Քաղաքագետ Գագիկ Համբարյանը, վերլուծելով հայազգի սպա Գուրգեն Մարգարյանին կացնահարած Ռամիլ Սաֆարովին ներում շնորհելու ու հերոսացնելու փաստը, ասաց.«Առաջին հերթին պետք է նշենք, որ հայկական դիվանագիտությունը իրոք շատ վատ վիճակում է գտնվում, 20 տարվա մեջ մեր Արտաքին գործերի նախարարությունը չկայացավ: Այդ փաստով մենք կարող ենք ասել, որ մենք արտաքին գործերի նախարարություն` որպես այդպիսի ինստիտուտ, չունենք: Ինչո՞ւ ենք գալիս այդ եզրակացությանը, որովհետև Ադրբեջանի նախագահի աշխատակազմի ղեկավար Նովրուզ Մահմեդովը Ռամիլ Սաֆարովի Ադրբեջան վերադառնալուց հետո բացեիբաց հայտարարեց, որ Ադրբեջանի և Հունգարիայի կառավարությունների միջև Սաֆարովի ազատ արձակման բանակցությունները մեկ տարուց ավելի է` ընթանում էին: Հարց եմ տալիս, իսկ ի՞նչ էր անում այդ ժամանակ Հայաստանի արտաքին գերատեսչությունը: Ի՞նչ էին անում հայ դիվանագետները Բուդապեշտում: Ինչո՞վ են նրանք զբաղված: Մարդիկ, որոնք ոչ միայն պետք է համագործակցեին Արտգործնախարարության հետ , այլեւ սերտ կապեր ունենային մեր Ազգային անվտանգության հետ, չակերտները չեմ բացում , թե ովքեր պետք է լինեին և ինչ գործունեություն պետք է ծավալեին Հունգարիայում: Ես չեմ ասում, որ լրտես էին, բայց գոնե Հայաստանի շահերի պահպանման համար նրանք պետք է ուշիուշով հետևեին Ռամիլ Սաֆարով անձի շուրջ ընթացող բոլոր գործընթացներին»:
Ըստ քաղաքագետի, սա մեր արտգործնախարարի առաջին բացթողումը չէ,այլ հերթական դիվանագիտական սայթաքումն է: «Դիվանագիտությունը այն արվեստն է քաղաքականության մեջ, որը պետք է կանխատեսի գործընթացը, 15 օրից ավելի բավականին մեծ քանակությամբ ինտերնետ կայքեր և արտասահմանյան լրատվամիջոցներ բացեիբաց խոսում ու տպագրում էին նյութեր այն մասին, որ Հունգարիայի ու Ադրբեջանի կառավարությունների միջև տեղի են ունենում բանակցություններ 2-ից մինչև 3 միլիարդ դոլարի շուրջ, և ինքնըստինքյան բոլոր խելացի մարդիկ էլ շատ լավ հասկանում էին, որ Ադրբեջանի իշխանությունները այդ 2-3 միլիարդ դոլարը Հունգարիայի գեղեցիկ աչքերի համար չէին տալու, այլ ակնկալիքներով, որոնցից Ադրբեջանի համար ամենակարևորը Ռամիլ Սաֆարովն էր: Իրենք նույնիսկ 2005 թվականին, երբ որ դեսպանատուն բացեցին Բուդապեշտում, բացեցին հենց կոնկրետ այդ անձի համար: Դեպքը տեղի է ունցել 2004 թվականին, 2005թ.-ին արդեն Ադրբեջանը դիվանագիտական ներկայացուցչություն բացեց Բուդապեշտում: Եվ ադրբեջանական իշխանությունները բացարձակ գաղտնի չէին պահում, որ դեսպանատան գլխավոր աշխատանքը պետք է լինի Ռամիլ Սաֆարովին տուն վերադարձնելու խնդիրը, և 8 տարի անց նրանք հասան իրենց ուզածին: Ես հարց եմ տալիս, ինչո՞ւ մեր արտգործնախարարությունը սկսեց արձագանքել Սաֆարովին Բաքու հետ վերադարձնելուց հետո»:
Ըստ Գագիկ Համբարյանի, ՀՀ արտգործնախարարությունը նախօրոք պետք է զգուշացներ Հունգարիայի կառավարությանը, որ իրենք ունեն հստակ տվյալներ այդ գարշելի գործարքի մասին: «Եթե այդ մասին տպագրում է «Ռեգնում» գործակալությունը, հայկական կայքերը, ինչպե՞ս կարող է մեր արտգործնախարարությունը չունենա այդ տվյալները, իրենք ավելի շատ ունեին, քան տպագրվում է մամուլում, և պարտադիր պետք է արձագանքեին վաղօրոք, որպեսզի հունգարական կառավարությունը գիտենար, թե ինչպիսի հետևանքներ կունենա Ռամիլ Սաֆարովի էքստրադիցիան Ադրբեջան»: Ըստ մեր զրուցակցի, Հունգարիան, իբրև թե կրելով եվրոպական արժեքներ, իր այս հանցագործ քայլով մեկ անգամ ևս ցույց տվեց, որ իրենց համար ֆինանսից, շահերից վեր ոչ մի բան չկա: «Դեմոկրատիա, մարդու պաշտպանություն, ռասիզմի բացակայություն, և այլն, այլն, մեկ անգամ ևս երևաց, որ հունգարացիք թքած են ունեցել բոլոր արժեքների վրա, իրենք ունեն իրենց շահը և դա կապված էր խոշոր գումարի հետ»:
Ըստ քաղաքագետի, այս քայլը Հայաստանը պետք է հմուտ կերպով օգտագործի հօգուտ Ղարաբաղի հարցի լուծման: «Նախ, Հայաստանը ոչ թե պետք է դադարեցներ դիվանագիտական հարաբերությունները Հունգարիայի հետ, այլ ընդհանրապես պետք է խզեր: Միջազգային դիվանագիտության մեջ այդ տերմինալոգիաները տարբեր նշանակություն ունեն: 2-րդ` Հունգարիայի վարչապետին պետք է բացեիբաց մեղադրանքներ ներկայացնենք պաշտոնապես, որովհետև բոլորն էլ շատ լավ գիտեն, որ այս գործարքի հեղինակը Վիկտոր Օրբանն է: Մենք Լեռնային Ղարաբաղի հարցում պետք է բացեիբաց ցույց տանք բոլորին, որ մի երկիր, որն իբրև թե ցանկանում է լուծել իր հարցերը ԼՂՀ-ի հետ և ԼՂՀ-ին տրամադրել ինքնավարություն իր տարածքում, էսօրվա դրությամբ հերոսացնում է և ամեն ինչ անում է պաշտպանելու մի հանցագործի, որը սպանում է հային` քնած տեղը: Ես հարց եմ տալիս` ինչպե՞ս կարելի է համոզել հայերին, որ հայերը կապրեն անվտանգության մեջ Լեռնային Ղարաբաղում, եթե այդ երկրամասը մտնի Ադրբեջանի կազմի մեջ, երբ այդ նույն Ադրբեջանում հերոսացվում է մի հանցագործ, որը 8 տարի առաջ սպանում է մի քնած մարդու, որը չի կարողացել պաշտպանվել: Դա տղամարդ էլ չէ: Սա մենք պարտադիր պետք է դնենք միջազգային հանրության առջև, միջազգային հանրությունը պետք է պատասխան տա` ինչպե՞ս կարող են հայերը իրենց անվտանգ զգալ Ադրբեջանում»:
Ըստ քաղաքագետի, սա պետք է օգտագործվի այն բոլոր միջազգային քաղաքական ուժերի և պետությունների դեմ, որոնք հետագայում կփորձեն հովանավորել հայատյաց քաղաքականություն վարող մարդկանց: Գագիկ Համբարյանի ասելով, մեր կառավարությունն ու ԱԱԾ-ն պետք է դասեր վերցնի Իսրայելից, որը իր գաղտնի ծառայությունների միջոցով իրականացնում է Իսրայելի քաղաքացիներին սպանած քաղաքական ու ռազմական գործիչների ոչնչացման քաղաքականություն: «Եթե որևէ մի Իսրայելի քաղաքացի ենթարկվում է հարձակման որևիցե այլ երկրում և պաշտոնապես ճշտվում է այդ հարձակվողի անձը, ինքնությունը, ապա Իսրայելը ոչ մի պետությունից, ոչ մի միջազգային կազմակերպությունից թույլտվություն չի խնդրում , թե էդ մարդուն ձերբակալեք կամ փոխանցեք ինձ կամ ինքը պատիժ պետք է կրի ձեր բանտում: Ինքը ուղղակի պետք է ոչնչացնի էդ մարդուն, որտեղ որ պատահի, և ես գտնում եմ, որ դա շատ ճիշտ քաղաքականություն է, որովհետև Իսրայել պետությունը այսպիսով զգուշացնում է բոլորին, որ ինքը թույլ չի տա թեկուզև իր մի քաղաքացու ոչնչացեն: Եթե պետությունը լռում է, չի արձագանքում այսպիսի հանցագործություններին, ապա աշխարհում ոչ ոք էդ պետությանը չի հարգում: Մենք ևս մեկ անգամ համոզվեցինք, որ չկա դեմոկրատիա որպես այդպիսին , չկա մարդու պաշտպանություն այնպիսին, ինչպիսին մենք պատկերացնում ենք, չկա հավասարություն, կա ուժի հարգում միջազգային հանրության կողմից: Ինչքան ուժեղ եղար, էնքան քեզ կհարգեն, էդ քո գոռգոռոցները, քո հիստերիան բացարձակ չի ընդունվի միջազգային հանրության կողմից: Մի պահ կընդունվի ` մի 10-15 օր , հետագայում կյանքը կշարունակվի նույնպես, ինչպես կար: Դրա համար մենք պետքէ կոնկրետ գործողությունների անցնենք, և ոչ ոք մեզ չի կարող մեղադրել տեռորիստական գործողությունների մեջ»:
Քաղաքագետը նաև զարմանում է , որ Մինսկի խմբի անդամները այսքան ուշացումով են արձագանքում, իսկ ՆԱՏՕՆ ու Եվրամիությունը, որքան էլ իրենց տարածքում ու իրենց հրավերքի պատճառով կատարված լինի մարդասպանությունը, բացարձակ չեն արձագանքում: «Մենք պետք է հրաժարվենք այն ռոմանտիզմից, որ Եվրոպան իրոք Եվրոպա է, աշխարհը բացարձակ չի փոխվել, աշխարհում ինչպես որ հարգել են ուժը, այնպես էլ պիտի շարունակվի, մենք փող չունենք, բայց ունենք ուժ, և շատ հմուտ ու ճշգրիտ պետք է օգտագործենք», -եզրափակում է Գագիկ Համբարյանը:
Նունե ԱՐԵՎՇԱՏՅԱՆ
