Հարցազրույց Ալվարդ Պետրոսյանի հետ
– Տևական ժամանակ հայտնի պատճառով ձեր ձայնը լսելի չէր, ԶԼՄ–ների բազմաթիվ հրավերները չէիք ընդունում, հարցազրույցներից հրաժարվում էիք: Միով բանիվ, վստահ եմ` նաև այս ընթացքում հետևել եք երկրում կատարվող իրադարձություններին, քանզի անտարբեր չէիք կարող լինել ընթացող գործընթացների հանդեպ: Դարձյալ նախագահական ընտրությունների շեմին ենք, և դարձյալ ամենատարբեր սոցհարցումներ են անցկացվում: Ահավասիկ դրանցից մեկի տվյալներով նախագահի հնարավոր թեկնածուներից հարցվածների առավել ձայները տրվել է ԲՀԿ նախագահ Գագիկ Ծառուկյանին: Ի դեպ, ԲՀԿ ներկայացուցիչ Նաիրա Զոհրաբյանը նախօրեին հայտարարեց, թե ԲՀԿ-ն նախագահական ընտրություններին պետք է մասնակցի սեփական թեկնածուով, և այդ թեկնածուն պետք է լինի բացառապես և միայն Գագիկ Ծառուկյանը:
– Ընտրություններից առաջ նմանատիպ հարցումները խարդավանք եմ համարում` արհեստականորեն սարքված գնահատականներ: Սա ասելով ես բնավ այն կարծիքին չեմ, թե մեզ մոտ ամեն ինչ իդեալական բարձր մակարդակով է ընթանում: Պիտի ասեմ, որ Գագիկ Ծառուկյանի կերպարը շատ հետաքրքիր է. հայ մարդու, մանավանդ` կանանց համար` նա մի տեսակ մանկական, ժպտուն, ուժեղ կերպար է, որը բացասական էներգետիկա չունի: Եվ այս զեղումը շատ հնարավոր է, որ դրական լինի: Բայց մեր ժողովուրդը շատ հետաքրքիր է`զեղումները մի կողմ է թողնում , երբ գալիս է վճռական պահը և սառը դատողությամբ է իր ընտրությունն անում: Ի դեպ, չեմ ուզում ասել, թե այդ սոցիոլոգիան սարքովի է, թեև ընդհանրապես խիստ կասկածում եմ` սոցհարցումներին: Սա նախընտրական հատուկ քաղաքականություն է, որ աշխարհում ամենուր իրականացվում է: Իսկ ժողովուրդը բնազդով զգում է, որ վառվող ու խորտակվող աշխարհում է ապրում. մեր շուրջբոլորը վառվում է և սուզվում ու մենք այս պահին ոչ թե ուժեղ, հարուստ, բարի, այլ` փորձառու մարդկանց հետևից ենք գնալու:
Կարդացեք նաև
Ասում ենք` նախագահական ընտրություններ, բայց մենք ազգապետ ենք ընտրելու: Ես այս նախադասությունն ասել եմ մեկ էլ 2003-ին` երբ նախագահի թեկնածու էր Ռոբերտ Քոչարյանը: Որպես վստահված անձ ես էլ էի նրան ուղեկցողների մեջ և կարծում եմ` նրան ընտրելով չեմ սխալվել. Այն ժամանակ էլ կամային և փորձառու մարտիկի կարիք կար … Այն ժամանակից գրեթե բան չի փոխվել, հիմա ավելի վատ է. այն ժամանակ գոնե Մերձավոր Արևելքն այս վիճակում չէր, մեր մերձակա հայ սփյուռքն այսպես պարտված վիճակում չէր:
– Չեք կարծում, որ ժողովրդավարության, հասարակության քաղաքացիական գիտակցության արթնացման մեր ժամանակներում հասարակությունը լիդերի նոր տիպար է ուզում տեսնել, բայց նայում է շուրջը`մեծ հաշվով նույն դեմքերն է տեսնում` ուր ենք հասնելու` շարունակ փորձի և սխալի ճանապարհով գնալով:
– Գիտեք, որքան ժողովրդավարության մասին շատ են խոսում, այնքան հասկանում եմ, որ այսօր առավել քան վտանգավոր ժամանակներ են, իսկ վտանգի ժամին մեզ պետք է ազգապետ ընտրել: Որքան էլ Պարույր Հայրիկյանը խոսի ժողովրդավարության մասին, որքան էլ ես իր հետ ներքուստ համաձայն լինեմ, թե ժողովուրդը պիտի մասնակցի պետության կառավարման գործերին և այլն, բայց մեկ է` առաջնորդի կերպարը մարդկությունը մի քանի հազարամյակ ստեղծել է և այդ մշակույթից հրաժարվելու համար մենք դեռ պիտի ճանապարհ անցնենք: Դեռ վաղ է: Մարդն էվոլյուցիայով է փոխվում, ոչ թե` ռևոլյուցիայով: Մարդուն ավելի բնորոշ է առաջնորդի հետևից գնալը, և ըստ իս,այդ դերն այսօր Սերժ Սարգսյանին է հենց վերապահված:
Ի դեպ, Ռոբերտ Քոչարյանին էլ ես ժամանակին պաշտպանում էի` շատ լավ իմանալով, որ նա հիմնականում սպորտային, այլ ոչ թե` մշակութային հետաքրքրություններ ունի, իսկ ես հենց մշակույթի դաշտում էի գործում: Բայց ինձ համար ավելի կարևոր էր, որ պարտվողական, տարտամ- սալոնային Լևոն Տեր-Պետրոսյանից հետո որպես նախագահ ունենալ մարդու, առաջնորդի, որը վառոդի հոտից չէր փախչելու:
Այսօր էլ մեզ պետք է մարդ, որը վառոդի հոտից չի փախչելու: Գումարած նաև` մի հրաշալի առավելություն, որ ունի Սերժ Սարգսյանը. Նա դանդաղ շտապողներից է: Ժողովուրդն ասում է`շտապողը տղա չի ունենում : Դանդաղ շտապողներից է մեր նախագահը և 7 անգամ մտածում` մեկ կտրում է: Բայց այս ամենով հանդերձ, ես այնքան պահանջներ ունեմ իրենից իմ այո-ի համար: Շատից շատ են ուզում: Կուզենայի, որ ժողովուրդն այսպես մոտենար իր ընտրությանը:
Այս առումով նախագահից սովորելու բան ունենք`վերջին շրջանում նկատած կլինեք` հեռուստատեսային, թերթային դեբատների մեջ անգամ մարդիկ իրար չեն խնայում, միմյանց հետ վիճում են, որը երբեմն բանավեճից շատ հեռու` տգեղ դրսևորումներ է ունենում: Թեպետ, հաստատ գիտեմ` վաղը, Աստված մի արասցե` եթե որևէ բան լինի, բոլորն իրար հետ գնալու են մեկ նպատակի համար` փրկելու իրենց երկիրը:
Ասում եք` անտարբեր չեմ եղել: Ոնց կարող եմ անտարբեր լինել ես` 2 տղա թոռնիկ ունեմ, որոնք ապրում են այս երկրում: Սա իմ տունն է, իմ հայրենիքը և չեմ պատկերացնում, թե որևէ հայ մարդ կարող է անտարբեր լինել, որքան էլ` անձնական ողբերգության մեջ լինի: Իհարկե անտարբեր չեմ:
Ես ինձ համարում եմ այն մարդկանցից, որը միշտ ժողովրդի մեջ է եղել, ժողովրդի հետ:
–ԲՀԿ նախաձեռնությամբ սկսված քաղաքական կոնսուլտացիաների համատեքստում որքան էլ փորձեն շղարշել, այնուհանդերձ հստակ երևում է, որ իշխանությունից անդին գտնվող ուժերի համախմբման գործընթաց է ծավալվում: Այլ կերպ ասած`իրենց իշխանության այլընտրանք համարող կուսակցությունները նախագահի թեկնածուի , միասնական լիդերի` իրական կամ երևակայական փնտրտուքի մեջ են: Նման իրավիճակները մեզանում պարբերաբար կրկնվում են, բայց միշտ էլ կեսճանապարհին են մնում: Ինչ եք կարծում, այս անգամ կձևավորվի միասնական այլընտրանքային ճակատ:
-Անընդհատ ասում են` հայերը մենատնտես են, բայց հենց գալիս է ընտրությունների շրջանը, միասնական թեկնածուից են սկսում խոսել: Քաղաքական կուսակցություններ են, որ բնականաբար, պիտի կարողանան մատ թափ տալով իրենց պահանջները դնել: Դա այնքան պարզ է: Բայց ես ոչ մի կերպ չեմ պատկերացնում, ասենք, թե ՀՅԴ-ն կգնա Լևոն Տեր- Պետրոսյանի կամ ՀՀՇ մեկ այլ թեկնածուի հետևից:
– Իսկ ինչ կասեք ԲՀԿ թեկնածուի մասին…
– Եթե ընտրություն պիտի կատարվի փորձառության, ինտելեկտի միջև, ապա Դաշնակցության մեջ և փորձառուներ կան, և բարձր ինտելեկտի տեր մարդիկ: Իսկ եթե ՀՅԴ-ն տեսնի, որ իր ներուժն անհրաժեշտ ընտրազանգվածը տիրապետելուն չի բավարարում, ապա հաստատ կկարողանա սթափ գնահատել իրավիճակը: Ես տարիների ընթացքում այդ եմ տեսել: ՀՅԴ այն թեկնածուներին, որոնք կարող են նման հավակնություններ ունենալ, ոչ ինտելեկտով, ոչ էլ փորձառությամբ չես զարմացնի: Խոսքս նախևառաջ Վահան Հովհաննիսյանի մասին է, ով, ի դեպ, նույնպես վառոդի հոտը քաշել է: Բայց Դաշնակցությունը ճիշտ հաշվել գիտի: Նաև` երկրի շահը գնահատել:
– Նախագահի ձեր թեկնածուին բացահայտելով, Դուք նաև նրանից ձեր ունեցած պահանջների մասին շեշտեցիք: Այս համատեքստում որքանով եք կարևորում արտագաղթի խնդիրը, որն այսօր որակապես տարբեր է 90-ականների արտահոսքից:
-Գնալ- գալու այս պատմությունը միայն հայերիս չի հատուկ: Սա նորություն չի. գնում էլ են, գալիս էլ են: Վիճակը ճակատագրական է, աշխարհի վերջն է ` ասելով, խուճապ չառաջացնենք: Այս երևույթը հազարամյակներով եղել է: Պիտի ավելի սթափ նայել, բայց…
Կուզեի նախագահի ուշադրությունը հրավիրել` միջին և միջինից ցածր չինովնիկական մի շերտ կա այս երկրում, որ առնետի պես կրծում է ժողովրդին: Կոռուպցիա և այլն, այդ շերտն է կարգավորում: Առաջ պարզ ասում էինք` գնացողները գնում են հացի խնդիր լուծելու: Հիմա գնացողների մեջ մի հատված կա, որը զզվանքով է գնում. Նրանց մասին է, որ շատ լուրջ պիտի մտածել: Չպետք է զզվես երկրիցդ ու հեռանաս: Իսկ վերոհիշյալ օղակներն ուղղակի հուսահատեցնում են մարդկանց: Ինչքան էլ բաց դռներ ու մեկ պատուհաններ լինեն, բոլորը լոզունգներ են: Իրական կյանքում շատ բան չի փոխվել: Երբեմն ընկերներս, ընտանիքիս անդամները` մտավորական մարդիկ, գալիս բաներ են պատմում, որոնց անձամբ են առնչվել, սիրտս անզորությունից կանգ է առնում: Եվ նրանք վարչապետի, նախագահի և նույնիսկ նախարարների հետ առնչվողները չեն, այլ պստլիկ, բայց `մեծ ախորժակով առնետիկների հետ են առնչվում և զզվում են, փակվում է նրանց ապրելու հույսն այս երկրում: Թողնում գնում են: Այս հարցերի մասին մի քանի անգամ նախագահը հրապարակավ խոսեց, բայց դա երևի դեռ քիչ է: Պիտի խորքային փոփոխություններ լինեն: Պիտի պատասխանատուները կարևոր դեմքերը լինեն: Քո տիրույթներում է այս մարդը` դու պիտի պատասխան տաս, իսկ եթե չես իմացել, չես տեսել, առավել ևս…
Նախագահի իմ թեկնածուն պիտի մտածի երկրում վարվող կադրային քաղաքականության, մշակույթի նկատմամբ վարվող պետական վերաբերմունքի մասին : Ինքը մշակութային շերտեր ունի: Բայց դա քիչ է, պիտի արժեհամակարգի փոփոխություն տեղի ունենա մեզանում, որովհետև շատ կարևոր են վերևից դրվող չափանիշները: Լուսահոգի Կարեն Դեմիրճյանը դնում էր այդ չափանիշները, որովհետև ինքը խիստ մշակութային մարդ էր և իր պահանջներն էլ շատ բարձր էին: Ես կուզեի, որ մշակութային պետական քաղաքականություն իրականացվեր և ոչ թե` սահմանափակվեինք աշխարհահռչակ Դոմինգոյին , Պենդերեցկուն կամ այլոց հրավիրելով միայն: Նրանք հրաշալի նվերներ են մեր հասարակությանը, բայց քաղաքականություն չեն:
Արժեքային համակարգի օրենսդիրն այնուամենայնիվ պետությունը պիտի լինի: Ցավոք, մեր արժեհամակարգայի օրենսդրությունը լավը չի, խառնվել է ամեն ինչ իրար` արժեքների, մարդկանց մասին այնպիսի գնահատականներ են տրվում, որ մտածում` ես իսկ մեծն Ներսես Շնորհալին ընդամենը շնորհալի բառով էր բավարարվում… Այսօր հանճարեղը դարձել է առօրյա խոսակցական բնորոշիչ` ում ասես կտան – հեռու չգնամ` օրերս մեր ֆուտբոլի հավաքականի ավագին էին ճանապարհում` Հովսեփյանին. ֆուտբոլից գաղափար չունեմ, գուցե լավ ֆուտբոլիստ է, բայց հիշում եմ, թե ինչպիսի ֆուտբոլիստներ ունեինք, որոնց ժողովուրդը պաշտում էր` Զատիկյան, Սեմիրջյան, Քեհեյան, Նիկոլայ Ղազարյան, Անդրեասյան, Խորեն Հովհաննիսյան, Իշտոյան` արդեն ֆոլկլորային կերպարներ էին, այնքան սիրելի ժողովրդի համար: Բայց ոչ մեկին չէին ասում լեգենդար: Այդ լեգենդ բառը պիտի շատ զգույշ օգտագործել: Այնքան են ասում, որ արժանավոր մարդու նկատմամբ հավատդ կորում է:
Ինտերնետը, պիառ տեխնոլոգիաները լավ բան են բայց և` սարսափելի ավեր է գործվում դրանցով. Կարող է ապաշնորհ մեկին դարձնեն հանճար և տաղանդավոր մեկին` ոչնչացնեն: Այս ոչ կայուն արժեքային գնահատականների աներևույթ երևութականացումների ժամանակ մեկը պիտի բռունցքը խփի` ասելով` սրանից վեր կամ սրանից ներքև չի կարելի:
Դա պետությունն է, պետական այն անձերը, որոնք կոչված են դա անելու:
Անահիտ ԵՍԱՅԱՆ
