Ուղիղ մեկ տարի առաջ ավարտվեց, իսկ ավելի ճիշտ` ընդհատվեց իշխանություն-ընդդիմություն երկխոսությունը: Երեույթն ինքնին նոր էր եւ չնայած ոչ մի արդյունքի չհանգեցրեց, որպես փորձ, վստահ եմ, իր դրական ազդեցությունը կունենա մեր քաղաքական մշակույթի հետագա զարգացման վրա: Ուսանելի կլինի, իհարկե, նաեւ հասկանալ, թե ինչու է այդ առաջին փորձն անհաջողության մատնվել:
Երկխոսությունն ընդհատելու առիթը հայտնի է` ՀԱԿ ակտիվիստ Տիգրան Առաքելյանի եւ նրա ընկերների հետ տեղի ունեցած միջադեպը, որին կողմերը տրամագծորեն հակառակ մեկնաբանություն են տալիս: Եթե խոսենք զուտ այդ առիթի մասին, ապա իշխանության մեղքն այստեղ շատ ավելի մեծ է, քան Կոնգրեսինը: Թեեւ ես չեմ հավատում, որ ՀԱԿ-ի երիտասարդներն իրենց զուսպ են պահել ոստիկանների հետ, առավել եւս չեմ հավատում պաշտոնական վարկածին, որն արտացոլված է առաջին ատյանի դատարանի վճռում: Պետք էր տուգանել այդ երիտասարդներին` մանր խուլիգանության համար եւ ամեն ինչ ավարտել: Թե չէ դարձրին դարի դատավարությունը եւ տվեցին անհեթեթ պատժաչափեր, որոնք ինձ, օրինակ, աներկբայորեն համոզում են, որ դատարանը քաղաքական պատվեր է կատարում:
Բայց փորձենք պատասխանել հետեւյալ հարցին` եթե չլիներ Տիգրան Առաքելյանի գործը, երկխոսությունը չէ՞ր ընդհատվի եւ հաջողությա՞մբ կավարտվեր: Ինձ թվում է` այս հարցի պատասխանը բոլորին է հայտնի: ՀԱԿ-ի համար հաջողություն կլինեին արտահերթ նախագահական եւ խորհրդարանական ընտրությունները, իսկ իշխանության համար` եթե ոչ մի բան չփոխվեր: Եղավ վերջինը, բայց ցանկացած բանակցություն արդյունավետ կարելի է համարել, եթե կողմերն իրար ինչ-որ բան են զիջում: Սակայն դրա համար բանակցողները պետք է գոնե մի փոքր հակվածություն ունենան որեւէ բան զիջելու: Այդ տեսանկյունից հիշենք ՀԱԿ-ի եւ կոալիցիայի «բանակցային դիրքերը»: Կոնգրեսը հակված էր քննարկելու նախագահի հրաժարականի եւ խորհրդարանի լուծարման ծրագիրը` քաջ գիտակցելով, որ այն անիրագործելի է: Ընդ որում, այդ ծրագիրը հիմնավորող 86 էջանոց փաստաթղթում, մասնավորապես, գրված էր, որ խորհրդարանը պետք է լուծարվի, որովհետեւ պատգամավորները, խախտելով օրենքը, զբաղվում են բիզնեսով: Եթե հիմա նման փաստաթուղթ ստեղծվեր, ՀԱԿ-ը, հավանաբար, կգրեր` «պատգամավորները զբաղվում են ապօրինի բիզնեսով (բացի ԲՀԿ-ից)»: Կոալիցիան առաջարկում էր քննարկել արդար ընտրություններ անցկացնելու խաղի կանոնները` շատ լավ իմանալով, որ այդ կանոններին չի հետեւելու: Անկեղծության այսպիսի մակարդակով հաջողություն ակնկալել երկխոսությունից` անիմաստ է: Հաջորդ անգամ, երբ նման նախաձեռնություն լինի, կողմերը, հավանաբար, պետք է մտածեն ավելի իրատեսական օրակարգի մասին:
Այնպես որ` եթե նույնիսկ Տիգրան Առաքելյանի դեպքը չլիներ, երկխոսությունը, միեւնույն է, կտապալվեր:
Արամ ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ
