Հատված ՀԱԿ քաղաքապետի թեկնածու ՎԱՀԱԳՆ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆԻ հետ հարցազրույցից:
–Ներկայացնելով ձեր նախընտրական ծրագիրը, ասացիք, թե նպատակ ունեք Երեւանում հիմնելու աղբի վերամշակման գործարան: Ինչո՞ւ ձեր քաղաքապետության տարիներին չկարողացաք իրականացնել այդ ցանկությունը, մանավանդ որ դեռ 80-ականներից նման նպատակ կար. Ճապոնացիները ցանկություն էին հայտնել գնել Սովետաշենի աղբանոցն ու այնտեղ գործարան կառուցել:
-Մինչեւ 1995 թիվը այդ մասին չէինք կարող գործնականորեն մտածել, բայց երազել կարող էինք: 95-ից սկսեցինք զբաղվել, փորձեցինք փնտրել-գտնել մարդկանց, նկատի ունեմ` դրսից, որ գային ու այդ աշխատանքը կատարեին: Չստացվեց, պատճառը ներքին ֆինանսական միջոցների բացակայությունն էր:
Հետո, դե, չկարողացանք, ես չհասցրի, նաեւ պաշտոնավարման ժամանակս չներեց, որ այլ երկրների հետ շարունակենք բանակցությունները:
–Մութ այգիներ, շների ոհմակներ, տրանսպորտի բացակայություն, ընկճված երեւանցի, անհրապույր Երեւան, որի քաղաքապետն էիք դուք: Մտավախություն չունե՞ք, որ այս հիշողությունները չեն մոռացվել, եւ ընտրողը մայիսի 5-ին նաեւ այդ տխուր հիշողությամբ կմոտենա քվեատուփին:
-Շատ բնական է, որ մարդիկ այսօր ունեն նման հիշողություններ, բայց չմոռանանք 90-ականների պայմանները` չկար հոսանք, ջեռուցում, եւ ամեակարեւորը` կար պատերազմ, պայթեցվող երկաթգիծ ու գազամուղ: Կարծում եմ, որ երեւանցին կմասնակցի ընտրությանը նաեւ դա գիտակցելով:
Նաեւ շնորհակալ եմ երեւանցիներից, որ չնայած դժվարին ժամանակներին, սակայն քաղաքային իշխանությունն ու երեւանցին թշնամիներ չդարձան, հակառակը, մնացինք գործընկերային, լավ հարաբերությունների մեջ:
–Դժվար է համաձայնել ձեզ հետ. հենց միայն այն, որ այսօր չեք գտնի գեթ մեկ երեւանցու (բացի ժամանակի արտոնյալներից), որը սարսափով չհիշի 91-96 թթ. ծանր տարիները, փաստում է հակառակի մասին:
-Դուք ձեր տեսակետն եք հայտնում, իսկ ես փաստեր կբերեմ. մեր ժամանակ քաղաքապետարանի դիմաց միտինգներ չէին լինում, իսկ այսօր լինում են: Ոչ ոք չէր ասում, որ իմ բնակարանը, իմ այգին իմ ձեռքից խլել են, որովհետեւ այն ժամանակ նման բան չի եղել:
–Որո՞նք են նախկին քաղաքապետ Վահագն Խաչատրյանի հինգ տարիների ընթացքում կատարած ամենակարեւոր գործերն ու բացթողումները:
-Բացթողումն այն էր, որ կազմեցինք ծրագրեր, բայց չկարողացանք դրանք, եղած ֆինանսական հնարավորությունների շրջանակում, իրականացնել…
Բայց կարեւոր է այն, թե ի՞նչ կարողացանք անել: Հիմա հիշեմ. ջեռուցումը վերականգնեցինք` 4500 բազմաբնակարանային շենքերից 1500-ը ջեռուցվեց: Վերականգնեցինք Կասկադը: Հիշում եմ, որ այնտեղ իր «Վարդանանք» հայտնի կտավի վրա էր աշխատում ժողովրդական նկարիչ Գրիգոր Խանջյանը: Նա եկավ ինձ մոտ, խնդրեց` «Աշխատանքից չկտրեք ինձ, հնարավորություն տվեք աշխատելու»: Ասացի` «Վարպետ, ինչ-որ պետք է՝ կանենք»: Հիշում եմ, թե ոնց էինք տաքացնում, որ վարպետը գործից չկտրվի: Դա համարում եմ իմ փոքր ներդրումը:
Հիշում եմ, որ կարողացանք վերականգնել հրապարակի երգող շատրվանները: Կուզեի, որ դուք էլ հիշեք այդ լուսավոր կետը:
–Սակայն երգող շատրվանները խորհրդային տարիների լուսավոր ժառանգությունն էին…
-Բայց երբ ես ընտրվեցի քաղաքապետ, ամեն ինչ արդեն քանդվել-ավերվել էր: Եվ մենք գտանք ժամանակին այդ գործն արած պրոֆեսորին, գիշերով հրավիրեցինք իմ աշխատասենյակ, մարդը նույնիսկ վախեցել էր, խնդրեցինք վերականգնել այն ու վերականգնեցինք:
–Հիշենք համատարած ծառահատումները, ձեր քաղաքապետության տարիներին վերացավ Երեւանի կանաչ տարածքների կեսից ավելին: Իշխանությունը մոռացել էր մարդկանց մասին, նրանք էլ ստիպված էին սեփական ուժերով լուծել կեցության տարրական խնդիրը` բնակարանների տաքացումը: Իսկ ի՞նչ էիք անում դուք որպես քաղաքապետ:
-Սկզբում փորձում էինք պայքարել երեւույթի դեմ, բայց չգիտեինք, թե որքան կտեւի այդ վիճակը` գազամուղի պայթեցումները, վերականգնումը:
Հետո մի դեպք եղավ: Աշխատանքի գնալիս Յուրա Բախշյանը նկատում է, որ հայր ու որդի ծառեր են կտրում, մոտենում է, բարկանում, բայց նրանք ասում են. «Հնարավորություն չունեք ապրելու, տանը հիվանդ մարդ կա, թույլ տվեք կտրել»: Յ.Բախշյանն այդ դեպքից շատ էր հուզվել:
Որոշեցինք փոխել մեր մոտեցումը, ժողովրդին խնդրեցինք ծառերը կտրել, բայց առանց արմատախիլ անելու: Այդ տարիներին ծառերը փրկեցին երեւանցիներին: Բայց հետո չկարողացանք կտրվածը վերականգնել, ու քանի որ արմատներից չէին կտրվել` իրենք իրենց վերականգնվեցին:
–Այդ տարիներին էր, որ օլիգարխիան սկսեց կամաց-կամաց, մեկը մյուսի հետեւից յուրացնել մայրաքաղաքի լավագույն, բիզնեսի համար նպաստավոր տարածքները, եւ իհարկե, արհամարհելով, անտեսելով երեւանցու շահը:
-Ժամանակային շփոթմունք կա ձեր խոսքում, քանի որ մեր ժամանակ նման բան չի եղել, մեր ժամանակ օլիգարխիա չկար, որ նման ցանկություններ ունենար: Բայց եթե ունենար էլ, համոզված եղեք, դա չէր լինի կանաչ տարածքների հաշվին, որովհետեւ այն օրենքով խստիվ արգելվում էր:
Բայց հիմա ինքս կասեմ մեր ժամանակվա բացերի մասին, հիշո՞ւմ եք, կային սեղանիկներ, բենզալցման փոքրիկ կրպակներ:
–Փողոցային առեւտուր…
-Այո, ոչ նորմալ վիճակ, բայց դա այն շրջանն էր, երբ ժողովուրդը փորձում էր իր տեղը գտնել, կյանքի սովորական միջոցներ հայթայթելու խնդիր կար, որովհետեւ գործարանների մի մասը չէր աշխատում: Ի դեպ, հավատացնում եմ, որ այդ սեղանիկները, բենզալցման կրպակները ժամանակավոր կառույցներ էին:
–Իսկ արդյոք ցանկացած ոք հնարավորություն ունե՞ր քաղաքի հարմարավետ հատվածներում կրպակ կամ սեղանիկ ունենալ` առանց համապատասխան վերաբերմունքի` կաշառքի կամ ծանոթության:
-Ես նման ակնկալիքներ չեմ ունեցել: Համակարգում եւս չկար:
–Բայց հայտնի է, որ դրանք տրվում էին միայն արտոնյալներին: Ի դեպ, ՀՀՇ իշխանության տարիներին ՀՀՇ-ի «արտոնյալները» երբեք չզգացին էներգետիկ ճգնաժամի ծանրությունը, որովհետեւ, ի տարբերություն ժողովրդի մեծ մասի, կարողացան «ձախ» գծերով ապահովել սեփական 24-ժամյա լուսավորությունը:
-Չէ՜, չէ՛: Նախ, երբ քաղաքապետ էի, սեղանիկների մոդան անցնում էր, ինչ-որ կար արդեն, կար, ու այն բիզնեսմենները, ովքեր սկսել էին սեղանիկներից, արդեն դառնում էին կրպակատերեր: Իհարկե, բացառություններ, առանձին դեպքեր եղած կլինեն, բայց բոլորի համար ստեղծել էինք հավասար պայմաններ, չկար ինչ-որ չափանիշ, թե մեկը «այս» կարգի մարդ է, դրա համար կրպակ կստանա, մյուսն «այլ» է ու չի ստանա:
Հոսանքի հետ կապված եւս հավասարություն է եղել, չնայած էլի չեմ բացառում, որ առանձին մարդիկ ճարպկություն դրսեւորել են: Ես ապրում էի Լենինգրադյան թաղամասում, մեր դիմաց կար տրամվայի պարկ, 1-2 դեպք եղավ, ու իմ մանկության ընկերները ջարդեցին նրանց ոտքերը, ովքեր փորձել էին պարկից հոսանք գողանալ: Այնպես որ նման դեպքերը չեմ բացառում, բայց ընդհանուր մոտեցումը եղել է հավասարություն պահպանումը:
Արմինե ՍԻՄՈՆՅԱՆ
«Հայոց աշխարհ»
