Հուլիսի 1-ից վերջնական սպառողների համար գազի հնարավոր թանկացման ազդեցությունը էլեկտրաէներգիայի սակագների վրա հնարավոր է մեղմել, թեև Հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովում այլ կարծիքի են։
Հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողով (ՀԾԿՀ) ներկայացրած հայտով «ՀայՌուսգազարդն» առաջարկել է խոշոր գազասպառողների համար (ամսական ավելի քան 10 հազ. խմ) գազի սակագինը ներկայիս $243,13/1000 խմ-ից բարձրացնել մինչև $392,05/1000 խմ։ Խոշոր գազասպառողների, այդ թվում՝ էներգետիկ կայանների համար գազի 61,3%-ով թանկացումը առաջին հայացքից անխուսափելիորեն պետք է հանգեցնի էլեկտրաէներգիայի սակագնի բարձրացման։ Սակայն ՀԾԿՀ «ՀայՌուսգազարդի» ներկայացված փաստաթղթերում առկա են որոշ տվյալներ, որոնք թույլ են տալիս պնդել՝ հուլիսի 1-ից վերջնական սպառողների համար գազի գնի 60% հնարավոր բարձրացումը կարող է և չհանգեցնել էլեկտրաէներգիայի սակագների վերանայման (ներկայում բնակչության համար գիշերային սակագինը Դ20/1 ԿՎտժ է, ցերեկայինը՝ Դ30/1 ԿՎտժ)։
«ՀայՌուսգազարդի» իրացման ծավալների կառուցվածքից երևում է, որ ընկերությունը 2013թ. հուլիսից մինչև 2014թ. հուլիս չի պատրաստվում հայաստանյան երկու խոշոր ջէկերին՝ «Երևան ջէկին» և ՀրազՋԷԿ-ին գազ իրացնել։ Փոխարենը նույն ժամանակահատվածում 300 մլն խմ գազ կիրացվի համակցված ցիկլով շոգեգազատուրբինային «Հրազդան-5» կայանին։ «ՀայՌուսգազարդի» այս քայլերի դեպքում առկա են բոլոր հնարավորությունները՝ կանխելու էլեկտրաէներգիայի սակագնի բարձրացումը։
Բանն այն է, որ Հայաստանում ամենաթանկ էլեկտրաէներգիան արտադրվում է ՀրազՋԷԿ-ում. 2012թ. սահմանված սակագներով՝ 1 ԿՎտ/ժ-ի սակագինը կազմում է Դ49,5։ Մյուս երկու կայաններում՝ «Հրազդան-5»-ում և «Երևանի ջէկում», էլեկտրաէներգիան համեմատաբար էժան է՝ Դ26 և Դ6,4 համապատասխանաբար։
Կարդացեք նաև
Սակայն ՀԾԿՀ-ի մայիսի 15-ի տարածած հաղորդագրությունում նշվում է, որ հաշվի առնելով 2013-2014 թթ. կանխատեսվող էլեկտրաէներգիայի (հզորության) արտադրության հաշվեկշռի փոփոխությունը, ջերմային կայաններին վաճառվող բնական գազի սակագնի հնարավոր փոփոխությունը, ԱՄՆ դոլար/դրամ փոխարժեքի մեծության և մի շարք այլ գործոնների փոփոխությունները՝ իր նախաձեռնությամբ սկսել է էլեկտրաէներգետիկական համակարգի ընկերությունների կողմից էլեկտրաէներգիայի արտադրության և ծառայությունների մատուցման, ինչպես նաև վերջնական սպառողներին վաճառվող էլեկտրաէներգիայի սակագների վերանայման գործընթաց:
Ըստ էության՝ հանձնաժողովը բացառում է տարբերակը, որ վերջնական սպառողների համար էլեկտրաէներգիայի թանկացումը հնարավոր է կանխել «Հայաստանի էլեկտրական ցանցերի» (ՀԷՑ) մատակարարների փոփոխության ու Հայկական ատոմակայանի և Որոտանի հիդրոէլեկտրակայանների համալիրի արտադրած էլեկտրաէներգիայի սակագների նվազեցման ճանապարհով։
Բացառվել է նաև վերջնական սպառողների համար էլեկտրաէներգիայի սակագնի բարձրացումը մեղմելու տարբերակը «Երևանի ջէկի» միջոցով։ Կայանն աշխատում է «գազ-էլեկտրաէներգիայի դիմաց» սխեմայով՝ 1 խմ իրանական գազի դիմաց արտահանելով 3 ԿՎտ/ժ էլեկտրաէներգիա։ Ընդ որում՝ ջէկի նոր համակցված շոգեգազային ցիկլով էներգաբլոկը հնարավորություն է տալիս 1 խմ գազից արտադրել մոտ 5 ԿՎտ/ժ էլեկտրաէներգիա։ Սա նշանակում է, որ իրանական գազից արտադրված ավելցուկային էլեկտրաէներգիան կարող է իրացվել ներքին շուկայում։
Առայժմ դժվար է հստակ նշել, թե վերջնական սպառողների համար որքանով կթանկանա էլեկտրաէներգիան. ամենամոտավոր հաշվարկներով՝ 1 Կվտ/ժ-ի սակագինը կարող է բարձրանալ Դ5-10-ով։
Բայց եթե էլեկտրաէներգիայի հարցում իշխանությունները ինչ-որ քայլեր ձեռնարկելու և գնաճը կանխելու հնարավորություն ունեն, ապա հասարակական տրանսպորտի սակագների բարձրացումն անխուսափելի է թվում։
Բանն այն է, որ հասարականան տրանսպորտը օգտագործում է ավտոգազալիցքավորման ճնշակայանների (ԱԳԼՃԿ) գազը, որը թանկանալու է։ Մոտավոր հաշվարկներով՝ ԱԳԼՃԿ-ներում 1 խմ գազը կթանկանա մոտ 65%-ով՝ մինչև Դ270։ Հասկանալի է, որ նման թանկացումը երթուղիները սպասարկող ընկերություններին ստիպելու է սակագները բարձրացնել առնվազն Դ50-ով։ Մյուս կողմից՝ հաշվի առնելով այն, որ հասարակական տրանսպորտի սակագներն անփոփոխ են շուրջ տասը տարի, չի բացառվում, որ ուղեվարձը կրկնակի բարձրանա։
Արմենակ Չատինյան
«Օրակարգ»
