«Նոր ժամանակներ» կուսակցության առաջնորդ Արամ Կարապետյանը կարծում է, որ մենք ինտեգրվում ենք Եվրոպային` այնտեղ արտագաղթելով: Նրա գնահատմամբ՝ այս պահին Հայաստանի միակ ճանապարհը Եվրասիական միությանն անդամակցելն է: Իսկ ԵՊՀ եվրոպական ուսումնասիրությունների կենտրոնի ղեկավար Արթուր Ղազինյանը դեմ է գոյություն չունեցող այդ միությանն անդամակցելուն եւ համոզված է, որ մեր բոլոր խնդիրների պատճառը Ռուսաստանն է: Ստորեւ ներկայացնում ենք հատվածներ երկու գործիչների «Դեմ առ դեմ» բանավեճից:
Արամ Կարապետյան- Առայժմ այդ համատեղումը, այսպես կոչված՝ կոմպլեմենտարիզմը գնում է, բայց դրանից մենք մինչեւ այսօր թուլանում ենք: Մարդիկ հեռանում են երկրից: Գեոքաղաքական առումով իրարամերժ եւ շատ հիմար կացության մեջ ենք հիմա հայտնված: Ես միշտ ասել եմ ու կրկնում եմ` Եվրասիական միությունը այս պահին միակ ճանապարհն է լինելու: Ինչ վերաբերում է ԵՄ-ին, ապա հարց է՝ այդ կառույցն այսօր իսկապես պատրաստվո՞ւմ է Հայաստանին ընդգրկել, ունի՞ այդ քաղաքական, ֆինանսական, գեոքաղաքական շահագրգռությունը:
«Առավոտ»- Իսկ Եվրասիական միությունն ունի՞:
Կարդացեք նաև
Ա. Կ.- Այս դեպքում մենք 70 տարի անքակտելի մաս ենք եղել, եւ մեզ ընդգրկելու խնդիր չկա: Հայաստանի զարգացման համար պետք է զարգացնել արդյունաբերությունը, որովհետեւ այլ պարագայում Հայաստանում ուղղակի մարդ չի մնա:
«Առավոտ»- Իսկ ինչո՞վ է Եվրամիությունը խանգարում Հայաստանում արդյունաբերության զարգացմանը:
Ա. Կ.- ԵՄ-ն իրեն չանդամակցող որեւէ երկրում այդպիսի ֆինանսական միջոցներ չի դրել:
Ա. Ղ.- Նախ` այս պահին Հայաստանի արտաքին քաղաքական օրակարգում դրված չէ ԵՄ-ին անդամակցելու հարցը, նման հայտ ներկայացված չէ: Խոսքը քաղաքակրթության, մոդելի ընտրության մասին է: Մենք ընտրում ենք բաց տնտեսական եւ քաղաքական համակարգ, որը հիմնված է ժողովրդավարական եւ իրավունքի գերակայության սկզբունքների վրա: Ինչ վերաբերում է խնդրի ֆինանսական կողմին, ապա ԵՄ-ն տարեկան միայն 100 միլիոն եվրո օժանդակություն, ընդգծեմ` ոչ վարկ, այլ օժանդակություն է տրամադրում Հայաստանին` ծրագրային բարեփոխումների իրականացման համար: Հիմա տեսնենք, թե ինչ է առաջարկում Եվրասիական միությունը: Ի տարբերություն ԵՄ-ի, որն իրեն անդամակցելու համար դնում է շատ հստակ եւ խիստ պայմաններ, Եվրասիական միությունն ուղղակի պարտադրում է, չի էլ հարցնում` ուզո՞ւմ եք, թե՞ ոչ: Ասվում է` մենք գտնում ենք, որ Հայաստանը պետք է դրա մաս կազմի եւ վերջ: Ես կարծում եմ, որ Հայաստանը դրա մաս չպետք է կազմի, որովհետեւ Եվրասիական միությունը` Ռուսաստան, Ղազախստան եւ Բելառուս, փակ հումքային տնտեսություն ունեցող պետություններ են եւ իրենց կարող են թույլ տալ ունենալ փակ համակարգ` պետական մենաշնորհ, պետական միջամտություն բիզնես գործունեության մեջ եւ նաեւ՝ փակ քաղաքական համակարգ: Այդ երեք երկրներում հավերժ նախագահների մոդելն է: Այսինքն՝ սերնդափոխություն չկա: Հաջորդ հարցը. Ադրբեջանն ու Վրաստանը միանո՞ւմ են այդ Եվրասիական միությանը` չեն միանում: Նույնիսկ Լուկաշենկոն է ասում՝ մենք դեռ չգիտենք՝ դա ինչ է իրենից ներկայացնում, ունենք բազմաթիվ հարցեր, որոնց պատասխաններից հետո կորոշենք: Հիմա մենք ո՞նց ենք հայտարարում, որ միանում ենք գոյություն չունեցող կազմակերպության:
Ա. Կ.- Եթե 100 միլիոն ԵՄ-ն է դնում, ապա Ռուսաստանից եկող բարեկամական օգնությունների վրա ուղղակի մեր երկիրն ապրում է: Եվ հիշեցնեմ Սերժ Սարգսյանի խոսքերը, որ 3 միլիարդ դոլարի ներդրումներ է Ռուսաստանն արել Հայաստանում: Ես կարող եմ ներկայացնել ներդրումային կլիման 2011թ. ամբողջ ընթացքում. 400 միլիոն դոլար՝ Ռուսաստանից, 100,08՝ միլիոն Ֆրանսիայից, 26 միլիոն՝ Գերմանիայից: Տարբերությունը զգո՞ւմ եք:
Ա. Ղ.- Հայաստանի տնտեսության 80 տոկոսը պատկանում է Ռուսաստանին: Եվ 80 տոկոսի մասնաբաժնով 400 միլիոն դոլար տարեկան ներդրումը Դուք համարում եք մե՞ծ: 20 տոկոսը բաց է մնացել, մեկ եվրոպական` ֆրանսիական «Օրանժ» ընկերությունը մտավ շուկա, հեղափոխություն արեց եւ ծառայությունների, եւ որակի, եւ գնի մասով: Եվրոպական մենեջմենթի, կապիտալի առկայությունը Հայաստանում օրվա հրամայական է: Եվ հետո՝ Ձեր նշած 400 միլիոն դոլարի մեջ կարո՞ղ եք նայել ռուսաբնակ հայ գործարարների ներդրումն ինչ մաս է կազմում: Վստահ եմ` շատ մեծ:
Ա. Կ.- Շատ փոքր մաս է կազմում: Բայց ես ուզում եմ նշել, որ ողջունում եմ ոչ թշնամական երկրների յուրաքանչյուր ներդրում: Սակայն ամբողջ հարցն այն է, թե արդյոք ԵՄ-ն ունի՞ այդ հետաքրքրությունը, մենք միշտ մեր հետաքրքրության մասին ենք խոսում: 110 միլիարդ հենց նոր տվեցին Հունաստանին, 85 միլիարդ տվեցին Պորտուգալիային, 108 միլիարդ պատրաստվում են տալ Իտալիային: Դուք պատկերացնո՞ւմ եք՝ այդպիսի ֆինանսական իրավիճակում նոր զարգացող երկրների ֆինանսավորումն ու ներառումը:
Ա. Ղ.- Եթե դուք նկատել եք, Եվրոպական հանձնաժողովը պաշտոնապես հաստատել է Հարավային էներգետիկ միջանցքի կոնցեպցիան, որը ենթադրում է Կենտրոնական Ասիայի էներգակիրների տեղափոխումը դեպի Եվրոպա: Դա ենթադրում է նաեւ ցամաքային առեւտրային կապ ասիական եւ եվրոպական շուկաների միջեւ եւ ապրանքների տարանցիկ գոտու ստեղծում: Այսինքն՝ Չինաստանի արտադրողական շուկան կապել Եվրոպայի սպառողական շուկայի հետ, խոսքը տրիլիոնավոր եվրոների մասին է: Եվ Հայաստանը պետք է դրա մաս կազմի: Ինչքան էլ որ մեր հարեւանները դա չուզեն, մենք դրան մասնակցելու ենք եւ օգտվելու ենք ստացվող ֆինանսական եւ տնտեսական հնարավորություններից: Չնայած, որ դրան դեմ է Ռուսաստանը, որը փորձում է Հայաստանի ձեռքով տապալել Հարավային միջանցքի ստեղծումը. պատերազմ Ղարաբաղում, Թուրքիայի հետ թշնամություն, Ջավախքում լարվածություն, եւ այդպիսով` հնարավորություն չտալ Հարավային միջանցքի կայացմանը:
Ա. Կ.- Ուրախ եմ, որ Դուք հիշեցիք «Մեծ Մետաքսի ճանապարհի» գաղափարը, որը, սակայն, չի իրականանալու, քանի որ այդ ճանապարհին առկա են անլուծելի 24 թնջուկներ` իրանական գեոքաղաքական շահերը, Չինաստանի, Ռուսաստանի շահերը, դեռ չասած` քաոսային աֆղանական շահը:
Ա. Ղ.- Գեոքաղաքական շահը հիմնված է գեոտնտեսական շահի վրա:
Ա. Կ.- Իմ տպավորությամբ` այստեղ հակառակն է:
Ա. Ղ.- Մեր խնդիրները թույլ չեն տալիս կարգավորել՝ Թուրքիայի հետ սահմանը բացել, Ղարաբաղի հարցը լուծել:
Ա. Կ.- Ո՞վ թույլ չի տալիս:
Ա. Ղ.- Ռուսաստանը:
Ա. Կ.- Ռուսաստանը մեզ թույլ չի տալիս Ղարաբաղի խնդիրը լուծե՞լ:
Ա. Ղ.- Այո: Ես ավելի քան վստահ եմ եւ համոզված, որ Ղարաբաղի հարցի չկարգավորման առաջին եւ հիմնական գործոնը Ռուսաստանի առկայությունն է:
Բանավեճը վարեց
ԱՐԵՎԻԿ ՍԱՀԱԿՅԱՆԸ
Նախագիծն իրականացվում է «Բաց հասարակության հիմնադրամներ-Հայաստան» ծրագրի շրջանակներում:
Երկու գործիչների «Դեմ առ դեմ» բանավեճն ամբողջությամբ
