Հարցազրույց Մայր թատրոնի մեծ տիկին Վարդուհի Վարդերեսյանի հետ
– Լրացավ Մայր թատրոնի 90-ամյակը: Տարին նաեւ հոբելյանական է Ձեզ համար: 90 տարիներից քանի՞սն է Վարդուհի Վարդերեսյանն իրենը համարում, եւ արդյո՞ք իմաստավորված է այդ ողջ ընթացքը:
– Հոբելյանն ինձ համար այլ իմաստ ունի. 65 տարի բեմում եմ, շփվել ու բեմ եմ բարձրացել մեծագույն դերասանների հետ, սովորել նրանցից: Հիմա երբ թատրոն եմ գնում, նրանց շունչն եմ զգում, ոտնահետքերն եմ տեսնում… Եթե ոմանց համար հոբելյանը զուտ ամփոփում է, ինչը գուցե այդպես էլ պետք է լինի, իմ դեպքում՝ այլ է… Իհարկե, սա առիթ է, որ մարդիկ եւս մեկ անգամ հիշեն այլեւս երկնային կյանքով ապրող մեծերին, վերհիշեն իրենց ձեռքբերած գեղարվեստական որակները եւ այլն… Ախր թատրոնը միայն թամաշա չէ: Հանդիսատեսը գալիս է լեզու սովորելու, միտք զարգացնելու, կրթվելու: Այսօր, ցավոք, կան շեղված բաներ, թեկուզ՝ «թատերական» լեզվի իմաստով…
– Երբ եկաք թատրոն, կային մեր մեծերը, արդյո՞ք այսօր պահպանվում են նրանց ավանդույթները թատրոնում:
Կարդացեք նաև
– Չէի ասի… Անշուշտ, կողմնակից եմ պահպանելուն, սակայն, մյուս կողմից՝ կյանքն առաջ է գնում, ժամանակները փոխվում են, նոր մարդիկ են գալիս իրենց մտահղացումներով… Մեր օրերում մարդիկ դադարել են միմյանց ներել: Ես իմ խաղացած դերերը մշտապես ցանկացել եմ թույլատրելիի սահմաններում կապել տվյալ ժամանակի հետ, օրինակ՝ Շանթի «Հին աստվածներում» համարձակություն ունեցա իշխանուհու կերպարը հարմարեցնել ժամանակին. երբ իշխանուհին պատռում է եկեղեցու նախագիծը, «փոխեցի» կերպարս, ներեցի վանահորը, ով հերոսուհուս ոչ վայել խոսքեր է ուղղում, նույնիսկ կանչեցի նրան, համբուրեցի ճակատը… Ախր վանահայրը սիրում է իշխանուհուն, թեեւ թաքցնում է: Այդ պահին մտածում էի մի բանի մասին՝ սիրող սրտերը պետք է ի վերջո ներեն մեկմեկու: Հիշում եմ, որ հանդուգն քայլս հանդիսականի կողմից ընդունվեց ծափահարություններով: Չգիտեմ՝ գուցե դրամատուրգներին, այն էլ դասական, իրավունք չունես քոնը «թելադրել», սակայն մի բան պարզ է, որ յուրաքանչյուր նոր բեմել նախկինը չկրկնվող տրամաբանությամբ ու հոգեվիճակով ես մուտք գործում: Ամեն դեպքում, գտնում եմ, որ կարելի է հանուն ժամանակի փոքրիկ շեղումներ անել:
– Դուք այն եզակի դերասանուհին եք, ով ոչ միայն զբաղված է եղել թատրոնի խաղացանկում, այլեւ հանդես եկել տարբեր նախագծերով՝ մոնոներկայացումներով, համերգային ելույթներով: Դա նպաստում է դերասանի ստեղծագործական աճի՞ն, թե՞ ինչ-որ չափով տարորոշում:
– Երբ դերասանը տարիներ շարունակ բեմ է բարձրանում նույն թատրոնում եւ նույն հանդիսատեսի առջեւ, դա կարծես սովորական է դառնում: Այնքան սովորական, որ ցանկացած ապրում ու հուզմունք հանգիստ ես տանում: Բեմ եմ բարձրացել նաեւ սփյուռքում գործող թատրոններում, որոնց սիրողական դերասանները կարծես ջանում են իրենց խաղի մեջ մտցնել զսպվածություն, մեծ պատասխանատվություն են կրում… Չէ՞ որ հայրենիքից ճանաչված արտիստ է ժամանել: Այդ դեպքում ես, իբրեւ «գաստրոլյոր» դերասան, «իջնում» էի, որովհետեւ հանդիսատեսի մոտ տվյալ ներկայացումը պետք է դրոշմվի ամբողջական տեսքով: Ի վերջո, թատրոնը անսամբլային աշխատանք է:
– Գո՞հ եք ժամանակակից հայ դրամատուրգներից:
– Կարծում եմ, որ դեռ չի ստեղծվել կանացի այն կերպարը, որ պետք է մեր դրամատուրգների գործերում գերիշխեր Արցախյան պատերազմից հետո:
– Ի՞նչ կարծիքի եք Հայաստանում գործող 16 պետական թատրոնների եւ դրանց նկատմամբ պետական հոգածության մասին:
– Արեւմուտքում թատրոնները ապրում ու գոյատեւում են իրենց տաղանդով ու եկամուտով: Երեւանում ունենք մի քանի թատրոն՝ Օպերային, Կոմեդիայի, Պատանի հանդիսատեսի, Տիկնիկային եւ Մայր թատրոնները, որոնց լիարժեք պետք է պահի ու պահպանի պետությունը, այնպես, ինչպես Ֆրանսիայում Comedy Francis-ը կամ իմ ծննդավայրում՝ Բուխարեստի ազգային թատրոնը: Այնտեղ էլ գործում են հազարումի այլ թատերախմբեր, որոնց բոլորին պետությունը, նույնիսկ ցանկության դեպքում, չի կարող աջակցել…Ինչ վերաբերում է Մայր թատրոնիս, կուզեի, որ իմ պետությունը հոգ տաներ ամեն ինչի մասին, որ ստիպված մեր բեմը չօգտագործվեր իբրեւ ակումբ…
Հարցազրույցը՝
ՍԱՄՎԵԼ ԴԱՆԻԵԼՅԱՆԻ
«Առավոտ» օրաթերթ
