկ «Առավոտը» փորձեց Հրանտ Բագրատյանից հասկանալ, թե ի՞նչ խնդիր էր լուծվելու այդ նախագծով:
Կարդացեք նաև
– Երբ ներկայացնում էիք նախագիծը, ո՞րն էր Ձեր հիմնական մտահոգությունը:
– Հիմնական մտահոգությունները երեքն են. առաջին՝ ստրատեգիական ոլորտում օֆշորներում գրանցված ընկերություններ մեզ պետք չեն: Հայտնի չէ, թե դրանք ովքեր են, դրանց ետեւում ինչ փողեր են՝ չգիտենք: Առանց այն էլ մեր հանքարդյունաբերությունը, մասնավորապես մետաղագործությունը գրավիչ է: Բոլոր երկրներում է գրավիչ, ներդնողներ շատ կան: Մեր ինչի՞ն են պետք օֆշորներում հատկապես գրանցված ընկերությունների ներդրումները: Կարող է դա փողի լվացում լինի: Այսինքն՝ ինչ-որ մեկը գա եւ գնի Քաջարանի մոլիբդենը, ու պարզվի, որ նա ընդամենը փող է լվացել:
Հարցադրումները, թե մեզ չի հետաքրքրում, թե որտեղից է գալիս փողը, անհնարին է համարել քաղաքակիրթ, որովհետեւ փող լվանալու նպատակով եկած փողը հավերժ չի մնա եւ հօգուտ հանրապետության չի աշխատի:
Երկրորդ՝ այդ ընկերությունները մեր երկրից հանքանյութն արտահանում են մի գնով եւ մեկ այլ՝ ավելի թանկ գնով վաճառում՝ խուսափելով հարկեր վճարելուց ՀՀ-ին: Երրորդ՝ այդ ընկերությունները օֆշորներից են բերում նյութերն ու սարքավորումները՝ բարձրացնում են ինքնարժեքը, ցույց են տալիս թանկ ինքնարժեք եւ փոքրացնում են շահույթը: Նորից գնաճ են ցույց տալիս:
– Ձեր նշած մտահոգություններն այսօր մեր երկրում իրականում կա՞ն, թե՞ նախագիծը կանխարգելիչ նպատակ էր հետապնդելու:
– Ոչ միայն կան այդ մտահոգությունները, այլեւ Հայաստանի հանքարդյունաբերությունը հենց այդ մտահոգությունների վրա է կառուցված:
– Մասնավորաբար ո՞ր ընկերությունների մասին է խոսքը:
– Մեր հանքարդյունաբերության բոլոր խոշոր ընկերությունների մեծ մասը:
Նախագծին «դեմ» քվեարկեց նաեւ ՀՀԿ խմբակցության պատգամավոր, ՀՀ նախկին վարչապետ Խոսրով Հարությունյանը: «Առավոտը» պարոն Հարությունյանից հետաքրքրվեց՝ ինչո՞ւ է վերջինս կողմ, որպեսզի օֆշորային գոտիներում գրանցված ընկերությունները մեր երկրի հանքարդյունաբերության ոլորտում գործեն: «Եկեք հասկանանք, թե ի՞նչ էր ասվում նախագծի առաջարկում…»,- առաջարկեց Խոսրով Հարությունյանն ու պարզաբանեց.
– Առաջարկն, ըստ էության, մերժում է օֆշորային գոտիներում գրանցված ընկերությունների ներդրումները մեր հանքարդյունաբերության ոլորտում: Ընդհանուր առմամբ օֆշորների գաղափարով ես հիացած չեմ, բայց խնդիրը տվյալ դեպքում դրանում չէ: Օրինակ՝ օֆշորում գրանցված ընկերությունն ուզում է ներդրում կատարել Հայաստանի որեւէ ռեալ սեկտորում, ու օֆշորում նրա գրանցված լինելը մեր հարկային եկամուտների հետ որեւէ առնչություն չունի: Եթե տվյալ ընկերությունն օֆշորում է գրանցված, ապա միայն նրա համար, որ իր երկրում նա խուսափում է հնարավոր հարկերից, մինչդեռ մեզ մոտ նա ներդրումներ է կատարելու, աշխատատեղեր է ստեղծելու, հարկեր է վճարելու: Այսինքն՝ մեզ համար, մեծ իմաստով, էական չէ, թե տվյալ կազմակերպությունը, որը մեր երկրում ներդրումներ է կատարում, օֆշորո՞ւմ է գրանցված, թե՞ ոչ: Երկրորդ. բերվեց փաստարկ, որ օֆշորում գրանցված լինելը հավելյալ եւ ուռճացված ներդրումների ծավալ կարող են ներկայացնել: Այսինքն՝ ասենք, 100 դրամի ներդրում կկատարեն, կցուցադրեն մեկ միլիոն: Դա հնարավոր չէ: Եթե որեւէ մեկը գրանցված է օֆշորում եւ կապիտալ ներդրումներ է կատարում՝ սարքավորումների կամ այլ ակտիվների տեսքով, այդ ակտիվները նա ձեռք չի բերում օֆշորում: Ձեռք է բերում, ասենք, Ֆրանսիայում եւ ձեռք է բերում այն տնտեսական իրավիճակին համապատասխան, որը գոյություն ունի տվյալ երկրում:
Երբ այդ փաստաթուղթը հանձնաժողովում քննարկվում էր, ավելի շատ բերվում էր այն գաղափարը, որ համաշխարհային տնտեսական զարգացումների համար օֆշորը բացասական երեւույթ է, եւ G20-ի երկրները դեմ են: Բերվում էր Կիպրոսի օրինակը. Կիպրոսն ինքն իրեն օֆշորային երկիր էր հայտարարել, Հայաստանն իրեն չի հայտարարել: Ու ես այն կարծիքին չեմ, որ մենք հիմա պետք է նստենք մտածենք, թե համաշխարհային տնտեսական համակարգի հետ օֆշորն ինչ է անում: G20-ի անդամ պետությունները թող իրենք ձեռնարկեն այդ քայլերը: Այդ օֆշորներն իրենց մոտ են՝ թող փակեն: Բայց, կարծես, չեն շտապում փակել: Կներեք, դա Հայաստանի տնտեսության խնդիրը չի: Պետք չի, որ այստեղ մենք դառնանք առաջամարտիկ եւ օֆշորների դեմ «խաչակրաց արշավանք» սկսենք:
– Եթե նման ընկերությունները Հայաստանում գործեն, մեր տնտեսության ռիսկայնությունը չի՞ մեծանում:
– Ինչո՞վ է մեծանում: Ընդամենն այդ ընկերությունն իր դիվիդենդը տանում է. կտնօրինի այստեղ, թե դուրս կբերի՝ ընկերության իրավունքն է՝ անկախ նրանից, թե որտեղ է գրանցված: Ընդամենը խուսափում են այն երկրում, որտեղ կարող էին ռեզիդենտ լինել, հարկեր վճարելուց: Օֆշորային ընկերությունները եթե խաբեբաներ են եւ ոչ ազնիվ բիզնես անող, ապա՝ ոչ Հայաստանի տնտեսության համար: Իրենց երկրների համար՝ միգուցե:
ՆԵԼԼԻ ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ
«Առավոտ» օրաթերթ
