Կինոռեժիսոր, «Սարդարապատ» շարժման նախաձեռնող խմբի անդամ Տիգրան Խզմալյանի կարծիքով՝ այսօր Հայաստանին պետք է ոչ թե ընդդիմություն, այլ դիմադրություն: Իսկ ՌԱՀՀԿ փորձագետ Էդվարդ Վարդանյանը կարծում է, որ Հայաստանում չկա այն նախաձեռնող խումբը, որը հստակ պատկերացնում է այդ դիմադրության ծրագիրը եւ պատրաստ է գնալ համապատասխան անձնազոհության ու զրկանքների:
«Առավոտ»– Նորընտիր Ազգային ժողովի կարճատեւ գործունեությունը, մասնավորապես կառավարության ծրագրի քննարկումը, շատերին հիմք տվեց պնդելու, որ այս խորհրդարանը նախորդից որակապես տարբերվում է: Որքանո՞վ եք կիսում նման տեսակետը:
Էդգար Վարդանյան– Այն, որ այսօրվա ռեժիմը հակադեմոկրատական է, նորություն չէ: Այն շարունակում է մնալ հակադեմոկրատական, չնայած մենք խորհրդարանում ունենք մի քանի ընդդիմադիր խմբակցություններ, որոնք մանավանդ ստարտային փուլում շատ ակտիվ էին եւ շատ սուր հարցադրումներ էին ուղղում, ելույթներ ունենում եւ այլն: Բայց խնդիրն այն է՝ արդյոք դրանով օրենսդրական դաշտը որակական փոփոխությունների՞ է ենթարկվելու, արդյոք խորհրդարանը լինելո՞ւ է գործադիր մարմնից անկախ մի վայր, որտեղ որոշումներ են կայացվում, օրենքներ են ընդունվում, որտեղ որոշումների կայացումը արդյունք է իսկապես լուրջ դեբատների: Այսինքն՝ դեբատները կլինեն, բայց արդյունքները կլինեն՝ անկախ այդ դեբատներից:
Կարդացեք նաև
Տիգրան Խզմալյան– Գոյություն ունի համակարգային ընդդիմություն, եւ մեր խորհրդարանում հիմա հենց այդ ընդդիմությունն է, որն իր ներկայությամբ, այսպես կոչված, ընտրությունների ընթացքում փաստորեն լեգիտիմացրեց իշխող վարչակազմի՝ այդ կեղեքիչ օկուպացիոն ռեժիմի ինքնահաստատումը: Գոյություն ունի նաեւ հակահամակարգային ընդդիմություն, եւ հիմնականում այն ներկայացված է գուցե մի քիչ անձեւ՝ ժողովրդական զանգվածով, մարդկանցով, որոնք դեմ են այդ ամեն ինչին՝ դժվարանալով ձեւակերպել իրենց իղձերը: «Սարդարապատ» շարժումը հավակնություն ունի լինել հակահամակարգային ընդդիմություն, որովհետեւ մենք համարում ենք, որ ԱԺ-ում ներկայացված ընդդիմադիր համարվող կամ իրենց այդպիսին հռչակող ուժերն իրականում համակարգային փոփոխության խնդիր չեն էլ դնում: Մաքսիմում՝ իրենք որոշակի փոփոխություններ են փորձում անել այդ համակարգի մեջ, ինչը նրանց, իհարկե, չի հաջողվի: Եվ այս հարցում, կարծում եմ, ազգի մեծամասնությունը երեւի թե եկել է կոնսենսուսի, որ մենք այլեւս չպետք է ապացուցենք, թե ինչ վատն է, ապիկար է, եւ ոչ թե հակադեմոկրատական, ես կասեի՝ հակապետական է իշխող համակարգը: Խնդիրն այն է, որ պետք է միասին փնտրել եւ գտնել ելքը, սակայն դրա մասին խորհրդարանում չի խոսվում:
«Առավոտ»– Այսինքն՝ այս խորհրդարանական ընտրություններից հետո երկրում իրավիճակ չփոխվե՞ց:
Տ. Խզմալյան- Իրավիճակը չի փոխվել, փոխվել է ընդամենը այդ իրավիճակը քննադատելու՝ ամբիոնների ընձեռած հնարավորությունները: Այսինքն՝ այսօր Հ1-ը ստիպված ավելի շատ է հեռարձակում ընդդիմության խորհրդարանական ելույթները: Կարելի՞ է դա անվանել որակական փոփոխություն՝ ոչ, դա քանակական փոփոխություն է: Միգուցե այդ քանակական փոփոխությունը մոտենում է նաեւ որակական փոփոխության, բայց որակական փոփոխությունները խորհրդարանում չեն լինելու, դրանք այլ տեղ են սկսվելու. ինձ համար դա ակնհայտ է:
«Առավոտ»– Արդյոք այդ պատճառո՞վ է նաեւ, որ ՀԱԿ-ը, լինելով խորհրդարանական ընդդիմություն, չի ցանկանում հրաժարվել նաեւ հանրահավաքային գործելաոճից:
Է. Վարդանյան– Երբ քաղաքական ուժը հայտարարում է, որ երկրում չեն գործում ընտրական մեխանիզմները, որ վերից վար կոռումպացված համակարգ է, որ ոչ թե որոշումները կայացվում են ըստ Սահմանադրության, այլ ստվերային պայմանավորվածությունների, մաֆիային բնորոշ գործելակերպի արդյունքում,
այդ դեպքում, բնականաբար, պետք է ակնկալել, որ բոլոր գործողությունները պետք է ուղղված լինեն այդ համակարգի դեմոնտաժին: Հիմա՝ արդյոք ԱԺ-ում այս կամ այն օրինագծի վերաբերյալ կարծիք հայտնելը, հարցեր ուղղելը բավարա՞ր է, որ քաղաքական ուժն այդ նպատակին հասնի: Բնականաբար՝ ոչ, եւ դա բոլորն էլ գիտակցում են: Սակայն մյուս կողմից՝ արդյոք միտինգները, որոնք իրականացվում են ամիսը կամ շաբաթը մեկ, որոնց ընթացքում ելույթներ են հնչում, հարցեր են քննարկվում, եւ մարդիկ գնում են տուն, բավարա՞ր են այդ նպատակին հասնելու համար: Կրկին՝ ոչ, բավարար չեն: Դա էլ է ընդամենը մի փոքրիկ տարր: Մենք պետք է տեսնենք, թե հիմնական գործողությունը որն է: Այսօր հասարակությունն այդ գործողությունը չի տեսնում, խնդիրը դա է:
«Առավոտ»- Իսկ որ՞ն է այդ գործողությունը. ի վերջո՝ կա իշխանափոխության երկու տարբերակ՝ կամ ընտրությունների միջոցով, կամ հեղափոխությամբ:
Է. Վարդանյան– Երբ ասում ենք՝ ընտրությունների միջոցով փոխել, խոսքը գնում է այն մասին, որ մինչ ընտրությունները ընդդիմությունը կարողանա հասնել այնպիսի իրավիճակի, որ այդ ընտրական մեխանիզմները գործեն: Եվ եթե դա հաջողվի, ապա արդեն իսկ կարելի է ասել, որ հեղափոխություն է արվել: Ի վերջո, հեղափոխությունը միայն այն չէ, երբ մարդիկ փողոց են դուրս գալիս, գնում նախագահի նստավայր եւ մի քանի Մոլոտովի կոկտեյլներ գցում:
Տ Խզմալյան- Պետք է ազնիվ լինել՝ ինչպես միջմարդկային, այնպես էլ քաղաքական հարաբերություններում: Կամ դուք, պարոնայք, գնում եք խորհրդարան՝ բոլոր արտոնություններով ու պարտականություններով, կամ դուրս եք գալիս փողոց եւ անում եք այն, ինչի կոչն անում էիք տարիներ շարունակ: Իսկ ե՛ւ հաճույք ստանալ, ե՛ւ կույս լինել չի հաջողվում ոչ կյանքում, ոչ էլ, առավել եւս, քաղաքականության մեջ:
Բանավեճը վարեց ԱՐԵՎԻԿ ՍԱՀԱԿՅԱՆԸ
Նախագիծն իրականացվում է «Բաց հասարակության հիմնադրամներ-Հայաստան» ծրագրի շրջանակներում:
Կինոռեժիսորի եւ վերլուծաբանի ԴԵՄ ԱՌ ԴԵՄ բանավեճն ամբողջությամբ
