Մարդու իրավունքների՞, թե՞ անարդարությա՞ն եվրոպական դատարան
Ծանոթագրություն. Այս հոդվածը նախատեսված է հրապարակել ֆրանսերենով՝ «Նուվել դ՛Արմենի մագազին » ամսագրի մարտի համարում, բայց որոշ հանգամանքների բերումով և խմբագրության` «Մեդիալաբին» բացառիկ թույլտվությամբ հայերեն տարբերակը հրապարակվում է փետրվարին, այսինքն` Փարիզում լույս տեսնելուց առաջ:
ՄԱՐԴՈՒ ԻՐԱՎՈՒՆՔՆԵՐԻ ԵՎՐՈՊԱԿԱՆ ԴԱՏԱՐԱՆԻ (ՄԻԵԴ) ՎՃԻՌԸ ԵՐԵՎԱՆԻ ԿԵՆՏՐՈՆԻ ՕՏԱՐՈՒՄՆԵՐԻ ԴԱՏԱԿԱՆ ԳՈՐԾՈՎ:
Բոլորը հիշում են Երևանի այդ փողոցի անունը՝ Փավստոս Բուզանդի, որը կապված էր մարդկանց իրենց տներից վտարելու ծանր ու զանգվածային դեպքերի հետ, որոնք տեղի ունեցան Ռոբերտ Քոչարյանի օրոք՝ 2004-2005 թթ., Հյուսիսային և Գլխավոր պողոտաների կառուցման շրջանակներում: Ութ տարի անց՝ 2012-ի հոկտեմբերի 9-ին, Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանը (ՄԻԵԴ) իր առաջին վճիռներն արձակեց և Հայաստանի կառավարությանը պարտավորեցրեց փոխհատուցելու վտարված սեփականատերերին իրենց նախկին տների արժեքը, գումարած՝ հասցված վնասը: Այս լուրը, ինչը պետք է որ ուրախացներ նրանց, հակառակը՝ հիասթափեցրել է: Ինչո՞ւ: Արդյոք պատճառը նրանց չափազանցված հավակնություննե՞րն են, թե՞ մի նոր անարդարություն է պատվաստվում հնի վրա: Նկատի առնելով այս առաջին դատավարությունների բարոյական, իրավական, քաղաքական և տնտեսական կարևորությունը (դրանցից է կախված ՄԻԵԴ-ի կշիռը հասարակության, իշխանությունների և շինարարական մեծ ձեռնարկությունների աչքում)` չէինք կարող չանդրադառնալ այս հարցին:
Կարդացեք նաև
Պատմական անդրադարձ
Ամեն ինչ սկսվեց 2002 թ. հոկտեմբերի 1-ին ընդունված թիվ 1151-N որոշումից, որով Անդրանիկ Մարգարյանի կառավարությունը որոշում էր հանրային շահի համար օտարել Երևանի կենտրոնում գտնվող ընդարձակ մի տարածք, ինչի հետևանքով Հայաստանի մայրաքաղաքը շուտով վերածվելու էր իսկական բացօթյա շինհրապարակի (և այժմ էլ մասամբ այդպիսին է): Այդ պահից սկսած ակնհայտ դարձավ, որ տասնյակ հազարավոր մարդկանց օթևան ունենալու հարցն օդում կախված էր մնալու, մասնավորապես նրանց, ովքեր ապրում էին կառուցվելիք Հյուսիսային և Գլխավոր պողոտաների շրջակայքում, որոնք պետք է դառնային Երևանի կենտրոնական պողոտաները: Նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի վարչակազմը այդ նախաձեռնությունն արդարացնում էր Ալեքսանդր Թամանյանի (1878-1936)՝ մայրաքաղաքի կառուցապատման պատմական նախագիծն ավարտին հասցնելու իր ցանկությամբ: Բայց այն եղանակը, որով իրականացվեց դա՝ տնտեսական և սոցիալական արդարության բոլոր սկզբունքների հանդեպ կատարյալ արհամարհանքով և մասնավոր ձեռնարկությունների միջոցով (այդ թվում՝ շինարարական մութ մի ընկերության՝ «Գլենդել Հիլզի», որը 2004-ին հանկարծ հայտնվեց հենց այդ նախագծին մասնակցելու նպատակով), ցույց տվեց, որ Քոչարյանի վարչակազմն ավելի շուտ առաջնորդվում է իր ակնկալած ցնցող գերշահույթներով, քան քաղաքաշինական զարգացման հոգսերով: Եվ իսկապես, այն, ինչ 2004-ից ի վեր տեղի է ունեցել մայրաքաղաքի բարեկարգման և կառուցապատման ոլորտում, հատկապես՝ ներկայիս Հյուսիսային և Գլխավոր պողոտաների հատվածում, այլ բան չէ, քան սեփականության անօրինական լայնածավալ փոխանցում, լայնամասշտաբ թալան, որը նախաձեռնել են պետության ղեկավարները` հանրային գերակա շահի անվան տակ և իրականացվել մարդկային աներևակայելի դժբախտությունների գնով:
Ամեն ինչ սկսվում է 2004-ին
2004-ին էր, որ գիլիոտինի դանակն իջավ բնակիչների գլխին, որոնք արդեն քիչ թե շատ տեղեկացվել էին ասեկոսեների միջոցով, բայց չգիտեին, թե իրենց ինչ է սպասում իրականում: Բուզանդի փողոցում ապրողները, հատկապես, չգիտեին, որ 2004-ի հունիսի 17-ի որոշմամբ կառավարությունը «Գլենդել Հիլզ» ընկերությանն է վստահել իրենց փողոցում որոշ շենքերի կառուցումը, և որ մեկ ամիս անց (հուլիսի 28-ին) Երևանի քաղաքապետարանն այդ ընկերությանը թույլատրել է ունեցվածքի գնահատում կատարել, սակարկել անմիջապես սեփականատերերի հետ, և սակարկության ձախողման դեպքում պետության անունից նրանց դեմ հայց ներկայացնել դատարան: 2004 թ. օգոստոս ամսին էր, որ «Գլենդել Հիլզի» գործակալները սկսեցին ներկայանալ Բուզանդի փողոցի բնակիչներին՝ ամեն տեղ գործելով նույն եղանակով (կոպտորեն, առանց նույնիսկ փոքր-ինչ սակարկելու, մարդկանց պատին դեմ տալով), նրանց չնչին փոխհատուցում առաջարկեցին, որը պատրաստ էին գրեթե կրկնապատկել, եթե մարդիկ հինգ օրվա ընթացքում հեռանային իրենց տներից: Այդ ամենը, որ ուղեկցվում էր սպառնալիքներով, ոչ ավելի, ոչ պակաս, պետության կողմից հովանավորվող շանտաժ էր, որը շուտով խուճապ առաջացրեց դիմակայելու միջոց չունեցող բնակչության շրջանում: Եվ ահա, ուզած-չուզած՝ ճնշող մեծամասնությունն ընդունեց շինարարական խոշոր ձեռնարկությունների առաջարկը: Անդրդվելի մարդկանց մի փոքր խումբ միայն մերժեց այն (5 ընտանիք):
Մանրամասները կարդացեք այստեղ:
Լուսան կարները՝ Հայկ Բիանջյանի:
