«Նոր ժամանակներ» կուսակցության նախագահ Արամ Կարապետյանի կարծիքով՝ սաֆարովյան գործարքը պետք է դիտարկել Իրանի շուրջ զարգացող իրադարձությունների համատեքստում: Իսկ ԱԺ նախկին փոխնախագահ Կարապետ Ռուբինյանը չի հավատում նման բազմակոմբինացիոն դավադրությունների տեսություններին եւ կարծում է, որ խնդիրը շատ ավելի պարզ բացատրություն ունի: Ստորեւ ներկայացնում ենք որոշ հատվածներ:
Կարապետ Ռուբինյան- Սաֆարովի ազատ արձակման գործընթացը սկսվել է նրա ձերբակալությունից անմիջապես հետո: Եվ գաղտնիք չէ, որ առաջին իսկ պահից Ադրբեջանը քայլեր է ձեռնարկել սկզբից դատն Ադրբեջան տեղափոխելու, ապա մաքսիմալ մեղմ պատիժ ստանալու ուղղությամբ: Եվ Սաֆարովի էքստրադիցիայի վտանգը միշտ էլ եղել է: Ադրբեջանը հետեւողական ջանքեր է գործադրել այդ ուղղությամբ եւ ի վերջո՝ հասել է հաջողության: Կարող ենք փորձել դա կապել տարբեր գերտերությունների շահերի հետ, բայց դրանք կարող են առաջանալ պոստ ֆակտում: Ինչ վերաբերում է պատերազմ վերսկսելու մասին խոսակցություններին, ապա եթե կողմերը, մասնավորապես՝ Ադրբեջանը, պատրաստ լինի պատերազմ սկսելու, ապա առիթ միշտ էլ կարելի է ստեղծել: Այնպես չէ, որ հենց այս մի առիթն էր, որի համար տարիներ շարունակ հատուկ աշխատեցին, որպեսզի հենց այս պահին բերեն եւ հակամարտությունը ապասառեցնեն: Ես այդ դավադրության տեսություններին այնքան էլ չեմ հավատում:
Արամ Կարապետյան- Շատ մտահոգիչ է այն ժամանակը, երբ այս ամենն իրականացվում է: Հիմա աշխարհում գնում է շատ կարեւոր վերաձեւավորում, որը շատ մոտ է մեր սահմաններին: Եվ բոլոր ուժերը, որոնք ցանկանում են Ադրբեջանն օգտագործել որպես պատվար Իրանի դեմ, ի՞նչ պետք է անեն: Չէ՞ որ Ադրբեջանն ունի իր պահանջները եւ ասում է՝ եթե ուզում եք, որ ես դառնամ ձեզ համար Իրանի դեմ պատվար, կատարեք իմ պահանջները, մասնավորապես՝ Ղարաբաղը վերադարձրեք ինձ: Պարզ է, որ աշխարհն այս հարցն ուղղակիորեն լուծել այսօր չի կարող, դա մեծ պատերազմ է: Ուրեմն պիտի լուծումներ փնտրել: Եվ այդ լուծումները փնտրելու ճանապարհին կատարվում են տարբեր օպերացիաներ, այդ թվում՝ Սաֆարով օպերացիան: Արդեն մեկուկես տարի է, ինչ ադրբեջանական իշխանությունները փորձում են Հունգարիայի վարչապետ Վիկտոր Օրբանի հետ մտնել հատուկ հարաբերությունների մեջ: Եվ այդ հարաբերությունների ստեղծման սկզբնակետը հանդիսացել է Օրբանի այն հայտարարությունը, որ Հունգարիան դուրս է գալիս «Նաբուկո»-ից, որի 16 տոկոսը պատկանում էր հունգարական ընկերությանը: Ահա այդ հայտարարությունից հետո ադրբեջանական լոբբինգը համաշխարհային որոշ կազմակերպությունների ազդեցության տակ սկսել է Օրբանի հետ անձնական փոխհարաբերությունների գործընթացը:
Կարդացեք նաև
Կ. Ռ.- Փաստորեն, Դուք ակնարկում եք, որ ԱՄՆ-ը, Իսրայելը եւ Թուրքիան ուզում են դրդել Ադրբեջանին, որպեսզի նա ամբողջովին պրոարեւմտյան, ՆԱՏՕ-ական դիրքորոշում ստանձնի, եւ քանի որ Ադրբեջանը պահանջում է Ղարաբաղը, ամերիկացիներն էլ փորձում են սաֆարովյան այս գործընթացով պատերա՞զմ հրահրել:
Ա. Կ.- Ասվածի առաջին մասը ճիշտ է, բայց պատերազմ հրահրելը անկանխատեսելի իրավիճակ է ստեղծում, եւ այն հրահրելն ու իրավիճակին տիրապետելը շատ տարբեր բաներ են: Բայց փաստը մնում է փաստ, որ Արեւմուտքը Ադրբեջանին ուզում է ընդգրկել հակաիրանյան կոալիցիայի մեջ՝ որպես լիիրավ անդամ: Դրա համար աշխարհի կողմից կատարվում են քայլեր, եւ իրանական բավականին լուրջ կազմակերպություններ հիմա շատ մտահոգ են Ադրբեջանի պահվածքով: Դրա արտահայտությունն է նաեւ զինվորական լուրջ կոնտինգենտի մուտքը դեպի Իրանի ադրբեջանաբնակ հատվածներ: Ավելին, վերջերս հնչել է Իրանի հայտարարությունն այն մասին, որ եթե Ադրբեջանն անցնի Թուրքիայի հետ առանց վիզայի ռեժիմի, ապա Իրանը կփակի դեպի Նախիջեւան սահմանը՝ կանխելու համար թուրքական կոնտինգենտի մուտքը Նախիջեւան: Այսինքն՝ հիմա շատ լուրջ քայլեր են արվում Իրանի շուրջ, եւ ես ամեն ինչ կկապեի ավելի շատ հենց հակաիրանյան զարգացումների, քան հայ-ադրբեջանական խնդիրների հետ:
Կ. Ռ.- Եթե տրամաբանենք այդ ուղղությամբ, ապա չե՞ք կարծում, որ Մոսկվայի արձագանքը պետք է լիներ շատ ավելի կտրուկ եւ արագ, քան Միացյալ Նահանգներինը: Իսկ մենք տեսանք լրիվ հակառակ պատկերը: Ամերիկան շատ կտրուկ եւ ադեկվատ արձագանքեց եւ հիմա էլ պնդում է, իսկ Մոսկվայի դեպքում չորս օր արձագանք չեղավ, լինելուց հետո էլ երրորդական մակարդակի էր:
Ա. Կ.- Եթե արված քայլը հասկանալի է դառնում, միշտ էլ ամերիկացիները շատ արագ հերքում են տալիս: Դա ամերիկյան պրագմատիկ դիվանագիտության արտահայտման ձեւ է: Ինչ վերաբերում է Մոսկվային, ապա իմ կարծիքով՝ ի սկզբանե իմանալով, որ գործընթացը գնում է՝ Մոսկվան ուղղակի չի խառնվել: Ի վերջո, բոլորն էլ իմացել են, մեր ԱԳՆ-ն էլ է իմացել: Բայց հիմա Ռուսաստանում այնպիսի իրավիճակ է, որ Մոսկվան կարող է այդպիսի մեծ խաղերի մասնակցե՞լ: Մեծ խաղերի մասնակից լիներ՝ կփորձեր Սիրիայում խնդիրները լուծել: Ըստ իս՝ Ռուսաստանը, հասկանալով խաղերի մեջ մտած ՀՀ իշխանությունների դեմքը, ուղղակի մի պահ հետ է քաշվել եւ ասել՝ ամեն ինչից տեղյակ էիք ու լավ գիտեիք, հարցը լուծո՞ւմ եք՝ դե, լուծեք:
Կ. Ռ.- Պարոն Կարապետյան, բայց եթե, ինչպես Դուք եք նշում, այդ ուժերն ուզում են պատերազմ հրահրել, ինչո՞ւ են բարդ ադրբեջանա-հունգարական օպերացիաներ մշակում, եթե հանգիստ կարող են ենթադրենք՝ սահմանի վրա մի միջադեպ սադրել, հիտլերյան ոճով ապացուցել, որ հայերն են սկսել, ու կոնֆլիկտը ցանկացած պահի ապասառեցնել շատ ավելի հասարակ տեխնիկական միջոցներով, քան այդ բարդ կոմբինացիաներն են:
Ա. Կ.- Տեխնիկական միջոցներով ապասառեցում գրեթե ամեն օր կատարվում է: Ադրբեջանական կողմն ամեն անգամ սադրում է, սակայն հայկական կողմը կարողանում է դեռ հաջողությամբ դիմագրավել: Հարցն այլ է. Սաֆարով օպերացիան իր մեջ պիտի ներառի շատ կարեւոր հոգեբանական հանգամանք: Ալիեւին հաջողվեց ամբողջ աշխարհին դեմ գնալով հետ բերել սրիկա մարդասպանին եւ ազատ արձակել:
Կ. Ռ.- Եվ Դուք կարծում եք, որ այդ փաստից մեր ժողովուրդն ընկճվա՞ծ է:
Ա. Կ.- Ոչ: Իրենց հոգեբանականը, իրենց մասին եմ ասում:
Կ. Ռ.- Իսկ մե՞ր հոգեբանականը, որ մենք բարոյապես իրենցից բարձր ենք մեզ զգում եւ ամբողջ համացանցով իրենց ծաղրուծանակի ենք ենթարկում:
Ա. Կ.- Ես չեմ հասկանում, թե պատերազմում ո՞րն է բարոյական հաղթանակ հասկացությունը:
Կ. Ռ.- Պատերազմում չէ, դրվագում:
Ա. Կ.- Դրվագ չկա, կա պատերազմական իրավիճակ: Իսկ պատերազմում չկա բարոյական հաղթանակ:
Կ. Ռ.- Ասեմ՝ բարոյականը որն է. ամբողջ աշխարհին ի ցույց տրվեց, որ Ղարաբաղի հայությունը որեւէ ապահովություն չի կարող ունենալ Ադրբեջանի կազմում: Դա կարեւոր բան է, չէ՞:
Ա. Կ.- Իհարկե: Միանշանակ այս ամենից հետո հասկանալի է, որ Ղարաբաղը Ադրբեջանի կազմ վերադառնալ չի կարող: Եվ ի՞նչ պետք է անի այս ամենից հետո Ադրբեջանը՝ փորձի պատերազմով հարցը լուծել: Եվ ասեմ, որ ես համոզված եմ՝ այս ընթացքում հայկական կողմին ինչ-որ մի գերտերություն ասել է՝ ոչ մի բան էլ չի լինի, էքստրադիցիայի չեն ենթարկի, եւ ամեն ինչ կմնա՝ ինչպես նախկինում: Թե որ գերտերությունն է՝ Ռուսաստանը, թե մեկ այլ՝ առայժմ չեմ կարող ասել:
Կ. Ռ.- Նույնիսկ եթե դա ասվել է, եթե Հայաստանը ուզենար, կարող էր մի կանխարգելիչ հայտարարություն անել եւ ասել՝ եթե նման բան լինի, մենք շատ խիստ կվրդովվենք: Ինչո՞ւ չեն արել:
Ա. Կ.- Լավ հարց եք տալիս: Ես մի բան էլ ասեմ. թերեւս շատերը չգիտեն, որ Հունգարիայի վարչապետ Վիկտոր Օրբանը ԵԺԿ-ի փոխնախագահն է: Այն նույն ԵԺԿ-ի, որին անդամակցում են ՀՀԿ-ն, ՕԵԿ-ն ու «Ժառանգությունը»: Ու փոխանակ լոլիկներ շպրտեին, շատ ավելի գործուն մեխանիզմ էր՝ կասեցնել մեր անդամակցությունը եւ ասել՝ քանի այդ մարդն այդտեղ է…
Կ. Ռ.- Դա էլ է ռուսական մոտեցում՝ ամեն ինչ անել, որպեսզի մեր հարաբերությունները սրվեն եվրոպական կառույցների, ՆԱՏՕ-ի հետ:
Ա. Կ.- Սա հայկական մոտեցում է: Ես Ձեզ փաստացի ասում եմ, որ Վիկտոր Օրբանը ամբողջությամբ ընդգրկված է եղել ՆԱՏՕ-ի եւ եվրոպական հատուկ ծառայությունների գործընթացներում:
Կ. Ռ.- Հետո ինչ: ՆԱՏՕ-ն մեր թշնամի՞ն է, ռուսների՛ թշնամին է:
Բանավեճը վարեց ԱՐԵՎԻԿ ՍԱՀԱԿՅԱՆԸ
Նախագիծն իրականացվում է «Բաց հասարակության հիմնադրամներ-Հայաստան» ծրագրի շրջանակներում:
Երկու գործիչների «Դեմ առ դեմ» բանավեճն ամբողջությամբ
