Խոսքի ազատության պաշտպանության կոմիտեի նախագահ Աշոտ Մելիքյանը՝ ընդունելով, որ Հայաստանում խոսքի ազատության վիճակը բարելավվել է, այդուհանդերձ, մտահոգիչ է համարում այն, որ դա կատարվել է հրահանգով: Իսկ խոսքի հրահանգավորված ազատությունն, ըստ նրա, անհրաժեշտության դեպքում կարող է վերածվել նաեւ հրահանգավորված սահմանափակումների: Իսկ ԱԺ մարդու իրավունքների պաշտպանության եւ հանրային հարցերի մշտական հանձնաժողովի փոխնախագահ Մարգարիտ Եսայանը վստահ է, որ առկա բարեփոխումները կրում են անշրջելի բնույթ: Ստորեւ ներկայացնում ենք հատվածներ:
Աշոտ Մելիքյան- Ես չէի ասի, թե մենք շատ մեծ ձեռքբերումներ ունենք, ուղղակի թույլատրելիի դոզան ավելացել է: Եթե մենք համեմատենք 2012-ի տվյալները 2007-2008թթ. ընտրական տարիների տվյալների հետ, ապա կարող ենք ասել, որ լրագրողների եւ ԶԼՄ-ների նկատմամբ ֆիզիկական բռնություններն ու ճնշումները մի քանի անգամ պակասել են: Բայց մյուս կողմից՝ խնդիրներ կան տեղեկություններ ստանալու եւ տարածելու, ինչպես նաեւ հենց բուն ընտրական ժամանակահատվածում լրագրողների իրավունքների պաշտպանության առումով եւ այլն: Որովհետեւ երբ դիտարկում ենք՝ 2012-ի առաջին եռամսյակում ոչ մի բռնություն չի եղել, բայց խորհրդարանական ընտրությունների ընթացքում երեք բռնություն եղավ: Ինչ վերաբերում է վերջերս «Լրագրողներ առանց սահմանների» կազմակերպության զեկույցին (դրանում Հայաստանն արդեն երկրորդ տարին ներկայացված է որպես տարածաշրջանում ամենաազատ մամուլ ունեցող երկիր), ապա միշտ չէ, որ մենք համակարծիք ենք միջազգային կազմակերպությունների գնահատականներին: Նշված կազմակերպությունը մեծ առաջընթաց տեսավ 2011թ.-ին, մինչդեռ հենց այդ տարին աննախադեպ էր լրատվամիջոցների դեմ դատական հայցերի ալիքի առումով: Եվ ակնհայտ էր, որ քաղաքական գործիչներն ու գործարարները, դատական ատյաններն օգտագործելով, փորձում են ուղղակի հաշվեհարդար տեսնել լրատվամիջոցների հետ: Բայց ամեն դեպքում ամեն ինչ համեմատության մեջ պետք է գնահատել, եւ ներկայիս իրավիճակը դժվար է համեմատել 2007-2008թթ. հետ. այն ժամանակ ուղղակի լրատվամիջոցների գործունեությունը շատ ծանր վիճակում էր:
«Առավոտ»- Տիկին Եսայան, Ձեր գնահատմամբ՝ արդյոք արձանագրված առաջընթացը պայմանավորված չէ՞ նախընտրական գործընթացներով, եւ արդյոք կարելի՞ է հուսալ, որ նկատելի դրական զարգացումները անշրջելի կլինեն:
Մարգարիտ Եսայան- Անկողմնակալ լինելու դեպքում պետք է ընդունենք, որ՝ այո, վերջին չորս-հինգ տարիների ընթացքում շատ մեծ բան է փոխվել: Այսօր որեւէ մեկը չի կարող հերքել, որ մեր հասարակությունը, լրատվամիջոցները, լրագրողները ունեն այն ազատությունները, որոնք չկային 5-6 տարի առաջ: Այսօր հանդուրժողականության եւ իրար ասածը ընկալելու մթնոլորտ է: Եվ անցած հինգ տարիների ընթացքում հենց դրան է ուղղված եղել աշխատանքը: Ինչ վերաբերում է ԶԼՄ-ների դեմ դատական հայցերին, ապա ես համաձայն եմ, որ որոշ գործարարներ եւ քաղաքական գործիչներ օգտագործում են «Զրպարտության եւ վիրավորանքի մասին» ներկա օրենքը, բայց համաձայնեք նաեւ, որ ոչ մի բան միանգամից չի լինում: Եվ մեզանից յուրաքանչյուրին պետք է ուրախացնի եւ ոգեւորի այն, որ մենք գնում ենք ավելի ազատ դառնալու ճանապարհով: Գուցե սրանում նաեւ դերակատարություն ունեն սոցիալական ցանցերը, որոնք ուղղորդել կամ սահմանափակել հնարավոր չէ: Այսօր մարդիկ այնտեղ գրում են ինչ եւ ինչպես ուզում են, ցանկացած մեկին «քլնգում են» ինչ բառապաշարով որ ուզում են: Ազատությունն էլ ուրիշ ինչպե՞ս պիտի լինի;
Կարդացեք նաև
Ա. Մ.- Ես պատկերացնում եմ, թե Ձեր ասածները լսելով՝ ինչ կասի լրագրող Մհեր Արշակյանը, որի հետ կապված ՀՀԿ-ական պատգամավոր Մհեր Սեդրակյանը հիշում ենք՝ ինչ թատրոն ցույց տվեց, նա կասի՝ ո՞ւր է այդ ազատությունը եւ հանդուրժողականությունը:
Մ. Ե.- Նույն Մհեր Արշակյանին որեւէ մեկը չզրկեց, չէ՞, իր կարծիքը արտահայտելու եւ տեսանկարածը ցուցադրելու հնարավորությունից, մարդիկ քննարկեցին այդ միջադեպը: Այ, հենց սա է խոսքի ազատությունը: Որեւէ մեկը չկանչեց Մհեր Արշակյանին եւ չասաց՝ դա չտարածես, այդ մասին չխոսես:
Ա. Մ.- Բայց մենք ապրում ենք 21-րդ դարում եւ այլ պայմաններում, եւ նման բան անել հնարավոր էլ չէ:
Մ. Ե.- Բայց այդ քննարկման արդյունքում իրավիճակ փոխվեց, եւ որեւէ մեկը չէր էլ ձգտում դա արգելել: Տեղի ունեցավ տգեղ միջադեպ, եւ այն լուսաբանվեց: Հենց դա է խոսքի ազատությունը:
Ա. Մ.- Ես կրկնում եմ, որ թույլատրելիի դոզան ուղղակի ավելացել է, բայց այդպես վարդագույն չի կարելի ներկայացնել: Օրինակ՝ «Ա1+»-ը պայմանագրով քսան րոպե եթերաժամ ստացավ «Արմնյուզում»:
Մ. Ե.- Վա՞տ է:
Ա. Մ.- Իհարկե, քսան րոպեն շատ ավելի լավ է, քան առհասարակ եթեր չունենալը: Բայց դրանով չի կարելի համարել, որ «Ա1+»-ի խնդիրը լուծվեց:
Մ. Ե.- Իսկ ինչ-որ մեկն ասում է, որ «Ա1+»-ի խնդիրն ամբողջությամբ լուծվե՞ց:
Ա. Մ.- Այն, ինչ որ մենք ունենք, բավարար չէ:
Մ. Ե.- Բայց այսօրվա իշխանությունը ձգտում է խոսքի ազատությանը եւ որեւէ մեկի բերանը չի փակում:
«Առավոտ»- Չե՞ք կարծում, որ այսօրվա համացանցային տեխնոլոգիաների պայմաններում հնարավոր էլ չէ որեւէ մեկի բերանը փակել՝ անկախ իշխանությունների ցանկությունից:
Մ. Ե.- Համաձայն եմ, որ սոցիալական ցանցերի առկայությունը բավականին լուրջ փաստարկ է: Բայց մյուս կողմից՝ այսօր տպագիր եւ առցանց որեւէ լրատվամիջոց չեմ կարծում, որ կասի՝ իր գործունեությունը սահմանափակվում է: Այսինքն՝ ինքը ուզում է գրել մի թեմայի մասին, բայց իրեն խանգարում են, արգելում են:
Ա. Մ.- Եթե Դուք հարցնեք ընդդիմադիր մամուլի ներկայացուցիչներին, նրանք կասեն, որ զանգում են, ասում են՝ եթե դու սա գրես, դու խնդիրներ կունենաս:
Մ. Ե.- Բայց գրվում է, չէ՞:
Ա. Մ.- Իհարկե՝ գրվում է:
Մ. Ե.- Վերջացավ:
Ա. Մ.- Բայց պայմանների խնդիրը կա:
Մ. Ե.- Պատահական չէ, որ Սերժ Սարգսյանը միակ թեկնածուն է, որն իր բոլոր նախընտրական հանդիպումների ընթացքում խոսում է խոսքի ազատության եւ լրատվամիջոցների կարեւորության մասին:
Ա. Մ.- Իհարկե, դրա հետ մեկտեղ լինում են դեպքեր, երբ հենց նույն Սերժ Սարգսյանի բրիֆինգին կամ ճեպազրույցին մի լրատվամիջոցը կարողանում է մասնակցել, մյուս լրատվամիջոցը՝ ոչ:
Մ. Ե.- Չկա նման բան:
Ա. Մ.- Կա, եւ ես մի քանի նման դեպքեր կարող եմ նշել: Մասնավորապես՝ Գյումրիի դեպքը, դեռ մինչեւ քարոզարշավը, երբ տեղի լրատվամիջոցներին հնարավորություն չէր տրվել մասնակցել:
Բանավեճը վարեց
ԱՐԵՎԻԿ ՍԱՀԱԿՅԱՆԸ
«Դեմ առ դեմ» բանավեճն ամբողջությամբ
Սույն հաղորդման բովանդակությունը կարող է չհամընկնել Բաց հասարակության հիմնադրամներ-Հայաստանի տեսակետներին։ Սույն հաղորդման պատրաստումը հնարավոր է դարձել Բաց հասարակության հիմնադրամներ-Հայաստանի ամբողջական ֆինանսական օժանդակության շնորհիվ՝ ԶԼՄ-ների աջակցման ծրագրի շրջանակներում, դրամաշնորհ N17870։
