Հարցազրույց Ալվարդ Պետրոսյանի հետ
– Հանրապետության նախագահի դիտարկմամբ՝ մեր երկրի ամենամեծ պրոբլեմը կաշառակերներն ու հանցագործները չեն, ամենամեծ պրոբլեմը երկրում առկա գաղջ մթնոլորտն է, իսկ այս առումով նա որպես հիմնական պատասխանատուներ առանձնացնում է լրատվամիջոցներին՝ էլեկտրոնային եւ տպագիր: Այն, որ մթնոլորտը մեզանում գաղջ, ես կավելացնեի՝ տամուկ եւ ճապաղ է, բազմիցս ենք արձանագրել, բայց արդյոք այդ գաղջության եւ ճապաղության մեղավորը լրատվամիջոցներն են եւ լրագրողնե՞րը: Եվ արդյոք համատարած ճահիճը ճեղքողը էլի՞ լրագրողները չեն:
– Դրական եմ համարում այդ հանդիպումը, այն պարզ ասուլիս չէր: Մեկ բան հստակ էր՝ նախագահը ասելիք ուներ: Իհարկե, նա իր ասելիքը կարող էր լրատվական ծառայության միջոցով տարածել, բայց ինքը դժվար ճանապարհով էր գնացել՝ հրավիրելով ընդդիմադիր եւ իշխանամետ դաշտի ներկայացուցիչներին, ընդ որում՝ հստակ ճանաչելով բոլորին: Այսինքն՝ նա կարող էր նաեւ ասել՝ ես հարցուպատասխանի չեմ եկել, բայց հնարավորություն տվեց, որ իրեն բոլորը հարցեր տան եւ ծանր հարցեր տան: Համամիտ չեմ նախագահի խոսքի «դու-ն ու դուք»-ը չափուկշռի ենթարկողների որակումներին՝ տնավարություն եւ այլն, քանզի այստեղ ավելի շատ մտերմության, տաք մթնոլորտ ստեղծելու խնդիր կար: Հայաստանում իր ամենահին ծանոթներից մեկն եմ եւ կարող եմ վկայել՝ ինքը սահմանները չխախտող մարդկանցից է եւ անկախ իր գրաված պաշտոնից ու դիրքից՝ միշտ կարողանում է պահպանել այդ չափը:
Ինչ վերաբերում է հայաստանյան գաղջ մթնոլորտին, ապա ես իմ սեփական կարծիքն ունեմ՝ թե ինչու է այն գաղջ, որը գուցե չի համընկնում նախագահի կարծիքի հետ: Կարծում եմ՝ դա առաջին հերթին մտավորականներին պիտի հասցեագրված լիներ, նրանց, ովքեր միտք, ճաշակ, բառի, գաղափարի նկատմամբ հարգալից վերաբերմունք կերտողներն են: Մթնոլորտը միտքն է ստեղծում, իսկ միտքը մտավորականությանն է վերապահված կերտելու:
Կարդացեք նաև
Ես, օրինակ, բազմիցս մաշկիս վրա զգացել եմ՝ լրատվամիջոցը բացասական բաներ է գրում իմ մասին ավելի շատ թեման զարգացնելու, շիկացնելու համար, քան անձնական թշնամանք ունի իմ հանդեպ: Ձեզ շատ սիրում եմ՝ ասում են, բայց մեծ ձուկ եք, չենք կարող ձեզ չանդրադառնալ: Այնպես որ՝ միայն դեղին մամուլին չէ, որ հատուկ է դա: Իհարկե, մարդասպան լրագրողներ կան, որ կարող են խիղճները ոտքի տակ դրած՝ գործել, բայց նաեւ չափավոր-թունոտներ կան, որոնք ցավագին խայթում են: Ինչեւէ, այս ամենը գաղջ մթնոլորտ չի ստեղծում, հակառակը՝ ադրենալինի աղբյուր է: Այսինքն՝ այստեղ նախագահի հետ համաձայն չեմ:
– Ի դեպ, լրատվական դաշտում այս հանդիպումից հետո բավական ակտիվ քննարկում ծավալվեց, մինչդեռ մտավորականների շրջանում արձագանքները հատուկենտ են, սա ինչո՞վ կբացատրեք, մի՞թե նրանց մեծ մասը տեսակետ, ասելիք չունի:
– Գիտեք, մտավորական կամ լինում են, կամ չեն լինում: Ամբողջ հարցն այն է, որ 70 տարիների ընթացքում մեզանում մտավորականների շեղում տեղի ունեցավ. մտավորականի՝ «այո» եւ «ոչ» ասելու իրավունքը ձեռքից վերցվեց եւ դեռ չի վերադարձվել: Թաքուն մտածելու, սեփական կարծիքը խոհանոցային միջավայրում հայտնելու տխուր ժառանգությունը մենք դեռ չենք սպառել: Միով բանիվ, կարծում եմ՝ մտածող մարդիկ կան Հայաստանում, որոնք վախեցած են: Չասեմ՝ ես անվախ եմ այդ մարդկանց համեմատ, պարզապես արդեն ռուբիկոնն անցած քաղաքական գործիչ եմ, ի վերջո՝ հիմա ինձ դժվար է ցավ պատճառել: Բայց մի բան կասեմ, որը, թերեւս, շատերին է վերաբերում՝ երբ շքանշաններ, մրցանակներ ստանալու հարց է լինում, վազողներ՝ որքան ուզեք, իսկ չէ՞ որ պիտի կարողանալ նաեւ արժեւորել այդ բանը: Այդ պարգեւներին արժանացող յուրաքանչյուր ոք իրեն պիտի հարց տա՝ ինչո՞ւ պետությունը՝ հանձին նախագահի, հենց ինձ գնահատեց: Չի կարելի միաժամանակ երկու տեղ լինել, հստակ դիրքորոշում պիտի ունենալ:
– Այսինքն՝ Դուք այն կարծիքին եք, որ մեր մտավորականների զգալի մասը վախենո՞ւմ է իր տեսակետը հայտնել, բարձրաձայնել…
– Ես ինձ համարում եմ յուրօրինակ դաստիարակություն ստացած մարդ. իմ հայրն ինձ ասել է՝ ինչ-որ բարձրաձայն չես կարող ասել, ցածրաձայն մի ասա, եւ ես դեռ ընտրություններից մի քանի ամիս առաջ եմ բարձրաձայնել, թե ինչու եմ պաշտպանում Ս. Սարգսյանին: Մենք յուրօրինակ երկրի քաղաքացիներ ենք, եւ որքան էլ ես մտավորական, սիրելի, խարիզմատիկ, համակրելի մարդ համարեմ Րաֆֆի Հովհաննիսյանին, նրա հոր՝ Ռիչարդ Հովհաննիսյանի հանդեպ խորին ակնածանքով, Սփյուռքում կատարած հայապահպան մեծ դերով եւ այլն, բայց այսօր այս երկրի համար Սերժ Սարգսյանին եմ տեսնում, Րաֆֆի Հովհաննիսյանին համարում եմ կամերային քաղաքական գործիչ: Կուզեի, որ որոշակի ոլորտում իր կրթությունն օգտագործվեր ի նպաստ հայրենիքի: Հայաստան ճանաչելը այստեղ 10, 20 տարի ապրելու հետ կապ չունի, Հայաստանը բարդ երկիր է: Մեր անցած ողջ ճանապարհը՝ բոլշեւիկյան իշխանությունից ստալինյան բռնապետություն, հայրենական պատերազմ, հայ գյուղացի ու հայ բանվոր, մինչեւ ըստ գյուղերի, ըստ շրջանների ազգային բնավորության առանձնահատկություններ… զգալ է պետք: Մենք մեր բնության նման ենք՝ մի տեղ արեւադարձային է, մի տեղ խիստ՝ հյուսիսային… Այսպես է մեր ժողովուրդը: Դրա համար պիտի կարողանաս մի ամբողջ կյանք ապրել:
Իսկ Սերժ Սարգսյանը մեր հաղթանակը կերտողներից մեկն է: Այսօր տեղից ելնողը Նժդեհի անունն է տալիս, բայց այն ժամանակ, երբ Նժդեհն էր գործում, նրան իբրեւ թշնամի ընկալողները քիչ չէին: Մենք մոռանում ենք, որ Լեռնահայաստանը փրկելու հանգույն՝ ճակատագրական էր մեր ժողովրդի համար նաեւ Արցախը փրկելը: Պատերազմը դեռ չի ավարտվել: Կուզենայի, որ մեր մտավորականներն այս կտրվածքով նայեին իրադարձություններին եւ գնահատականներն այս համատեքստում տային:
Ի վերջո, տարօրինակ չէ՞, անընդհատ ասում ենք՝ ժողովրդավարություն, բայց միշտ ավելի միապետական ենք, ամեն բան պահանջում ենք մեկ մարդուց՝ հանրապետության նախագահից: Այդպես չի լինում. համակարգային հարցեր կան, որոնց պատասխանը պիտի համակարգի մասնակիցները տան: Մենք այնպես ենք մեզ պահում, կարծես առնվազն Բելգիայի պես երկիր ենք, մինչդեռ Հայաստան աշխարհն է սա՝ պատերազմող երկիր: Չհայտարարված պատերազմի երկիր ենք: Հայտարարված չի, որ կամ մեռնես, կամ սպանես, իսկ մենք Միկոյանի ասած՝ «մեժդու կապլյամի»՝ անձրեւի կաթիլների միջեւ ուզում ենք մեր փոքրիկ երկիրը հանկարծ չընկնի հարվածի տակ: Ամեն ինչ ուզում ենք, պահանջում մեկ մարդուց՝ երկրի նախագահից:
– Անցած օրերին տարբեր լրատվամիջոցներ անդրադառնալով Ձեր կատարած ընտրությանը՝ փորձեցին լուրջ հակասություններ տեսնել ՀՅԴ-Ալվարդ Պետրոսյան հարաբերություններում՝ ընդհուպ խոսելով կուսակցությունից Ձեզ հեռացնելու մասին:
– Գիտեք, ամենահեշտ բանն այսօր սիրալիր ժպտալն է, ամենադյուրինը՝ արդեն հոգնեցնող՝ ժողովրդավարությունից խոսելը, որի՝ այսօր մեզ մատուցվող ձեւը նույնքան արգահատելի է, որքան սովետական սոցիալիզմը: Ասում ես, խոսում ժողովրդավարությունից, բայց ինքդ բռնապետ ես, թույլ չես տալիս, որ ուրիշն իր կարծիքն ունենա: Ես իմ կարծիք ունեմ. ձայնս տվել եմ Սերժ Սարգսյանին, եւ ոմանք խիստ զարմացած են՝ ինչո՞ւ ՀՅԴ-ից ինձ չեն հեռացրել: Ազատության զգացողություն, սեփական կարծիքն ունենալու հատկանիշներ՝ այս բաներով է քաղաքացիական հասարակությունը ձեւավորվում: Մենք հպարտանում ենք, որ երիտասարդները սեփական կարծիք ունեն, իսկ ես, ի՞նչ է, իրավունք չունե՞մ սեփական կարծիք ունենալու:
– Հետաքրքիր է, իսկ հայրենի Ազգային ժողովը, կառավարությունը իրենց վարած քաղաքականությամբ բոլորովին դեր չունե՞ն մթնոլորտը գաղջ դարձնելու մեջ: Ի դեպ, նախագահը պատասխանելով ԱԺ-ում օլիգարխների ներկայության մասին «Առավոտ» օրաթերթի խմբագիր Ա. Աբրահամյանի հարցին՝ ինչ-որ տեղ փորձեց արդարացնել խորհրդարան մուտք գործած հայրենի օլիգարխիայի ներկայացուցիչներին: Այս համատեքստում անդրադարձ եղավ նաեւ համամասնական-մեծամասնական ընտրակարգին…
– Ազգային ժողովի հետ կապված էլ ամեն հարցում չէ, որ նախագահի հետ համաձայն էի: Կարծում եմ՝ գաղափարներ կրող մարդիկ պիտի գնան ԱԺ եւ պիտի 100 տոկոսանոց համամասնական ընտրակարգով ձեւավորվի ԱԺ-ն: Այլապես՝ պիտի ասենք, որ մեծամասնականով ընտրված մարդն իրավունք ունի տալու-ընտրելու, անկախ նրանից՝ օլիգա՞րխ է, թե՞ ոչ: Ստրուկներով, ծառայամիտ մարդկանցով չի կարող բարձր բան ստեղծվել՝ այս տեսակն էլ կա հայոց պառլամենտում: Ուրեմն մենք դեռ պիտի ահագին ճանապարհ անցնենք, մինչեւ իսկապես քաղաքացիական հասարակություն ունենանք: Իսկ գործարարների համար թող պայքարեն, որ լավ մթնոլորտ լինի, որ գործարարությունը վտանգներով լեցուն չլինի: Պառլամենտը բոլորովին այլ ոլորտ է:
Լրագրողների մեջ էլ կան վատեր եւ անգրագետներ, բայց նրանց տված վնասն ավելի քիչ է, քան ԱԺ-ի վատ ու անգրագետ պատգամավորների տված վնասը, նրանք իրավունքներ ունեն: Նրանք քաղաքականություն, օրենքներ են մշակում, ժողովրդին նրանք իրավունք չունեն խաբելու: 15 տարի ԱԺ պատգամավոր եմ եղել, մարդիկ էին գալիս, որ չէին էլ ճանաչում մեծամասնական քվե ստացած իրենց պատգամավորին: Գալիս էին ինձ մոտ այնպիսի հարցերով, որոնց լուծելը 3 րոպե էր տեւում: Չկար այնպիսի թաղապետ, որի քարտուղարն իմ ձայնը չճանաչեր: Բայց իրենց պատգամավորները լուսահոգի Սերո Խանզադյանի ասած՝ «տռպտկած» մտնում էին խորհրդարան՝ հանդիսավոր լռելով: Տարիներ շարունակ: Ես չէի սիրում ամբիոնից խոսել, բայց ամսվա մեջ առնվազն 2-3 անգամ կարծիքս հայտնում էի:
Իհարկե, այսօր խորհրդարանում նաեւ շատ փոփոխություններ կան, ուրախանում եմ, որ այն երիտասարդանում է, բայց չեմ ուզում կոմսոմոլի հանգույն երիտասարդանա: Չեմ ուզում, որ բուհերի ուսխորհրդի նախագահները հեռուստաբանավեճի գնան ձգված փողկապով, իսկ դիմացինները՝ ջինսերով: Այս դրվագները տխուր հիշողություններ են արթնացնում: Այս ասելով ես բնավ չեմ ժխտում, որ նախկին հասարակարգում այնքան արժանավոր մարդիկ կային…
Շարունակելի
ԱՆԱՀԻՏ ԵՍԱՅԱՆ
«Առավոտ» օրաթերթ
Րաֆֆի Հովհաննիսյանը կամերային քաղաքական գործիչ չէ աիլ լիիրավ հաաստանի քաղաքական գործիչ եվ այժմ իր կրթությունն օգտագործում է ի նպաստ իր հայրենիքի.
Երեվի հայոց հոգու այս տեսակը նոր հայտնաբերում է ոոշ մարդկանց համար որը եվ ահաբեկում է այդ կարծրացած հոքիները, բայց դա գալիս է դարերից եվ ոչ մի բանով չի զիչում բոլշեւիկյան իշխանությունից ստալինյան բռնապետություն, հայրենական պատերազմ անցած մտածէլակէրպից.
Հայաստան կարէլի է ճանաչելը 1 տարի այստէր ապրելով ել.
Իսկ ազգային բնավորության առանձնահատկությունները կամաց կամաց Եվրոպականացվում էն եվ ստանդարտիզացվում . Իսկ Հայաստանը այդ ստանդատների ստեղծման հայրենիքը չէ.
Իսկ «մեժդու կապլյամի» էրկար ճամանակ չես քաշի.
Լավ կլիներ շարունակեիք լռել տիկին Պետրոսյան, ինչպես դա անում էիք հետընտրական այս ողջ շրջանում: Եթե լռությունը խախտելով ՈՉ մի իմաստալից բան չես ասելու,պարզապես շարունակիր լռել:
Մեջբերում “Հայաստան ճանաչելը այստեղ 10, 20 տարի ապրելու հետ կապ չունի, Հայաստանը բարդ երկիր է: Մեր անցած ողջ ճանապարհը՝ բոլշեւիկյան իշխանությունից ստալինյան բռնապետություն, հայրենական պատերազմ, հայ գյուղացի ու հայ բանվոր, մինչեւ ըստ գյուղերի, ըստ շրջանների ազգային բնավորության առանձնահատկություններ… զգալ է պետք:”
Էս ինչ էսպես զգայուն եք, մնացածը՝ անզգա: Իսկ ինչ գիտեք Հովհաննիսյանի և նրա ընտանիքի անցած կյանքի ու դժվարությունների մասին, թե՝ գաղթը, օտար ափերում օտար ազգերի մեջ մեծանալը, կայանալը, ընտանիքին նվիրված հայ օջախ պահելը հեշտ կարծեցիք: Ոնց է, որ մի հեռու հայ գյուղում ծնված-մեծացած մարդը, որ ողջ կյանքում Երևանից մեծ քաղաք ու հայկականից բացի ուրիշ մշակույթի հետ չառնչվելով կարող է նախագահ դառնալ, իսկ Ձեր կարծիքով՝ Րաֆֆին՝ չի կարող և Ձեր արգումենտն է՝ “զգալ է պետք”: Բա որ զգայական մակարդակի վրա պիտի նախագահ ընտրենք, դուք ինչ գիտեք, ԺՈՂՈՎՈՒՐԴԸ ինչ է զգում: Թողեք, թող իր զգացածը անի էլի, թողեք իր զգացածով նախագահ ընտրի, բա ասում եք՝ ժողովուրդը իմաստուն է, գոնե մի անգամ թողեք իր զգացածով ու ընտրածով լինի: Չէէէ, ոնց կլինի, բոլորիդ ընտրության մեջ կա անձնական շահը: Հաստատ: Միայն անձնական շահ և ուրիշ ոչինչ: Ս. Սարգսյանին ընտրողը այսօր ԲԱՆ ունի կորցնելու, այսինքն՝ դուք քվեարկել եք ոչ թե ժողովրդի , այլ Ձեր համար և պետք չէ հեքիաթներ հնարել ազգը զգալու մասին :Եվ ընդհանրապես Դուք մի հատ նորից կարդացեք Ձեր գրածը, իիինչ ամոթ է: Երանի կարդացած չլինեի այս հոդվածը, շատ ամոթ է:
Ամբողջական հոդվածը կարող եք կարդալ այս հասցեով՝ https://www.aravot.am/2013/03/27/220307/
© 1998 – 2013 Առավոտ — Նորություններ Հայաստանից