Բանաստեղծուհի, հրապարակախոս Մարինե Պետրոսյանը կարծում է, որ այսօր ժողովուրդն ունի բավարար ներուժ, որպեսզի իշխանություններին պարտադրի իր կամքը: Իսկ երգիչ, երգահան Վահան Արծրունին համարում է, որ մեր ժողովուրդն ունի հարմարվողական մենթալիտետ, եւ Հայաստանում իշխանափոխության հեղափոխական տարբերակը չի կարող աշխատել:
«Առավոտ»- Ինչպես եւ հինգ տարի առաջ, այս օրերին Ազատության հրապարակը կրկին մարդաշատ է: Եվ շատերի մոտ առկա է մտավախություն, որ հետընտրական ներկա զարգացումները չհանգեցնեն լարվածության այնպիսի էսկալացիայի, ինչպես 2008թ.-ին:
Մարինե Պետրոսյան- Ընդհակառակը՝ ինձ մոտ եւ հրապարակում ներկա ժողովրդի մոտ այն վախը կա, որ Րաֆֆի Հովհաննիսյանը վճռական չէ, այսինքն՝ ոճով կտրուկ մարդ չէ եւ ավելի փափուկ է տանում: Վախը դրանից է եւ ոչ թե նրանից, որ կլինի էսկալացիա: Մարդկանց մեջ վախը նրանից է, որ իրենք պայքարեցին, պայքարեցին՝ արդյունքի չհասան, այսինքն՝ իրենց առաջնորդը հետեւողական եւ վճռական չեղավ: Առայժմ 2008-ի թափը չկա, բայց հենց տեսնեն, որ հետեւողական է Րաֆֆին, նորից նույն բազմությունը կհավաքվի: Հաստատ: Այս ընտրություններում կատարվեց զարմանալի բան. քաղաքական բոլոր խոշոր ուժերը, փաստորեն, հետ քաշվեցին եւ մարդկանց ասացին, որ այս ընտրություններին մասնակցելը իմաստ չունի: Բայց մարդիկ այդ մեսիջը չվերցրին, մտածեցին որ իրենցից ինչ-որ բան կախված է, գնացին քվեարկեցին՝ անակնկալի առջեւ կանգնեցնելով բոլորին: Եվ իմ կարծիքով՝ հենց դրան՝ այդ մարդկանց հանգիստ վճռականությանն է, որին պետք է տեր կանգնել, եւ ես հույս ունեմ, որ Րաֆֆին տեր կկանգնի եւ կկարողանա մինչեւ վերջ տանել:
Վահան Արծրունի- Իմ կարծիքով՝ Րաֆֆին շատ հետեւողական եւ, եթե նայենք, թե նա իր քաղաքական գործունեությունն ինչ մեթոդներով է ծավալում եւ ընդհանրապես՝ ինչ արժեքների է դավանում, ապա մենք պիտի հասկանանք, որ Րաֆֆին իր ընտրողներին կտրուկ քայլերի, վտանգի առաջ երբեք չի դնի, եթե զուգահեռներ տանենք 2008-ի մարտի հետ: Որովհետեւ նրա ճանապարհը հստակ է՝ ցիվիլ, դեմոկրատական մեթոդաբանությունն է այդտեղ աշխատում, եւ նա երբեք չի շեղվել այդ արժեքներից:
Կարդացեք նաև
Մ. Պ.- Բայց ախր կտրուկ քայլը չի հակասում ցիվիլին: Եթե քո երկիրը գահավիժում է, եւ դու կտրուկ քայլ չես անում, որ գահավիժումը կանգնեցնես, դա, իմ կարծիքով, վատ է: Կան իրավիճակներ, որտեղ վճռական քայլեր են պետք:
Վ. Ա.- Այսինքն՝ ի՞նչ եք հասկանում վճռական քայլեր ասելով, հեղափոխությո՞ւն, իշխանափոխությո՞ւն:
Մ. Պ.- Պարտադիր չէ, կարեւորը, որ խնդիրը մինչեւ վերջ լուծես: Ուզում ես՝ փափուկ մեթոդով, բայց՝ մինչեւ վերջ:
Վ. Ա.- Նրա քայլերը տրամաբանված են: Մարդը, որը դավանում է դեմոկրատական արժեքներին, իր յուրաքանչյուր քայլն այդ վեկտորից չպետք է շեղի: Այսինքն՝ եթե Դուք կտրուկ գործողությունների մեջ հասկանում եք ժողովրդին իշխանության դեմ հանելը, ես ինքս էլ համաձայն չեմ:
Մ. Պ.- Դա կախված է իշխանությունից, եթե իշխանությունը զիջի, պետք չէ իրենց դեմ հանել ժողովրդին:
Վ. Ա.- Իսկ ինչո՞ւ պետք է իշխանությունը զիջի, եթե այս քսան տարիների ընթացքում ինքն իրեն հաստատել է այն համոզման մեջ, որ ինքն այն իշխանությունն է, որը պիտի լինի այս երկրում:
Մ. Պ.- Իսկ ի՞նչն է իշխանությանը նման եզրակացություն անելու հիմք տվել:
Վ. Ա.- Ըստ երեւույթին՝ իրենց բարեկեցությունը, էլ ինչը: Հիմա ինչ ռեսուրս, դրսեւորման ինչ ձեւեր մենք ունենք, որպեսզի հակադրվենք: Մի տարբերակը դեմոկրատական ընթացքն է, որին դավանում է Րաֆֆի Հովհաննիսյանը, երկրորդ տարբերակն այն է, որ այս մարդիկ պետք է ծերանան, մեռնեն, եւ իշխանությունը փոխանցվի մյուս սերնդին, եւ երրորդ տարբերակը հեղափոխական տարբերակն է, որը մեր պարագայում չի աշխատում, չի կարող աշխատել:
Մ. Պ.- Ինչո՞ւ չի կարող աշխատել:
Վ. Ա.- Որովհետեւ երբ որ բանակն է դուրս գալիս ազգի դեմ, այն չի կարող աշխատել:
Մ. Պ.- Կան իրավիճակներ, երբ բանակը դուրս չի գալիս ազգի դեմ:
Վ. Ա.- Չկան: Մեր նորագույն պատմության մեջ դուք գիտե՞ք նման դեպք: Անցած քսան տարիներին, երբ իրավիճակը շիկացել է, եւ դանակը հասել է ոսկորին, միշտ էլ բանակը դուրս է եկել ժողովրդի դեմ:
Մ. Պ.- Բայց եթե մի բան չի եղել, չի նշանակում, որ չի կարող լինել:
«Առավոտ»- Այս առումով ինչպե՞ս եք գնահատում Սերժ Սարգսյանի եւ Րաֆֆի Հովհաննիսյանի հանդիպումը, կարծես թե նման բան եւս մինչ այդ չէր եղել:
Մ. Պ.- Ես, օրինակ, վստահ չեմ՝ ճի՞շտ արեց Րաֆֆի Հովհաննիսյանը, որ գնաց Սերժ Սարգսյանի հետ հանդիպելու: Դա կերեւա առաջիկայում: Բայց դա շատերին տագնապելու տեղիք տվեց: Տեսեք՝ նա գնաց եւ սեղմեց (հասկանում եմ, որ նա արեւմտյան մշակույթի կրող է եւ երեւի չէր կարող չսեղմել իրեն պարզված ձեռքը) Սերժ Սարգսյանի ձեռքը՝ այն դեպքում, երբ ասում էր, որ ընտրությունները կեղծված են: Բայց ինքը գնաց եւ կեղծողի ձեռքը սեղմեց: Եվ դա աշխարհի բոլոր լրատվամիջոցներով գնաց: Ի վերջո, կա նկարի տրամաբանություն, թեեւ ինքը չի շնորհավորել, բայց դա այդպես է ընկալվում, ու, երեւի, այնքան էլ ճիշտ քայլ չէր: Եթե դու ես հաղթողը, պիտի Սերժը գար քո ձեռքը սեղմեր, ոչ թե դու գնայիր:
Վ. Ա.- Ես արդեն նշեցի, որ Րաֆֆին, դավանելով եվրոպական ժողովրդավարական արժեքներին, այլ կերպ չէր կարող վարվել: Անկախ այս ընտրությունների արդյունքից՝ մինչեւ ինագուրացիան Սերժ Սարգսյանը գործող նախագահն է՝ պետության խորհրդանիշը: Եվ ըստ այն գիտակցության, որին դավանում է Րաֆֆին եւ նաեւ՝ ես, գործող նախագահը գոնե այդ առումով հարգանքի արժանի է:
Մ. Պ.- Եթե դու կեղծել ես ընտրությունները, դու արդեն խախտել ես Սահմանադրությունը, եւ դու այլեւս հարգանքի արժանի չես:
«Առավոտ»- Ձեր կարծիքով՝ ո՞րն է այս պայքարը շարունակելու եւ, ինչպես դուք եք ասում, մինչեւ վերջ հասցնելու ամենաճիշտ եղանակը:
Մ. Պ.- Ես կարող եմ սկզբունքը ասել. երբեք չպետք է արվի այնպիսի մի քայլ, որը կդիտվի որպես պարտություն: Իհարկե, կան ուրիշ հանգամանքներ, թե մյուս ուժերը ոնց են վերաբերվում, կամ Ամերիկան ինչպես է վերաբերվում, դրանից որոշ բաներ կախված են: Բայց ամեն դեպքում պետք է անել քայլ, որը չդիտվի որպես ժողովրդի պարտություն. կարելի է երկրորդ փուլ պահանջել, կարելի է կառավարություն ստեղծել, բայց ոչ այն տարբերակով, որ Սերժը քեզ նշանակի վարչապետ: Դա մի քիչ ուրիշ է:
Վ. Ա.- Ես միշտ խնդիրներին մոտենում եմ ռեսուրսի տեսանկյունից: Հիմա նայենք՝ ինչ ռեսուրս ունի հանրությունը եւ ինչ ռեսուրս ունի իշխանությունը: Հանրությունը բացի նրանից, որ հինգ տարին մեկ կգնա կքվեարկի եւ կհավաքվի հանրահավաքների, այլ ռեսուրս չունի:
Մ. Պ.- Ինչպե՞ս թե չունի, ունի:
Վ. Ա.- Ի՞նչ ռեսուրս ունի:
Մ. Պ.- Անհնազանդության ռեսուրս: Ժողովուրդը կարող է չգնալ աշխատանքի, բոյկոտել…
Վ. Ա.- Մեր հանրության որ տոկոսն է աշխատում, որ մի հատ էլ անհնազանդություն անի՝ չգնալով աշխատանքի: Եթե 14 տոկոս աշխատողներն են դա անելու…
Մ. Պ.- Բայց կան, չէ՞, համակարգեր, որ եթե կանգնեն, կյանքը կանգ կառնի: Օրինակ՝ տրանսպորտը:
Վ. Ա.- Դուք կարծում եք, որ տրանսպորտի վարորդները կամ տաքսիստներն ունե՞ն այդ գիտակցությունը, որ գնան դրան:
Մ. Պ.- Ես տաքսիստների հետ շատ եմ շփվում եւ կարող եմ ասել, որ այո, տաքսիստները քաղաքականապես շատ առաջադեմ հատված են:
Վ. Ա.- Եթե Ձեզ համար ամենաառաջադեմ խավը տաքսիստներն են…
Մ. Պ.- Ես չասացի…
Վ. Ա.- Մենք բոլորս էլ ապրում ենք այս իրականությունում: Մեր մենթալիտետն ահավոր հարմարվողական է:
Մ. Պ.- Դա ահավոր տեսություն է, որը ներմուծվել է Սերժ Սարգսյանի կողմից: Դուք Գյումրիում հարմարվողականություն տեսա՞ք:
Բանավեճը վարեց
ԱՐԵՎԻԿ ՍԱՀԱԿՅԱՆԸ
Սույն հաղորդման բովանդակությունը կարող է չհամընկնել Բաց հասարակության հիմնադրամներ-Հայաստանի տեսակետներին։ Սույն հաղորդման պատրաստումը հնարավոր է դարձել Բաց հասարակության հիմնադրամներ-Հայաստանի ամբողջական ֆինանսական օժանդակության շնորհիվ՝ ԶԼՄ-ների աջակցման ծրագրի շրջանակներում, դրամաշնորհ N17870։
Հետընտրական զարգացումների շուրջ երկու մտավորականների «Դեմ առ դեմ» բանավեճն ամբողջությամբ
